به گزارش خبرگزاری «حوزه»، مرکز راهبری مطالعات اسلامی اقتصاد مقاومتی در راستای "تبيين ابعاد اقتصاد مقاومتي و گفتمان سازي آن بويژه در محيط‌هاي علمي، آموزشي و رسانه‌اي و تبديل آن به گفتمان فراگير و رايج ملي"  توسط مدیر وقت حوزه‌های علمیه، آیت الله حسینی بوشهری تاسیس شده است .

برپایه این گزارش معرفی این مرکز در سه سرفصل با موضوع؛ «اقتصاد مقاومتی و حوزه‌های علمیه»، «معرفی اجمالی مرکز راهبری مطالعات اسلامی اقتصاد مقاومتی» ، «گزارشی مختصر از عملکرد دو سالانه مرکز (تیر95-93)» تدوین شده است که در این بخش به بحث اقتصاد مقاومتی و نقش حوزه‌های علمیه  می پردازیم .

حوزه ها، همواره  پیش قراول دو پدیده (انقلاب و جنگ) بوده اند و اینک که در آوردگاهی سخت - به عمق و سطح اقتصاد مقاومتی – دوباره، عزم جهاد و اجتهاد کرده اند "قم" را که به حوزه علمیه آن در جهان بشری، شهره است مجددا پایگاه تولید و ترویج مفاهیم و فرهنگ ناب در این آزمون بزرگ قرار داده اند؛ تا برگ زرین دیگری از توانمندی نظام پیوسته در حال رشد تشیع را به رخ مکاتب مادی و ادیان التقاطی بکشند وهمگان باور کنند که اسلام نیز مکتب اقتصادی دارد و بخوبی از عهده جنگ نرم اقتصادی با تمامی لوازم و مخاطراتش برمی آید.

از مجموع بیانات مقام معظم رهبری در باره اقتصاد مقاومتی تعریف زیر استفاده می‌شود:

«اقتصاد مقاومتی، اقتصادی علمی و بومی، برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی و الگویی الهام بخش از نظام اقتصادی اسلام است که ضمن مقاوم‌سازی اقتصاد در برابر تهدید‌های نظام سلطه از توان تقویت اقتصاد و تحقق پیشرفت جهشی اقتصادی نیز برخوردار است. این نوع اقتصاد، پیشرو، فرصت‌ساز، مولد، درون‌زا ، برون‌گرا، انعطاف پذیر، عدالت بنیان، مردم بنیاد، با رویکرد جهادی است.»

از سویی "حوزه‌های مبارکة علمیه" نهادی پژوهشی و آموزشی و ترویجی است که با تربیت نیروهای محقق و مبلّغ، بار مسئولیت تبیین و ترویج و دفاع علمی و فرهنگی از اسلام ناب را بر دوش می‌کشد. ظرفیت انسانی حوزه‌ها مشتمل بر صدها مجتهد ودهها هزار متخصص علوم اسلامی و مبلغ دینی در سراسر کشور است و به صورت مداوم ضمن حضور در متن مردم به تربیت انسان مومن و انقلابی می‌پردازد.

*  نقش روحانیت و حوزه‌ها در ارتباط با اقتصاد مقاومتی

با توجه به ماهیت اقتصاد مقاومتی و مقایسة آن با رسالت‌ها و ظرفیت‌های حوزه‌های مبارک، چهار نقش اساسی برای روحانیت و حوزه‌ها در ارتباط با اقتصاد مقاومتی می‌توان برشمرد:

*پژوهش و نظریه پردازی در ابعاد گوناگون اقتصاد مقاومتی با رویکرد اسلامی و توسعة گفتمان بین نخبگانی.

*برگزاری کارگاه‌های آموزشی-تخصصی برای مدیران و کارآفرینان و موثران اقتصادی برای تبیین ابعاد اسلامی اقتصاد مقاومتی.

*ایجاد گفتمان ناب اسلامی با ترویج اقتصاد مقاومتی بین مدیران و فعالان اقتصادی و ایجاد انگیزه در لایه‌های میانی، برای پیوند بین دو لایه نخبگانی و عمومی جامعه.

