خبرگزاری«حوزه»، بخش ششم سلسله یادداشت های روند تحصیلی در حوزه را به قلم حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مروجی طبسی منتشر می کند.

* به چه دوره ای سطح یک گفته می شود؟

به پایه های چهارم تا ششم حوزه «سطح یک» گفته می شود. این مرحله آغاز ورود به دوره عمومی «فقه» و «اصول» به عنوان دروس اصلی حوزه، برای آشنایی با روش اجتهاد در متون دینی به شمار می رود. ما در این دوره نخستین بار «فقه نیمه استدلالی» را در همۀ ابواب فقهی آن فرا می گیریم و با مباحث و مسایل علم اصول به طور اجمالی آشنا می شویم. به عبارت دیگر، با ورود به این مرحله، مباحث کلی دانش اصول و نحوۀ استدلال بر احکام شرعی را به شکل ابتدایی می آموزیم. به طور کلی اهداف این دوره که در سطوح بعد (سطح دو و سه) نیز جریان داشته و دنبال می شود، عبارتند از:

* آشنایی با یک دوره مباحث اصول و فقه؛

* برقراری ارتباط با متون فقهی و اصولی فقهای شیعه؛

* آشنایی با روش های مختلف اجتهاد در متون دینی؛

* آشنایی نسبی با متون روایی، راویان و علوم حدیث؛

* کسب مهارت استدلال برای استفاده و فهم علمی از قرآن، روایات و متون دینی؛

* دستیابی به اطلاعات فلسفی و قدرت تحلیل آن؛

* آشنایی با شاخه های مرتبط با معارف و اعتقادات دینی مانند: تفسیر، کلام و تاریخ.

گذراندن این دوره (بلکه سطوح بعدی 2و 3) از جهات متعددی دارا اهمیت است:

* دروس این دوره به ویژه یک دوره مباحث اصول، فقه نیمه استدلالی و آشنایی با ادله احکام، آیات الأحکام، روایات فقهی و کلیات فقه، به منزلۀ «خشت اول» در تمامی رشته ها و گرایش های علوم حوزوی به شمار می رود.

* بحث دربارۀ آیات و روایات و تعامل صحیح با آن ها نیازمند فراگیری روش به کارگیری «علم اصول» است. این که این علم را چگونه در برخورد با «کتاب» و «سنت» - چه در زمینه احکام و چه در زمینه سایر موضوعات مانند: تفسیر و کلام- به کار بندیم، نیازمند این است که گام های این دوره بلند و استوار برداشته شود.

* آشنایی با روش استنباط، فقط در دانش «فقه» کارآیی ندارد؛ بلکه ابزاری است که می توان از آن در سایر علوم دینی همچون: تفسیر، کلام و اخلاق بهره برداری نمود. با در دست گرفتن این ابزار، چگونگی استخراج «سخن دین» و «دیدگاه وحی» را در موضوعات گوناگون به صورت ضابطه مند تمرین می کنیم.

از این رو این دوره گام نخست ورود به عرصه فقه و اجتهاد است. دوره ای که به تعبیر برخی محققان مانند «دوران شیرخوارگی» انسان است که در آن، مراحلِ اصلی رشد خود را پشت سر می گذارد.