به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه» سمینار بین المللی روانشناسی اسلامی (نظریه، تحقیق و کاربردها) با همکاری و مشارکت نمایندگی جامعة المصطفی شاخه هند، در دانشگاه «علیگر» این کشور برگزار شد.

این سمینار با حضور جمع زیادی از محققان و اساتید روانشناسی هند و همچنین شرکت کنندگانی از کشورهای ایران، اندونزی، مالزی، بنگلادش، سودان و استرالیا، با محوریت روانشناسی اسلامی به مدت سه روز در سالن همایش های دانشگاه علیگر هندوستان برگزار گردید. 

حجت الاسلام و المسلمین صالح، نماینده جامعة المصطفی در آیین افتتاحیه این سمینار طی سخنانی با اشاره به نقش برگزاری این سمینار در ایجاد ارتباط بین صاحب نظران در حوزه روانشناسی و زمینه سازی برای تولیدات علمی جدید در این زمینه، ابراز داشت: آنچه امروز در دانشگاه ها و مراکز علمی کشورهای مختلف به عنوان روانشناسی یا علوم انسانی ارائه می شود، غالبا مبتنی بر تفکر سکولار بوده و محتوای آن با نگاه غیر دینی تدوین شده است و در رشته های مختلف علوم انسانی می توان مطالبی غیر دینی و حتی ضد دینی را مشاهده کرد که به مخاطبان ارائه می شود.

وی در ادامه ضمن تشریح ماهیت اسلامی سازی علوم انسانی گفت: آنچه در زمینه اسلامی سازی علوم انسانی به دنبال آن هستیم این است که ‌زیربنای موضوعات علوم انسانی و مهم تر از همه، تعریف انسان برگرفته از مفاهیم دینی با مرجعیت قرآن و سنت باشد.

نماینده المصطفی ضمن اشاره به مهم ترین چالش ها و مسائل پیش روی اسلامی سازی علوم، یادآور شد:  یکی از مهم ترین چالش های پیش روی اسلامی سازی علوم انسانی، عدم خودباوری در میان نویسندگان ومتفکران مسلمان است؛ زیرا برخی از آنان فکرمی کنند ترجمه مطالبي كه غربي ها به عنوان علوم انسانی در اختيار ما قرار داده‌اند؛ نهایت علوم است و پس از آن امکان تولید بیشتر بر مبنای منابع دینی وجود ندارد و چنین تفکری چرخ حرکت به سمت بازسازی تمدن اسلامی در دوران معاصر را کند کرده است؛ لذا اولین گام در این مسیر، تقويت روح خودباوری و اعتماد به نفس در میان دانشمندان مسلمان است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از این چالش ها، تدوین نیافتن قواعد و منطق فهم درست از دین یا متدولوژی استخراج نظریات دینی ازمنابع اصلی است که باید با کار علمی جبران گردد.

حجت الاسلام والمسلمین صالح، تولید علوم انسانی بر مبنای تعالیم اسلامی را به معنای نادیده گرفتن دانش تجربی و عقلی و بستن درهای جهان به روی خود ندانست و اذعان داشت: کشف حقایق علوم بر یک روش مبتنی نیست بلکه منظور از علوم انسانی اسلامی این است که رجوع به قرآن و وحی الهی را به عنوان اصل زیر بنایی در موضوعات علوم انسانی بپذیریم و ضمن بهره گیری از اصول عقلی و افکار و نظریات دانشمندان جهان، سایر نظریات را با نگرش وحیانی مورد بررسی و نقد قرار دهیم.

نماینده المصطفی در هند افزود: با توجه به این که تولید علوم انسانی اسلامی در اکثر رشته ها در مراحل اولیه قرار دارد، نیاز جدی به همکاری نزدیک و شبکه سازی دانشمندان مسلمان درکشورهای مختلف پدید آمده است تا از همه ظرفیت های موجود برای استحکام و توسعه نظری علوم انسانی اسلامی استفاده شده و تولیدات علمی به سرعت در دانشگاه های سراسر جهان اسلام تبادل شود.

