به گزارش خبرگزاری «حوزه»، از صدر اسلام که تاریخ را ورق می زنیم تا به امروز که بیش از 37 سال از  پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی می گذرد، مساجد همواره کانون و محور اصلی امور سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلامی بوده و بسیاری از تصمیمات و فعالیت‌ها در آن انجام می‌شده است. از این رو اغراق نیست اگر بگوییم که یکی از رموز موفقیت جبهه اسلام و انقلاب اسلامی محور بودن مساجد بودن است.

فرارسیدن سی و یکم مردادماه که سالروز به آتش کشیده شدن مسجدالاقصی توسط صهیونیست‌ها در سال 1384 است و به همین مناسبت روز جهانی مساجد نامیده شده، فرصت مغتنمی است تا دیگر بار نگاهی بیندازیم به یکی از مهم ترین کارکردهای مساجد یعنی در عرصه شناسایی و کاهش آسیب های اجتماعی.

این مهم به ویژه آن که چندی پیش وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از طرحی مبنی بر مشارکت روحانیون و مساجد در یاری رساندن به دولت در کاهش آسیب های اجتماعی خبر داده ، اهمیت دوچندانی پیدا می کند.

از این رو درباره چرایی ضرورت این موضوع و به خصوص چگونگی استفاده از ظرفیت روحانیت و مساجد در این مساله با تنی چند از اساتید و صاحب نظران حوزوی به گفتگو پرداخته ایم که در ادامه می آید؛

لزوم توجه به کارکردهای فرهنگی و اجتماعی مساجد

حجت الاسلام و المسلمین  رضا برنجکار، رییس انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم با بیان این که توجه مسئولان به نقش محوری مسجد در رفع و رجوع معضلات فرهنگی و اجتماعی جامعه ، فی نفسه ارزشمند است و حرکتی رو به جلو به شمار می رود، ابراز داشت: نباید این طور فکر کرد که حالا مسجد مکانی است برای اقامه چند وعده نماز جماعت بلکه همان طور که ما در تاریخ اسلام و به خصوص زمان حیات نورانی پیامبر اکرم(ص) و امام علی (ع) مشاهده می کنیم مساجد نقش بسیار ویژه ای در تحولات فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و حتی نظامی جوامع اسلامی داشته اند.

وی افزود: این در حالی است که همین کارکرد حداقلی مساجد در اقامه نماز جماعت نیز بعضاً با وقفه هایی همراه است به طوری که برخی از مساجد در کشور صرفاً در ایام ماه رمضان و یا محرم و صفر به روی نمازگزاران باز است و تازه در آن ها کمتر اقامه نماز جماعت صورت می گیرد.

اقامه نماز جماعت ، تنها کار روحانی مسجد نیست

عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران همچنین معتقد است: بر اساس آموزه های دینی درب مسجد همیشه باید به روی مردم باز باشد و روحانی نیز نباید صرفاً کارش اقامه نماز باشد بلکه می بایست در شناسایی و حل مشکلات اهالی محل به خصوص در زمینه آسیب های اجتماعی و فرهنگی که متاسفانه این روزها سیر صعودی در جامعه ما به خود گرفته، فعال باشد.

وی گفت: در کنار مسجد، دیگر نهادها و سازمان ها اعم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و ... نیز باید با برنامه ریزی منسجم به این مساله ورود پیدا کرده و در یک فعالیت هم افزایانه در کاهش آسیب های اجتماعی سهیم شوند، در عین حال همان طور که اشاره شد مسجد باید محور باشد چرا که قداست آن و نیز اطمینان خاص مردم باعث می شود که اقدامات خوبی در این باره رخ دهد.

روحانی و مسجد؛ بهترین گزینه برای حل مشکل

دکتر محمد رضا موحدی ، عضو هیئت علمی دانشگاه قم و از اعضای انجمن قلم حوزه نیز بیان داشت: به جهت ارتباط گسترده و وثیق مردم با روحانیت، حوزویان بی شک مناسب ترین گزینه برای مدیریت این امور در مساجد هستند که می توانند در کاهش و پیشگیری از آسیب های اجتماعی از قبیل طلاق ، فقر، اعتیاد و غیره موثر واقع شوند

وی اضافه کرد: اساساً روحانیت با بیان و قلم خود می توانند تاثیر مستقیمی در این باره داشته باشد و به خصوص آنچه لازم است این که اهل منبر و وعظ و خطابه باید دامنه باید و نبایدهای دینی را توسعه داده و توجه بیشتری به مباحث نوین جامعه از جمله آسیب های اجتماعی از خود نشان دهند تا با درک بهتر مسایل به کمک مردم بشتابند.

