به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در نشست هیئت اندیشه ورز جامعه شناسی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، خاطرنشان کرد: در آیه شریفه «وَ لا تَزِرُ وازِرَهٌ وِزرَ أُخرى» دو تفسیر از وزر می‌توان ارائه کرد، یک تفسیر آن است که مقصود از تحمیل وزر، تحمیل مستقیم است؛ که بر اساس آن معنا این می‌شود که اگر کسی گناهی را مرتکب شد وزر مربوط به آن گناه بر دوش فرد دیگری نهاد نمی شود.
وی ادامه داد: در این چارچوب نباید فردی را بخاطر گناهی که دیگری انجام داده، مجازات کنیم، هرچند فرد بی گناه رابطه و قرابت نزدیکی با گناهکار داشته باشد مثلاً از خانواده او باشد.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: تفسیر دومِ تحمیل وزر، تحمیل «وزر» به‌صورت اعم از مستقیم و غیرمستقیم است؛ تحویل به صورت غیر مستقیم، بدان معناست که نوع یا میزانی از مجازات برای مجرم انجام بگیرد که بازتاب های تخریبی، منهدم کننده و آسیب رسان نسبت به خانواده آن شخص مجرم را در پی داشته باشد.
وی گفت: البته روشن است که بسیاری از مجازات هایی که برای مجرم در نظر گرفته و یا انجام می گیرد به صورت طبیعی بازتاب‌هایي را برای خانواده آن مجرم در پی دارد و طبیعتاً مقصود از پیامدهای مجازات‌ها این نوع پیامدهای طبیعی که همیشه بوده است، نیست؛ بلکه مقصود پیامدهای دارای آثار تخریبی و آسیب های جدی است که یا خانواده ای را در مسیر ناهنجاری یا انفعال جدي اجتماعی و یا فرو افتادن به فساد اجتماعی و یا مشکلات اقتصادی می‌کشاند.
استاد حوزه علمیه گفت: سوال این است که اگر ما به نوع یا میزانی از مجازات روی آوردیم که دارای پیامدهای منفی که اسلام به هیچ وجه این پیامدها را نمی پسندد و نمی‌پذیرد بود آیا می توانیم در نوع کیفیت و میزان مجازات دست به تعدیل بزنیم یا تجدید نظر به عمل بیاوریم؟
عضو خبرگان هبری افزود: گاه اهمیت این مسئله تا آنجا پیش می رود که بازتاب‌های یک مجازات از حیث شدت و آسیب رسانی و ایجاد تنگنا بسیار بزرگتر از خود مجازات است به بیان دیگر به واقع، با وقوع جرم، ما به دو نوع مجازات دست می زنیم، یکی مجازات اصلی و دیگری مجازات پیامدی و ابعاد و ماهیت مجازات پیامدی گاهی از ابعاد و ماهیت مجازات اصلی فراتر می رود، گویی این خانواده است که در واقع دارد مجازات می‌شود.
وی ادامه داد:به‌عنوان مثال در شرایط پیچیده جامعه امروز، مجازات زندان برای فرد مجرم، اقتصاد و معیشت و وضعیت فرهنگی خانواده او را هم به‌سمت پرتگاه می‌برد و می‌توان آن را به‌نوعی مجازات بازتابی نامید.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با اشاره به اینکه این نوع مجازات، بازتابی درازمدت است و زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بیان داشت: در این صورت این سوال منطقی است که آیا آیه ی وزر این مورد را در بر میگیرد یا نه؟ یعنی آیا آیه ی وزر این نوع مجازات پیامدی را نفی می کند یا نه؟ که اگر به نفی آن بپردازد بدان معناست که ما باید نوع و میزانی از مجازات را برای مجرم تعریف کنیم که به چنین مجازات پیامدی برای خانواده او منتهی نشود.
