سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه» در ادامه سلسله مباحث آشنایی با اصطلاحات علم کلام به بررسی اصطلاح تولیـ و تبری می پردازد.
تولی این است که هر مسلمانی باید در بعد اثباتی به ولایت علی بن ابی طالب(ع) معتقد باشد در عین حال بایستی آنچه را ضد علی بن ابی طالب(ع) و راه اوست نفی و انکار کند. این بعد نفی همان تبراست.
تولی یعنی برقراری پیوند دوستی با دوستان خدا و تبری یعنی بیزاری از دشمنان خدا:« إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَاء مِنكُمْ ...» به قومشان گفتند : ما از شما بیزاری می جوییم... هم از شما و هم از معبودهای شما، یعنی از شما و از فکر و عقیده و راه شما بیزاری می جوییم. تعبیر «کفرنابکم» که در قرآن مکرر آمده گویای آن است که تنها شما کافر نیستنید بلکه ما هم کافریم. شما کافرید به آنچه ما ایمان داریم ما هم به شما و عقیده و مسلک شما کافریم و در مفهوم کفر ستیزه کردن و مبارزه و مخالفت عملی خوابیده است؛ یعنی به شدت با شما و با عقیده شما مبارزه خواهیم کرد.
اینکه می گوید کلمه«لا اله الا الله» جمعی است میان نفی و اثبات، سخن درستی است: «لا اله» نفی افکار و کفر به غیر خداست؛ الا الله ثبات ایمان به خداست در آیه الکرسی می خوانیم:« لا إِكراهَ فِي الدّينِ قَد تَبَيَّنَ الرُّشدُ مِنَ الغَيِّ فَمَن يَكفُر بِالطّاغوتِ وَيُؤمِن بِاللَّهِ فَقَدِ استَمسَكَ بِالعُروَةِ الوُثقىٰ » بنابراین در اینجا تنها ایمان به الله کافی نیست، بلکه بایستی نفی طاغوت در کنار آن قرار گیرد.
بر این اساس کافر بودن شرط مومن بودن هم هست و بر مبنای این نکته اساسی برای مردم مسلمان و احاد جامعه اسلامی تنها جنبه اثباتی و ایمان به خدا کافی نیست بلکه جنبه نفی و کفر به طاغوت هم ضروری است.
مسیحیت ادعا می کند که فقط جنبه اثباتی وجود دارد و اساسا هیچ عنصری از کفر و انکار وجود ندارد؛ ولی اسلام دین تولی و تبراء و دین نفی و اثبات توامان و دینی است که حتی نفی آن بر اثباتش تقدم دارد.
*فرهنگ اصطلاحات علم کلام:
