به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، محمد اولیایی کارشناس مسائل غرب آسیا و حوزه عربستان با اشاره به تغییرات گسترده در خاندان سعودی و جدال های پنهان و پیدای شاهزادگان سعودی با یکدیگر در گفت و گو با خبرنگار سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه به بیان شکست های پی در پی آل سعود در امور داخلی و در سطح بین الملل پرداخت.

حوزه: تغییرات گسترده در خاندان آل سعود با توجه به قدرت گرفتن بن سلمان و انتقال قدرت به پسر به جای برادر پادشاه چه تاثیری در جامعه عربستان سعودی دارد؟

آل سعود در شرایط حاضر شرایطی را تجربه می کند که شاید در 80 سال گذشته سابقه نداشته است.این بدعت هایی که گذاشته شده در زمان پادشاه فعلی در گذشته چنین چیزی نبوده است. اولا بر خلاف اسلاف خودشان پادشاه سعودی پادشاهی را از برادر به جای برادر به پسرش سپرده است و با این کار باعث شده برادرانش از او ناراضی شوند. دومین نکته حائز اهمیت این است که  آل سعود همواره علارغم تمام اختلاف نظرها همواره یک اتحاد درونی  با هم داشتند، یعنی بخش عمده خانواده سعودی همواره در کنار هم قرار داشتند اما در حال حاضر با توجه به قدرت گیری بن سلمان این شرایط تغییر کرده و دیگر همبستگی سابق در خانواده پادشاهی دیده نمی شود و بازداشت های اخیر به همراه اعمال قدرت هایی که شاهزاده می کند باعث شده شکاف های درونی در خاندان سعودی زیاد شود.

بن سلمان تلاش می کند مراکز قدرت در خاندان سعودی را سرکوب کند . از یک طرف محمد بن نایف را کنار می زند و از طرف دیگر متعب بن عبدالله را زندانی می کند، وی وزیر گارد ملی عربستان بوده و ده ها هزار نیرو تحت فرمانش بودند. بن نایف چندین سال وزیر کشور بوده و پدرش هم وزیر کشور بوده و بعد به عنوان ولیعهد معرفی شده است. بن نایف هم همین شرایط را داشته این ها از عناصر مهم امنیتی عربستان بودند که بن سلمان هر دو این ها را کنار گذاشت اما بن طلال در واقع یک قدرت اقتصادی بزرگ در عربستان بوده که بن سلمان او را هم کنار گذاشت و اخیرا عنوان شد از هتل به زندان حائر منتقل شده است.

* سرکوب شاهزاده های سعودی موجب دل گرمی مردم عربستان است

این ها در کنارهم عواملی است که مشخص می شود شکافی در طبقه حاکمه افتاده برای جبران این شکاف بوده و محمد بن سلمان سعی کرده خودش را همراه مردم نشان دهد. واقعیتی وجود دارد که مردم عربستان از سرکوب شاهزاده ها تحت عنوان فساد یا هر چیز دیگر خوشحال خواهند بود و برای اینکه این احساس سال ها است که در آنها بوجود آمده که این ها ثروت های کشورشان را چپاول می کنند و باعث می شود این سرکوب شاهزاده ها باعث دل گرمی عده ای از مردم می شود ،هر چند هدف این سرکوب ها سیاسی است اما به هرحال این هدف سیاسی به وسیله اغراض اقتصادی که دارد هدایت و دنبال می شود.

حوزه: بعد از گذشت حدود سه سال از تجاوز عربستان به یمن تا چه اندازه اهداف سعودی ها و هم پیمانانشان در این جنگ تامین شده است؟

* ترس از قدرت گرفتن انصارالله عامل تجاوز عربستان به یمن است

علت اصلی این شروع جنگ به ادعای خود مقامات سعودی این بوده که نگذارند نیرویی شبیه حزب الله در پشت مرزهای سعودی در یمن شکل بگیرد. البته عربستان ادعای حمایت از دولت قانونی و مشروع یمن را نیز دارد، در حالی که دولت منصور هادی مستعفی بوده و قرار بوده در دولت انتقالی روی کار باشد و با استعفای خودش مشروعیتش را از دست داده و در واقع به عنوان دولت مشروع شناخته نمی شود که بخواهد کسی جنگی برای او به راه اندازد.

