به گزارش خبرگزاری حوزه، نشست علمی "مواجهه فقه و تحولات اجتماعی خانواده" با همکاری پژوهشکده زن و خانواده و موسسه عالی فقه و علوم اسلامی برگزار شد. در این نشست  حجت الاسلام والمسلمین زیبایی‌نژاد رئیس پژوهشکده زن و خانواده، حجت الاسلام والمسلمین منذر الحکیم و حجت الاسلام و المسلمین دهقان به ایراد سخن پرداختند.

در مدیریت فقه در زندگی نباید کوتاه بیاییم

حجت الاسلام والمسلمین دکتر دهقان دبیر علمی نشست علمی «مواجهه فقه و تحولات اجتماعی خانواده» اظهار داشت: مواجهه فقه و تحولات اجتماعی خانواده در چند محور پیگیری می شود. محور اول تحولات از زمانی آغاز می شود که ناصرالدین شاه با نوع جدیدی از زندگی در اروپا آشنا می شود و تغییر سبک زندگی را مشاهده می کنیم.

وی افزود: در این زمان ما تغییر نگرش به زن را مشاهده می کنیم مثلا در مورد حجاب و مخالفت با حضور دختران در مدارس و یا مخالفت با رای دهی زنان از آن دوران تاکنون دیدگاه ها تفاوت کرده است و در واقع نگرش جامعه نسبت به زن و جامعه تغییر کرده است.

دبیر علمی نشست «مواجهه فقه و تحولات اجتماعی خانواده» بیان کرد: محور دوم در زمان مشروطه است وقتی فقها موضوعاتی را مطرح می کنند. عقلانیت نیاز به خانواده را تولید مثل می داند در حالی که این نگرش در جامعه فعلی تغییر میکند

به گفته وی در جامعه فعلی همه انتظارات زن و شوهر عقلانیت از تشکیل خانواده روابط زن و مرد است که پررنگ است چیزی که صد سال قبل عقلانیت خانواده بوده امروز مورد خدشه واقع می شود تغییر رنگ جنسیت یکی دیگر از موضوعات است و بسیاری از تحولات را به همراه داشته و در نتیجه آن خانواده از نظر اخلاقی و اجتماعی تفاوت کرده است.

وی گفت: همچنین بسیاری از کارکردهای سنتی را از میان برد در واقع خیلی از رویدادها کارایی خانواده را گرفته است تغییر حضور اجتماعی زنان نسبت به قبل تغییراتی کرده است که زیر مجموعه محور اول است.

حجت الاسلام والمسلمین دهقان عنوان کرد: تغییر نهاد فقه موضوعی است که اتفاق افتاده است. در نگرش فقها به زنان تفاوت هایی دیده می شود نهادهای متفاوتی هم عرض با فقه پیدا کردیم.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده افزود: مسائلی چون حقوق وارد فقه شده است. با تصویب در مجلس پا را محکم کرد، حقوقدانان و دستگاه قضا وارد مسیر فقه شدند و در واقع رابطه قانون با فقه موضوع دیگری است که تحولات ایجاد کرده است در برخی از دوران مخالفت با قانون پیدا میشد  اما در حال حاضر مفهوم قانون جا افتاده است.

وی خاطرنشان کرد: محور سوم مورد بررسی در موضوع رابطه فقه و نهاد خانواده که مورد بحث قرار میگیرد در سطح الگوهاست نه احکام خرد، در این راستا در میان صد فقیه چند الگوی کلی می توان تصور کرد و در این باره الگوهایی بحث می شود درباره احکام خانواده و فتاواست، در مجموع این فتاوا می توان به نتیجه رسید که در مدیریت فقه نباید کوتاه بیاییم چرا که نقش مهمی دارد .

فقه باید زندگی را متحول کند و به سمت کمال ارتقا بخشد

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین زیبایی‌نژاد رئیس پژوهشکده زن و خانواده عنوان کرد: تصویر خانواده در سده اخیر در حال تحول است و عقلانیت معطوف به خانواده اگر فرض کنیم دنیا به سمت فرد گرایی میرد نگاه جامعه به تشکیل خانواده به تشکیل خانواده در خدمت شادکامی من است.

وی تاکید کرد: این عقلانیت حتی در جامعه مذهبی ما کار می کند همچنین الگوها تبدیل به ضد ارزش شده است و در جوامع شهری زن و شوهر متدینی الگوی الرجال تن می دهند و فرد تصمیم می گیرد چه الگوئی تا چه زمانی انتخاب کند و خانواده گسترده به سمت خانواده هسته ای می رود.