*مردمی‌سازی و بسیج عمومی با تکیه بر ظرفیت سنتی حوزه‌ها (یعنی مسجد و منبر) و جذب افراد مؤمن و جهادیِ آماده مشارکت در میدان واقعی و بزرگ اقتصاد مقاومتی.

اما برای تبیین بهتر رسالت و ظرفیت حوزه‌های علمیه نسبت به ویژگی‌ها و انتظارات رهبری معظم و مردم از اقتصاد مقاومتی، تنها به سه مولفه مهم بسنده مي‌کنیم:

*مدیریت جهادی، روح اقتصاد مقاومتی است

اولا جهاد و مدیریت جهادی، روح اقتصاد مقاومتی است؛ به گونه‌ای که جدایی آن، از سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصاد مقاومتی باعث ترویج و تشدید همین فضای بی‌رمق کنونی مي‌شود که بر اساس مبنا و بنای سرمایه سالاری، به توسعه شکاف دائمی بین قلل غنا و دره‌های فقر مشغول است و کل جوامع – (بویژه جامعه اسلامی) را با چالش هایی بی پایان و خطرناک روبرو کرده و خواهد کرد . آنچه موجب مي‌گردد  که بتوانیم تهدیدها و تحریم‌های استکبار جهانی را تبدیل به فرصت نموده و در این شرایط، پیشرفتی همه جانبه و موزون داشته باشیم؛بالاتر از ارائه سیاست‌ها و طرح‌های مفید اقتصادی، همانا اجرای جهادی این طرح هاست. عنصر جهاد افزون بر اینکه موجب مي‌شود انسانها حداکثر توان خود را با حداقل توقع به میدان عمل بیاورند، عامل جلب امدادهای الهی نیز هست. از این رو، تمامی مراکز فرماندهی اقتصاد مقاومتی– اعم از دولتی و غیر دولتی و نیز نهادهای علمی و فرهنگی و اقتصادی درگیر با موضوع در کشور- باید اولا خود مظهر تام فرماندهی جهادی باشند و ثانیا برای توسعه و تعمیق روحیة جهادی در میان مدیران و فعالان اقتصادی و مردم، نقشة راه روشنی داشته و بر طبق آن اقدام نمایند. گذشته حوزه‌های علمیه گویای آن است که این ظرفیت بالقوه بلکه بالفعل را مي‌توان در دو بعد "علمی و فرهنگی" با رویکردی " دینی و انقلابی " هم چنان در آنها جستجو کرد.

*" هویت مردمی بودن "

ثانیا-  ظرفیت کم نظیر دیگری که بیانگر بخش مهمی از حقیقت واقعی حوزه‌ها در بیش از 1000  سال تاسیس این شجره طیبه است " هویت مردمی بودن " آنهاست. دوست و دشمن بر این ظرفیت بی پایان حوزه‌ها که برخاسته از صبغه دینی آن است و تا اقامه حکومت جهانی و مردمی موعود امم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ادامه خواهد یافت اذعان دارند.لذا تنها قشری که قرن‌ها ،  در کنار اقشار مختلف مردم در سطح گسترده سرو کارداشته واکنون نیزمی تواند بر آنها تأثیر گذار باشد و فرهنگ اقتصاد مقاومتی را در جامعه نهادینه کند روحانیت است. اگر راس و بدنه این قشر خدوم و بی توقع، در ارتباط با اقتصاد مقاومتی بخوبی توجیه شود مي‌تواند مردم را با روحیة جهادی به میدان بیاورد. قابل انکار نیست که اقتصاد مقاومتی جز با سرپنجه هنرمندانه و ثروت انبوه مردم، به مقصود نخواهد رسید. نتیجه آنکه، ظرفیت مردمی و رسالت بسیج اقشار مختلف در این نهاد مقدس، قدرت شگرف و بی بدیلی را - در عین تحمل مسئولیتی خطیر و حساس- بر دوش و در اختیارحوزه‌ها قرار مي‌دهد تا با کمک دیگر نهادهای مردم نهاد- بویژه سازمان بسیج مستضعفین- زمینه‌های لازم را برای برون رفت از وضعیت بحرانی موجود از طریق برون سپاری مدیریت همه جانبه اقتصادی موجود به ظرفیت فعال و کارآمد مردمی فراهم نماید.