در پایان، حجت الاسلام و المسلمین صالح، ضمن معرفی ظرفیت بالای علمی جامعة المصطفی ابراز داشت: جامعة المصطفی  به عنوان یک دانشگاه بین المللی با نزدیک به چهل سال تجربه در زمینه تحقیق و تدریس علوم اسلامی و انسانی آماده همکاری با مجامع علمی و دانشگاه ها در زمینه اسلامی سازی علوم است. درهمین راستا پیشنهاد می کنم یک مجله علمی ، تحت عنوان اسلامی سازی علوم انسانی با مشارکت دانشگاه های مسلمان طراحی شده و در هر شماره از آن، آخرین نظریات و دست آوردهای دانشگاه ها در سطح بین المللی در زمینه علوم اسلامی انتشار یابد.

ظهور مکتب روانشناسی اسلامی

در ادامه این سمینار، حجت الاسلام و المسلمین دکتر مسعود آذربایجانی، دانشیار گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مقاله خود در خصوص چیستی روانشناسی اسلامی و گزارشی از روانشناسی اسلامی در ایران را در یکی از پنل های تخصصی این سمینار ارائه کرد.

وی ضمن اشاره به بازتعریف، امکان پذیری، قابلیت ویژه و دیدگاه ها در روانشناسی اسلامی و گزارشی از دستاوردهای روانشناسی اسلامی در ایران، در محورهای نظریات و مقیاس های رواشناختی، پروتکل های مشاوره و درمانگری، برنامه آموزشی و تربیت نیروی انسانی متخصص، نهادها و موسسات آموزشی، پژوهشی و بالینی؛ به معرفی نشریات علمی، منابع و کتب درسی پرداخت و با استناد به دستاوردهای فوق، نوید از ظهور مکتب روانشناسی اسلامی داد .

تشریح درمان معنوی خداسو

در ادامه نیز آقای دکتر مسعود جانبزرگی، استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه ودانشگاه، مقاله خود را با موضوع «درمان معنوی خداسو: رویکرد چندبعدی اسلامی برای درمان اختلالات روانی»، در یکی از پنل های تخصصی این سمینار ارائه نمود.

وی با اشاره به این که روان درمانگری های امروزی بیش از هر چیزی انسان را در دو حوزه ادراکی خود و هستی عینی، تعریف می کنند، ابراز داشت: درمان چند بعدی معنوی روشی است «خداسو» بر اساس منابع اسلامی (قرآن و روایات) که فعال سازی بُعد معنوی را مستلزم معطوف کردن توجه به دو حوزه ادراکی مبدأ و معاد، به همراه حوزه خود و هستی عینی می داند. 

این استاد روانشناسی در ادامه اظهار داشت: این درمان حاصل پژوهش تجربی و تحلیل منابع دینی، متون و یافته‌های روان‌شناختی و تجربیات بالینی است.

وی درخصوص کارآمدی این روش یادآور شد: با فعال سازی بُعد معنوی درمان، مراجعان با مشکلات روانشناختی احتمالا با سرعت بیشتر و به دلیل پیوند تغییرات با نظام اعتقادی فرد، با عود کمتری مواجه می شوند.

مولفه های اساسی شادکامی در روان شناسی اسلامی

حجت الاسلام و المسلمین دکترپسندیده نیز در ادامه مقاله خود با موضوع «چارچوب نظری و سازه‌های شادکامی در روان‌شناسی مثبت ‌گرای اسلامی» را در یکی از پنل های تخصصی این سمینار ارائه کرد.

این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه در مقاله خود به تبیین علمی سعادت و شادکامی بر اساس منابع اسلامی پرداخته است که نتیجه بررسی‌های وی نشان می دهد شادکامی عبارت است از زندگی خوب به اضافه زندگی شاد و بر همین اساس دارای دو مولفه اساسی به نام رضایت مندی و نشاط است .  

حجت الاسلام و المسلمین پسندیده در ادامه در خصوص آثار رضایتمندی گفت: رضایتمندی در یک سطح، موجب احساس رضایت از تقدیر خداوند و شکر در نعمت و صبر در مصیبت و عمل مشتاقانه به تکالیف می‌شود و در سطحی عینی‌تر موجب رضایت اقتصادی، رضایت اجتماعی و رضایت سیاسی می‌گردد.

شایان ذکر است حجت الاسلام و المسلمین دکتر عباسی، رئیس جامعة المصطفی العالمیه، در پیامی به مناسبت برگزاری این سمینار بین المللی در کشور هندوستان، برگزاری این سمینار را فرصتی مناسب در جهت همفکری و هم افزایی علمی دانشوران اسلامی دانست.