به گزارش خبرگزاری حوزه، در گسترهی پیچیده و رنگارنگ زندگی مدرن، گاه با پدیدههایی روبهرو میشویم که در تقاطع سنت و مدرنیته قرار گرفتهاند.
«تتو» یا خالکوبی، یکی از همین موارد است؛ هنری دیرینه که امروز به شکلی نوین و فراگیر درآمده و ذهن بسیاری از متدینین، بهویژه نسل جوان، را با پرسشهایی مواجه ساخته است. آیا این نقشهای رنگین که بر پوست نقش میبندد، تنها یک انتخاب شخصی و بیضرر است؟ یا میتواند تبعات شرعی و عبادی به همراه داشته باشد؟
از حرمت یا حلیتِ ذاتِ عمل گرفته تا تأثیر آن بر طهارت و صحت عبادات، از تفاوتهای حکمی بین زنان و مردان تا مرزهای تقلید فرهنگی و هنجارشکنی، و از همه حساستر، حکم نقش کردن آیات الهی و اسماء جلاله بر بدن؛ اینها همه بخشی از دغدغههایی است که برای یافتن پاسخی مستند و مطمئن، راهی میسازد به سوی مراجع دینی.
برای یافتن پاسخ این پرسشها مصاحبه ای با حجتالاسلام امیر بهاالدین علایی نژاد کارشناس احکام داشته ایم و در این مصاحبه، ابعاد مختلف فقهی مسئله تتو و خالکوبی با دقت و تفصیل بررسی شده است که در ادامه متن گفتوگو تقدیم شما مخاطبین فرهیخته میگردد.
حکم کلی تتو و خالکوبی
بر اساس نظر مراجع معظم تقلید، خالکوبی یا تتو فی نفسه و به خودی خودش اشکالی ندارد و حرام نیست؛ اما اگر ضرر قابلتوجهی داشته باشد، یا باعث زینت برای زن باشد بهگونهای که محرک نسبت به نامحرم باشد، در این صورت باید خانمها آن تتو را از نامحرم بپوشانند؛ و اگر امکان پوشاندن آن نیست، نباید انجام دهند. آن اثری هم که از خالکوبی در زیر پوست میماند، مانع از رسیدن آب نیست. بنابراین وضو، غسل و تیمم اشکالی ندارد و بلامانع است.
حکم تتوهای موقت
بر اساس نظر مراجع معظم تقلید، هر نوع ورود رنگ و جوهر زیر پوست، حتی اگر به صورت موقتی باشد ـ مانند تتوهای حنایی هندی و نظیر آن ـ مصداق خالکوبی محسوب شده و حکم آن همانند تتو و خالکوبی دائمی است.
به صورت کلی، هر چیزی که در لایههای زیرین پوست قرار گیرد، برای طهارت، یعنی وضو، غسل و تیمم اشکالی ایجاد نمیکند؛ اما اگر یک مانع یا جرم فیزیکی روی پوست بدن (چه صورت، دستها یا سایر قسمتها) ایجاد شود که مانع از رسیدن آب به پوست باشد، باید در اعضای وضو برای وضو و تیمم، و در سایر اعضای بدن برای غسل، حتماً آن مانع برطرف شود.
مواد خالکوبی و تأثیر آن بر طهارت
ظاهراً اصل این مواد نجس نیست، چه آنهایی که منشأ گیاهی دارند و چه جوهرهای مدرنی که تزریق میشوند اما ممکن است در حین انجام تتو و خالکوبی نجس شوند. با این حال، از آنجا که زیر پوست قرار دارند، حتی اگر نجس هم باشند، برای وضو، غسل و تیمم اشکالی ایجاد نمیکنند و طبیعتاً افراد میتوانند این موارد مربوط به طهارت را انجام دهند.
تفاوتهای حکم تتو بین زنان و مردان
در اصل حکم تتو (خالکوبی) بین زنان و مردان تفاوتی وجود ندارد؛ اما نکته مهم این است که اگر تتو برای یک زن به عنوان زینت محسوب شود، باید آن را از نامحرم بپوشاند.
همچنین اگر تتو به قصد فریب انجام شده باشد مثلاً اگر خانمی ابروهای خود را تتو کند و به دلیل آن، خواستگاری را بپذیرد و این موضوع باعث فریب طرف شود لازم است واقعیت را آشکار کند؛ اما به لحاظ حکم طهارت، تتو مانعی برای وضو، غسل و تیمم ایجاد نمیکند.
تتو در نواحی پوشیده بدن برای زنان به قصد زینت
اگر خانمی به قصد زینت، تتو را در قسمتهایی از بدن که فقط توسط همسر یا محارمش دیده میشود انجام دهد، اشکالی ندارد زیرا نامحرم آن را نمیبیند. از نظر فقهی نیز چون تتو زیر پوست قرار دارد، برای وضو، غسل و تیمم مشکلی ایجاد نمیکند.
تتو با قصد تقلید از فرهنگ غیرمسلمانان
قطعاً هر چیزی که مروج فرهنگ ابتذال و بیبندوباری، یا ترویجدهندهٔ عقیدهای فاسد، یا تشبّه به کفار و مشرکین و امثال آن باشد، جایز نیست. بنابراین اگر کسی به قصد ترویج فرهنگ منحط غرب، تتو و خالکوبی انجام دهد، از نظر شرعی کار حرامی انجام داده است و جایز نیست.
تتو کردن آیات قرآن و اسما جلاله
باید این مسئله را بدانیم: چون در موارد خالکوبی و تتوی رایج، آیه یا اسم جلاله زیر پوست قرار دارد، دست زدن به آنها بدون وضو یا غسل اشکالی ندارد. مانند این است که شما آیهای را بنویسید و در پلاستیک بگذارید و بدون وضو بخواهید روی آن دست بکشید، طبیعتاً اشکالی ندارد. البته اگر این نوع خالکوبیها روی بدن به نوعی توهین و اهانت به این امور مقدس (آیات قرآن یا اسما جلاله) باشد، اصل این کار جایز نیست و باید در اسرع وقت آن را از بین برد؛ اما نوشتن اسما یا آیات که زیر پوست است، به لحاظ طهارت اشکالی ایجاد نمیکند.
با این حال، توصیه میشود به هیچ وجه این کار را نکنند؛ چراکه انسان حالتهای مختلفی دارد و نباید آیات و اسماء جلاله روی بدنش باشد.
نظر شما