به گزارش خبرگزاری «حوزه»، از تهران، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، در نخستین «شورای تحول برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه مذاهب اسلامی»، به دانشگاه های جهان اسلامی و پیشینه آن‌ها، جایگاه و مأموریت‌های دانشگاه مذاهب در جهان امروزی و مسائل و مشکلات آموزشی دانشگاه که می بایست مورد واکاوی و بررسی قرار بگیرند پرداخت.
وی خاطرنشان کرد: «دانشگاه‌های جهانی در جهان اسلام در یک مرحله تعداد اندکی بودند، در مصر، الازهر، در عربستان، مالزی و چند جای دیگر نیز چند دانشگاه این‌گونه وجود داشت. بین‌المللی بودن برخی از این دانشگاه‌ها سابقه تاریخی داشته مثل الازهر؛ برخی نیز بر اساس یک برنامه، نگاه و هدف‌گذاری ایجاد شده‌اند مثل آنچه در عربستان است.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با بیان این که در جهان اسلام تحولاتی رخ داده که این تحولات زنگ خطری را برای همه به صدا درآورده و نوعی بازنگری را در همه سطوح فرهیختگانی و سیاسی جهان اسلام برانگیخته است، گفت: اگر از بعضی سیاستمداران در جهان اسلام که در نگاه و نیتشان سوء نهفته است و دنبال به پا کردن فتنه‌اند بگذریم در مرحله کنونی در جهان اسلام نوعی به خود آمدن و توجه به مناسبات بین مذهبی داشتن به وجود آمده است که اگرچه در اوان کار خود است اما واقعیت دارد.
استاد حوزه علمیه قم تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران، جریان سالمی را از طریق دانشگاه مذاهب اسلامی برای جهان اسلام ارائه می‌نماید، اما دانشگاه به دلیل محدود بودن و نداشتن امکانات آن‌چنانی نتوانسته در این مدت، مبدأ و منشأ یک جریان در جهان اسلام باشد، جریانی که قطعاً و دقیقاً با فطرت انسانی مسلمان‌ها سازگار است.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی ادامه داد: اکنون در جهان اسلام دانشگاه مذاهب اسلامی را با نام جمهوری اسلامی ایران می‌شناسند و کم و بیش نسبت به دانشگاه هم مطالعاتی انجام داده و انعکاس‌هایی در رسانه‌های جهان اسلام و عرب پیدا کرده است.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این مطلب که دو نوع تحول نسبت به این دانشگاه در فضای داخلی، اعم از حوزه علمیه و مسئولین نظام صورت گرفته است، اظهار داشت: تحول اول که برای ما شیرین است این است که این دانشگاه در فضای حوزه علمیه نوعی مشروعیت پیدا کرده است، به این معنا که در گذشته شاید برخی ضرورت چنین دانشگاهی احساس نمی‌کردند یا حتی گاهی مانند یک امر غیر ضروری به آن می‌نگریستند، امروزه این نگاه وجود ندارد.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: امروزه درک شده که اگر امت، اسلامی باشد، مذاهب هم هستند و اسلام هم تقویت می شود.
وی افزود: تحولی هم در سطح مسئولین نظام نسبت به این دانشگاه رخ داده است که باید کوشش کنیم از این تحول به عنوان یک فرصت استفاده کنیم و دانشگاه را توسعه دهیم و آن این است که برای دانشگاه، نقش، جایگاه و سهم بیشتری را در ایجاد اندیشه‌های امت محور قائل اند.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با بیان این که ما در مرحله‌ای قرار داریم که در میدان عمل با مشکلاتی مواجهیم که خاستگاه آن مناسبات امت اسلامی است، گفت: از طرفی هم این دانشگاه در یک وضعیت مقبول و مطلوب و مورد توجه برای توسعه قرار گرفته است. در چنین شرایطی این دانشگاه در حوزه‌های گوناگون فعالیت‌هایی را شروع کرده است.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی ادامه داد: ما الآن مشکلاتی داریم و نیازمند برنامه‌ریزی برای عبور از این مشکلات و ایجاد جایگزین‌های درست هستیم. یکی از مشکلات این است که سرفصل‌های آموزشی ما با فلسفه وجودی این دانشگاه به ویژه کارکردی که از این دانشگاه در فضای امروزی و شرایط نا¬به¬هنجار امروز در مناسبات امت اسلامی متوقع است متناسب نمی‌باشد و بعضی اگرچه مرتبط است و ممکن است عنوان مقارن بودن را یدک بکشد اما نمی‌تواند دردی از دردهای جهان اسلام را درمان کند و از رویکرد و جهت‌گیری این سرفصل‌ها به صورت کلان کارکرد دانشی نسبت به جهان اسلام برنخواهد خاست.