وی افزود: بر فرض که نتوان این مورد را مصداقی برای لفظ وزر در آیه به حساب آورد سوال این است، بر اساس روح حاکم بر آیه، و به‌عبارتی بر اساس مناط آیه، آیا می‌توان این نوع بازتاب های ویرانگر را براساس آیه ممنوع و غیرشرعی به حساب آورد؟
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در توضیح روش تکیه بر مناط برای نفی "مجازات‌های بد پیامد برای خانواده" افزود: یعنی حتی اگر پاسخ به پرسش فوق منفی باشد، باید بر اساس اصل "روش فقهی مناط‌یابی"، گفت: دینی که نسبت به مجازات غیر مجرم به خاطر ارتکاب جرم از سوی دیگری این‌قدر حساس است که آیه وزر آن را ارائه می‌کند، نسبت به پیامدهای مجازات مجرم برای دیگر اعضای خانواده که ایمان و شخصیت و آینده آنها را تهدید می‌کند و حتی ممکن است خانواده را در معرض گناه و ارتکاب جرم قرار دهد، آیا ساکت است؟ پرسش‌هایی از این دست، باعث می‌شود که چنین بحث‌هایی مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس بیان داشت: به‌نظر می‌رسد لفظ «وزر» باید مورد تأمل و تحلیل بیشتری قرار گیرد که آیا پیامدهای مجازات را هم می‌توان مصداقی از «وزر» دانست؟
دکتر شرف‌الدین عضو هیئت اندیشه ورز جامعه شناسی مرکز نیز طی سخنانی گفت: مواردی چون حمایت‌های مالی از خانواده¬ی زندانیان، حمایت‌های خدمات رفاهی، بیمه، تأمین حداقل‌های کیفیت زندگی، مددکاری، مشاوره، ادامة تحصیل فرزندان و به هر حال دفاع از حیثیت و اعتبار خانواده در افکار عمومی هم جزو سیاست‌ها و قوانین کشور است. اما این امکانات نباید به گونه ای باشد که نقضِ غرض شود.
وی ادامه داد : گاهی احساس می شود سیاست‌های رفاهی به سمتی رفته که گویا فرد ترجیح می دهد به زندان برود، با توجه به وابستگی فرد به خانواده، نگرانی از آیندة معیشتی خانواده، خود به‌نوعی می تواند حالت بازدارندگی داشته باشد، اما اگر زندان به‌گونه ای باشد که برای خود فرد منجر به رفاهیاتی شود که در بیرون از زندان امکان دسترسی به آنها را نداشته است خانواده اش نیز در شرایط بهتر رفاهی قرار گیرند،. این موضوعی است که در قانون تکلیف آن خیلی روشن نشده است.
حجت الاسلام والمسلمین حسن خیری دیگر اعضای هیئت اندیشه ورز نیز گفت: ساختار جامعه ی امروزی با ساختار جامعه ی گذشته متفاوت است. به‌عنوان مثال قبلاً ما بحثی به عنوان سوء پیشینه در به‌کارگیری نیروی کار نداشتیم، اما اگر امروزه، اتفاقی بیافتد و سوء پیشینه ای درست شود، هم برای اشتغال خود فرد و هم اطرافیان او موثر است، پس امروز جایگاه قوانین با گذشته متفاوت و در شبکه ی پیچیده ی ابعاد زندگی از جمله بحث اقتصاد و اشتغال و.. موثر است.
دکتر حسین گودرزی دیگر اعضای هیئت اندیشه ورز نیز در این نشست طی سخنانی، گفت: موضوع حمایت از خانواده زندانیان در جامعه شناسی ذیل تئوری بی سازمانی اجتماعی، نظریه کنترل اجتماعی، تئوری فضای عاطفی خانواده و نظریه های بزهکاری مطرح می شوند.
وی ادامه داد: مشکلات مربوط به خانواده زندانیان گاه مربوط به نهاد خانواده و آسیب هایی مانند انزوای اجتماعی، تضعیف بهداشت روانی، بروز مشکلات اقتصادی وتضعیف منزلت اجتماعی خانواده زندانیان. برخی از آسیب ها متوجه همسر و فرزندان فرد زندانی است. مانند مشکلات تحصیلی، نفقه و تأمین نیازهای اقتصادی همسر و فرزندان فرد زندانی، است که کلیت خانواده متحمل می شود.