سعودی ها تمام تلاششان این بوده که انصار الله قوت و نیرو، وپایگاهی نداشته باشد و به صورت نیرو ضعیف در بیاید و نه مسلح باشد و نه امکانات در اختیار داشته باشد که عملا چنین چیزی امکان پذیر نیست.و دیر یا زود به این نتیجه خواهند رسید که مجبورند انصار الله را در فرآیند سیاسی یمن  به عنوان بخش قدرتمند در یمن به رسمیت بشناسند .

در واقع  آن دورانی که بشود انصار الله را نادیده گرفت و یا در صعده محدود کرد و نگذاشت که در فضای سیاسی یمن حضور داشته باشد به سر رسیده و سعودی ها مشکلی که دارند این است که نمی خواهند این واقعیت را قبول کنند، واقعیت حضور انصارالله را نمی خواهند در یمن بپذیرند و رسمی شدن انصار الله در یمن را به ضرر منافع خود می دانند. چون معتقدند حضور انصار الله در قدرت می تواند دروازه ای برای ورود ایران به یمن باشد و تمام تلاششان این است که هیچ سهمی از آینده یمن به انصار الله نرسد.

* شورای همکاری خلیج فارس در حال فروپاشی است

 سه سال از جنگ یمن می گذرد، در طول این سه سال هدف اصلیشان تضعیف انصار الله بود تا انصار الله را به شرایط پیش از این برگرداند. در حوزه منطقه ای و بین المللی عربستان تنگناهایی دارد و درجبهه های مختلف شاهد این شکست ها هستیم. در لبنان که نگاه می کنیم  مواضع اخیر سعد حریری  این بوده در واقع از نقش سازنده حزب الله در دولت لبنان حمایت کرده و از بحران قطر انتظار داشتند در بازه مدت کوتاهی قطر به زانو در بیاید و خواسته های آنها را اجرا کند که این اتفاق نیفتاده و شورای همکاری خلیج فارس عملا در آستانه فروپاشی قرار دارد.در بحران سوریه با وجود میلیاردها دلار هزینه سعودی ها هیچ نقشی ندارند و نتوانستند به هدفشان که برکناری بشار اسد از قدرت بود دست پیدا کنند.

همه این ها  درکنار هم جمع شده و نشان می دهد سعودی ها در بازی منطقه دست بالا ندارند و تنها حوزه ای که برایشان باقی مانده یمن است چراکه  این کشور را جزو امنیت ملی خودشان تعریف کردند ، و اهمیت زیادی برای آنها دارد و تمام تلاششان را می کنند که حداقل در این حوزه دستاوردی داشته باشند و اهدافی را که فکر می کردند در کوتاه مدت به آن دست پیدا می کنند محقق کنند .

* آمریکا و انگلیس در جنگ یمن ذی نفع بوده و میلیاردها دلار اسلحه به عربستان می فروشند

چنین شرایطی  سبب شده یمن به عنوان میدان فرسایشی در بیاید که هرچقدر بیشتر طول می کشد در حوزه بین الملل بیشتر آبروی عربستان به خاطر مسائل حقوق بشری و عدم رعایت موازین انسانی به خطر می افتد و تحت فشار قرار می گیرند . هر چند شرکا و متحدین عربستان در حوزه بین الملل از ادامه بحران یمن ذی نفع هستند. آمریکا یا انگلیس میلیاردها دلار اسلحه می فروشند و بر سر مردم یمن فرود می آید این کشورها منفعتشان سکوت در قبال فجایع یمن است. تمام سازمان های بین المللی به طور رسمی اعلام کردند که بحران یمن به صورت یک فاجعه در آمده و فاجعه انسانی محتمل بلکه اتفاق افتاده و هر روز بر عمق این فاجعه افزوده می شود. اما دریغ از اقدامی که سازمان ها بین المللی به طور عملی انجام دهند و محاصره را بشکنند ویا کمک های انسان دوستانه از مناطق مختلف به یمن  برسد.در واقع این اجازه را نمی دهند و به نظر نمی رسد عربستان بتواند این وضعیت را در دراز مدت  ادامه دهد و نتیجه ای برای عربستان و هم پیمانانش در پی ندارد.