وی با بیان اینکه در خانواده ها صحبت ها کم شده است، افزود: در گذشته و در جامعه سنتی برداشت ها دارای فهم مشترک بوده است اما امروزه در سخنان نیز فهم مشترکی وجود ندارد و موجب شکاف بین زن و مرد می شود بحث شکاف نسلی نیز تاثیر گذار است در دین نقش همسری مهم است اما جایگاه همسری به مادری تبدیل می شود و نقش همسری به حاشیه می رود و رکن اول بودن پدر تبدیل به رکن اول بودن زن در خانواده می شود و این تغییر را در ادبیات خانواده می بینیم.

وی گفت: همچنین تحولات بر جمعیت نیز اثر گذاشت همانطور که در جهان مکانیزم های قوی برای افزایش جمعیت اثرگذار نبوده است  در کشور ما نیز اتفاقی نمی افتند. به این خاطر که است که این رفاهیات به ظاهردر حمایت از خانواده است اما سیستم حمایتی از افراد آمده و انگیزه به داشتن فرزند کم شده است.

به گفته زیبایی نژاد وقتی درآمدزایی پدید آمد فراغت به وجود می آید و پدیده جهان مدرن بخش زیادی از جامعه را می گیرد.

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده افزود: بخش مهمی از اقتصاد جهان روی فراغتی می چرخد و امروز سبک زندگی که مطرح می شود همان فراغتی است. این سبک زندگی فرهنگ را متحول می کند یعنی انسان به همه عرصه های زندگی مصرفی وارد می شود.

وی افزود: ما متوقع هستیم دولت مشکلات در حوزه خانواده را حل کند در حالی که خانواده به خصوص خانواده گسترده به خودش می تواند بیش از این کمک کند.

وی تصریح کرد: ما به تغییر جایگاه به فقه نیاز داریم رویکرد راهبردی به فقه اهمیت دارد و بر حاکمیت واجب است اعتقادات را در جامعه ارتقا دهد و جامعه در مسیر اصلاح باشد از نقاط ضعف این است فقه امتداد عقاید ما نیست و این مشکلاتی به وجود می آورد و جهت گیری ها در جامعه دین نیست چون نظریه های درستی نداریم.

حجت الاسلام والمسلمین زیبایی‌نژاد عنوان کرد: نیاز داریم که فقه در مقیاس رفتاری و اخلاقی انسان تربیت کند حکم فقه حاکمیتی این است که اخلاق و رفتار را ارتقا دهد و به آن توجه نشده است و باید دید نگاهمان به فقه چیست. نظام جامعی برای زندگی ترسیم کرده و ثابت و متغیری دارد.

فقه برای مدیریت زندگی آمده است

حجت الاسلام والمسلمین منذر الحکیم نیز در این جلسه عنوان کرد: برای بحث در مورد  موضع فقه در مورد تغییرات اجتماعی خانواده اول باید قلمرو تغییرات اجتماعی را بدانیم و انواع تغییرات اجتماعی را رصد کنیم.

این استاد حوزه بیان کرد: قبل از اینکه فقه وارد موضع شود علل و فهم تغییرات توسط فقیه اهمیت زیادی دارد دیدگاه فقیه و رابطه فقه و دین و اندیشه و فقه فردی و اجتماعی در کنار هم نوع فقه به دین را نشان می دهد باید دید فعل منفعل یا فعال داریم.

وی خاطرنشان کرد: گاهی فقیه معتقد است دین برای تحول در جامعه به وجود آمده است در نتیجه از سوی فقیه باید احکام شرعی و باورها به شخص داده شود.

حجت الاسلام والمسلمین منذر الحکیم بیان کرد: فقیه باید عارف به زمانه باشد فقیه اگر زمان شناس نباشد نمی تواند فقیه باشد و نمی تواند وارد تعیین موضع برای حکم خدا و جامعه باشد پس باید موضع فقه را نسبت به تغییرات داشته باشیم و براساس آن تصمیم بگیریم.

وی گفت: فقیه وظیفه فرهنگ سازی دارد و در اصلاح باورها باید نقش ایفا کند و در تحولات فرهنگی نقش دارد و عقب نشینی از مواضع ثابت خدا و قرآن موجب می شود پس اول باید فقه را به خوبی تعریف کنیم و بعد تحولات را تعریف کنیم و موضع فقه را تعیین کنیم شهید صدر می گوید فقه آمد انسان را در زندگی مدیریت کند.

حجت الاسلام والمسلمین منذر الحکیم افزود: خداوندی که می خواهد بشر را به سعادت برساند این نقشه راه را ترسیم می کند و وظیفه فقیه این است که این نقشه راه را تبیین کند و راهکارهای اجرایی را به درستی به مردم ارائه دهد.

وی افزود: پس فقیهی که در مصلحت نظام نظر بدهد باید منطقی و فنی باشد مثلا بحث قضاوت باید حفظ شود، دین برای انسان تکلیف درست می کند و باید این تکالیف به خوبی تبیین شود و فقه در این باره نقش مهمی دارد.

313/61پ