وی یاد آور شد: مشکل دیگر این است که ما به یکسری از رشته‌ها بسنده کرده ایم که بخشی از علوم اسلامی را تشکیل می‌دهند و بخش دیگری که معلوم نیست خاستگاه بودن آن‌ها، از حیث دانشی برای امت اسلامی کمتر باشد.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی همچنین توجه و گنجاندن برخی میان رشته‌ها در سرفصل های آموزشی دانشگاه مهم عنوان کرد و افزود: دانشگاه به وجود برخی میان رشته ها در سطح مناسبات و ارتباطات جهان اسلام است که اگر این دانشگاه به سمت آن نرود نمی‌تواند یک مدل نهایی و تأثیرگذار عینی و عملی در جهان اسلام داشته باشد. اینکه ما مثلاً بر علوم حدیث تکیه کنیم می‌تواند بخشی از خلأ را پر کند، اما برای مثال امروزه رسانه در جهان یک بحث مهم است مگر می‌شود که ما بخواهیم وحدت اسلامی را ایجاد کنیم و نتوانیم نسبت به رسانه نظر اسلامی پایه‌گذاری کنیم یا دانش آن را تولید کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: میان رشته ای مانند آینده‌پژوهی برای جهان اسلام، از دیگر موارد مهم و موردنیاز ماست، مگر می‌شود بدون مطالعه آینده‌پژوهانه به سمت جلو رفت؟. در گذشته موضوع ثابت بود و فقیه دنبال آن موضوع می‌رفت و حکم آن را استنباط می‌نمود، اما امروزه موضوع به‌گونه‌ای بی‌قرار است، یعنی بخشی از حال و آینده را در بر می‌گیرد و هویت آن در چند زمان و چند نسل پخش است، لذا بدون داشتن نگاه به آینده چگونه می‌شود یک موضوع بدون قرار که هویتش را در زمان پیدا می‌کند و بخشی از هویت آن در حال شدن است را شناخت؟ لذا باید با نگاهی کلان به آینده نگریست، نه اینکه با نگاه‌های سنتی ناظر به وضع کنونی و گاهی به گذشته، بنگریم.
وی با اشاره به این که مشکل دیگر آن است که ما برای تکوین علوم از نظریه استفاده نمی‌کنیم، تصریح کرد: عمدتاً در آموزش بر تکرار مکررات و بر حرف‌های جزء جزء شده تکیه شده است و قدرت نظریه‌پردازی و ریختن این داده‌ها، داشته‌ها و جزئیات را در یک قالب کلان، آن‌هم ناظر به مشکلات زمان مشاهده نمی‌شود. اهمیت کار شهید صدر و شهید مطهری در این نوع نگاه تنظیری بود. این دانشگاه باید به سمت نظریه‌پردازی برود.
این محقق و پژوهشگر حوزوی خاطرنشان ساخت: مشکل دیگری که وجود دارد آن است که ما در تکوین علوم از فضاهای مجازی استفاده نمی‌کنیم. در تعریف علم آمده است: علم مجموعه‌ای از تفاهم‌ها، اتفاق‌ها و اجماع‌ها است؛ اگر یک نفر اندیشه‌ای داشته باشد علم خوانده نمی‌شده است و باید اتفاق و اجماعی بر مفاهیم، روش و بر قالب‌هایی رخ می‌داده است تا علم شکل بگیرد. فضاهای مجازی این قدرت را دارند که دامنه علوم را توسعه دهند چون امکان و زمینه به اتفاق رسیدن آنی در جهان را دارا می‌باشند. حالا که بنا است این دانشگاه در جهان اسلام تأثیرگذار باشد از فضای مجازی چه استفاده‌ای می‌تواند بکند؟
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی آحادی و یک‌جانبه عمل کردن در تکوین علوم را از دیگر مشکلات موجود برشمرد و اظهار داشت: دانش امت را باید شیعه و سنی، دوشادوش و در کنار هم شکل دهند و غیر از این نمی‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در پایان با تاکید بر این که اکنون فضای جهان اسلام، فضای در حال شدن است، گفت: امروز با توجه به تحولات رخ داده، نوعی بازنگری‌ها، دنبال پیام‌های جدید رفتن و گشایش دریچه‌ها و فرصت‌ها در فضای جهان اسلام مشاهده می‌شود. اگر به حول و قوه الهی این دانشگاه بتواند بدنه‌های مختلف تحول از جمله همین شورای تحول برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه را شناسایی کند، می‌تواند موفق باشد