* ادامه جنگ علیه یمن برد موشک های انصار الله را علیه عربستان افزایش می دهد

 تنها نتیجه آن افزایش تلفات انسانی یمن است. این احتمال هست اگر جنگ همچنان ادامه پیدا کند شلیک موشک های انصار الله به عربستان افزایش پیدا می کند و عربستان ناچار می شود پای میز مذاکره بیاید و مجبور خواهند بود ، انصار الله را یکی از طرف های رسمی قدرت در یمن به رسمیت بشناسند تا این اتفاق نیفتد به نظر نمی رسد این بحران انسانی و بحران در یمن که به صورت بن بست در آمده  بدون به رسمیت شناختن انصار الله در قدرت، پایانی بتوانیم برایش متصور باشیم.

حوزه: اخیرا شاهد اخراج کارگران خارجی از عربستان بودیم این اقدام چه ارتباطی با وضعیت نابسامان اقتصادی این کشور دارد؟

یکی از وجوه اصلاحات عربستان وجه اقتصادی است. سعودی ها دارند سعی می کنند با کاهش تصدی گری خارجی ها در مشاغل و انتقال آن به سعودی ها میزان بیکاری را در عربستان کاهش دهند. برای این مهم یک سری قوانینی وضع شده مثلا مالیات برای خارجی ها بیشتر شده و هزینه اقامت ها بالا رفته است.

همچنین سعی کردند یک سری مشاغلی که مخصوص خارجی ها بوده مثلا فروش لباس زنانه که بر عهده خارجی ها بوده به زنان عربستانی سپرده شده و سعی شده مشاغل زیادی ایجاد شود . دادن حق رانندگی به زنان باعث شده که یک سری خارجی های دیگر که راننده زنان عربستان بودند با این تغییرات بیکار شوند و این اقدامات باعث می شود ارز کمتری از کشور خارج شود این اقدامات برای کاهش کسری بودجه انجام می شود. تمام این اصلاحات تمام این اقدامات اولا به هدف افزایش بهره وری اقتصادی عربستان است و الزام دیگر کسری بودجه عربستان ، چون در دورانی که قیمت نفت بالا بود هزینه های سعودی ها افزایش پیدا کرد اما با کاهش قیمت نفت آن هزینه ها کاهش پیدا نکرد. اصلاحات در واقع یکی از اهداف مهم آن این بود که فاصله مابین را که باعث کسری بودجه شده و سبب شده که عربستان سالانه مجبور باشد  از محل ذخایر ارزیش برای کسری بودجه استفاده کند،جبران کند. این سبب خواهد شد که عربستان به سمتی که کسری بودجه کمتری داشته باشد حرکت کند .

حوزه: اهداف بن سلمان از ایجاد اصلاحات اجتماعی و فرهنگی در عربستان همزمان با عزل و نصب ها در خاندان و شاهزادگان سعودی چیست؟

در خصوص انقلاب علیه بن سلمان در کوتاه مدت اگر اتفاقی بخواهد بیفتد از طرف شاهزاده ها و خانواده های آنها  است و احتمالا به صورت انقلاب نیست اما به صورت کودتا یا شبیه به آن خواهد بود. شبیه به اتفاقی که در دهه 60 میلادی برای سعود بن عبد العزیز افتاد و فیصل جانشین او شد.

اما در میان مدت و بلند مدت اصلاحاتی که دولت سعودی انجام می دهد بویژه در حوزه فرهنگی و اجتماعی و نوسازی به نظر می رسد خطری است که رژیم سعودی را تهدید می کند . به نظر می رسد اصلاحاتی  که در این حوزه است خیلی بالاتر از ظرفیت فرهنگی جامعه سعودی است و این شتاب به سمت مدرنیزاسیون مد نظر غربی ها است و بن سلمان سعی می کند آن را پیاده کند با بافت و باورها سنتی جامعه عربستان فاصله زیادی دارد و این حرکت شتابان در بلند مدت و میان مدت می تواند موجب مقاومت ها و حرکت هایی علیه بن سلمان شود و این خطراتی است که هیئت حاکمه سعودی را تهدید می کند. همین نوگرایی شتابان به نظر می رسد از تحمل بافت جامعه سنتی سعودی خارج باشد و باعث مقاومت هایی شود که بخواهند در مقابل این حرکت ایستادگی کنند.

گفت و گو از وجیهه سادات حسینی