تحکیم اخوت و تعمیق معنویت به برکت مساجد در جامعه

حجت الاسلام و المسلمین  حسن خیری، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نراق و عضو انجمن مطالعات اجتماعی حوزه علمیه قم نیز با تاکید بر این که تشدید آسیب های اجتماعی به کاهش و لطمه خوردن سرمایه های اجتماعی منجر می شود، گفت: اگر ما بتوانیم با محوریت مساجد و نقش آفرینی روحانیون فاضل و دغدغه مند به تحکیم رابطه اخوت و برادری ، تعمیق عقلانیت مبتنی بر معنویت در جامعه بپردازیم، طبعاً بسیاری از آسیب های اجتماعی کاهش پیدا می کند.

وی یادآور شد: در این میان محور قراردادن مساجد برای شناسایی و مقابله با آسیب های اجتماعی، گام بسیار خوبی است که البته باید در اجرا مشاهده کرد که چه سرنوشتی پیدا می کند.

این محقق و پژوهشگر حوزوی همچنین تاکید کرد: در حال حاضر در خود دنیای غرب نیز به این نتیجه رسیده اند که به جهت فاصله گرفتن از سنت و دین به ناکجاآبادی ورود پیدا کرده اند که خروج از آن بسیار سخت شده است و نتیجه آن را هم در معضلات عدیده فرهنگی و اجتماعی و نیز بحران هویت در شهروندان غربی باید جستجو کرد.

وی افزود: یکی از کارکردهای روحانیت در زمانه کنونی این است که فضایی فراهم کند که فقه اجتماعی با محوریت مساجد به کمک حل مشکلاتی از قبیل آسیب های اجتماعی بیاید به خصوص در زمینه مسایل خانواده که به جهت بنیادی بودن آن، اهمیت فوق العاده ای دارد.

مساجد ؛ کانون توسعه فرهنگ دینی و اصلاح اجتماعی

حجت الاسلام و المسلمین علی مخدوم ، رییس مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی با بیان این که هیچ جایی بهتر از مسجد در جامعه اسلامی به منظور ساماندهی امور فرهنگی و اجتماعی به خصوص فرهنگ دینی وجود ندارد، ابراز داشت: از زمان صدر اسلام تاکنون ما مکانی را بهتر از مسجد به عنوان کانون توسعه فرهنگ دینی و اصلاح اجتماعی نداشته ایم و این مساله می طلبد که ما سرمایه گذاری بهتری در این باره و به ویژه با هدف کاهش آسیب های اجتماعی داشته باشیم.

وی همچنین گفت: البته باید توجه داشت که صرف انتخاب مکان برای کاهش و حل آسیب های اجتماعی کافی نیست چه آن که نیاز به حمایت های مالی و معنوی از مساجد و نیز برنامه ریزی جدی مسئولان در عرصه های دیگر وجود دارد و گرنه چه بسا ما دچار شعارزدگی و روزمرگی و بعضاً فرافکنی در این مقولات شویم.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، گرایش و میل مسئولان دولت برای استفاده از ظرفیت عظیم روحانیون در مساجد را بسیار خوب و مغتنم دانست و افزود: حضور و فعالیت حوزویان در این خصوص می بایست عالمانه و تخصصی باشد تا بتواند آثار مطلوب را از خود برجای بگذارد؛ از این منظر نیازمند تربیت و آموزش روحانیون فرهیخته و متخصصی در زمینه کاهش آسیب های اجتماعی هستیم که چه در عرصه مشاوره به خانواده ها و چه برنامه ریزی فرهنگی و اجتماعی بتوانند نقش خود را به درستی ایفا کنند و در عین حال از علم و تجربه کافی برای درمانگری در حوزه آسیب های اجتماعی برخوردار باشند.

گزارش از: سید محمد مهدی موسوی