*اسلامی بودن" اقتصاد مقاومتی،"

ثالثا-  مهمترین ویژگی اقتصاد مقاومتی،"اسلامی بودن" آن است تا جایی که بدون تایید محتوا، مفاهیم، شاخص ها، الگوها و معادلات کاربردی اقتصادی توسط اندیشمندان و فضلای صاحب رای حوزه، نمي‌توان به اسلامیت و مآلا کارآمدی دینی آن در عرصه میدانی باور داشت. طبعا این امر اقتضا مي‌کند از اقتصاددانان اسلامی در کشور –با محوریت حوزه علمیه قم- بیشتر استفاده شود. در حال حاضر بیش از 70 نفر از دانش آموختگان حوزوی (غالبا دارای مدرک دانشگاهی در رشته اقتصاد در سطح کارشناسی ارشد و دکتری و سطح 4 حوزه در قم) در رشته‌ها و موضوعات مختلف اقتصادی با دغدغه و رویکردی اسلامی مشغول تحقیق و تدریس اند که همگی دارای آثار و مقالات علمی نیز هستند. از این افراد مي‌توان بلکه باید به تناسب تخصص آنها در کارگروههای تخصصی مرتبط با اقتصاد مقاومتی استفاده کرد.

از سه واقعیت فوق، این ضرورت احساس مي‌شود که باید درسازمان هاو نهادها و در میان مردم، نیروهای جهادی مومن به مبانی دینی و گفتمان انقلاب اسلامی، شناسایی و حمایت شوند و محور اقدام و عمل نسبت به دیگر اقشار و ظرفیت‌های اقتصادی جامعه قرار گیرند.. طبیعت نیروهای انقلابی در هر زمان و هرمکانی که استقرار یابند به عنوان نیرویی پر شتاب و پیش برنده به گونه ای است که مي‌توانند آفریننده ایده‌ها و پدیده هایی از جنس جهاد انقلابی سال 57 و دفاع مقدس 8 ساله باشند. به فضل الهی حوزه ها، پیش قراول هر دو پدیده مبارک (انقلاب و جنگ) بوده اند و اینک که در آوردگاهی سخت - به عمق و سطح اقتصاد مقاومتی – دوباره، عزم جهاد و اجتهاد کرده اند "قم" را که به حوزه علمیه آن در جهان بشری، شهره است مجددا پایگاه تولید و ترویج مفاهیم و فرهنگ ناب در این آزمون بزرگ قرار داده اند؛ تا برگ زرین دیگری از توانمندی نظام پیوسته در حال رشد تشیع را به رخ مکاتب مادی و ادیان التقاطی بکشند وهمگان باور کنند که اسلام نیز مکتب اقتصادی دارد و بخوبی از عهده جنگ نرم اقتصادی با تمامی لوازم و مخاطراتش برمی آید.

معرفی اجمالی مرکز راهبری مطالعات اسلامی اقتصاد مقاومتی

مقام معظم رهبری در سال 89 برای اولین بار اصطلاح اقتصاد مقاومتی را به کاربردند و پس از آن با نام گذاری مستمر سالهای اخیر به نام‌های اقتصادی؛  و در سخنرانی‌های متعدد، به تعریف و تبیین اقتصاد مقاومتی و حلقه‌ها و اجزای آن پرداختند. در تاریخ 30/11/ 92 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی توسط ایشان به صورت رسمی ابلاغ شد. معظم له در مقدمة این سیاست‌ها اقتصاد مقاومتی را الگوي اقتصادي بومي و علمي برآمده از فرهنگ انقلابي و اسلامي و نیز الگویی الهام بخش از نظام اقتصادی اسلام معرفی فرمودند.

این تعابیر در مقدمة سیاست‌های کلی ابلاغی، به صورت غیر مستقیم حوزه‌های علمیه را که مهد تربیت عالمان و متخصصان و مجتهدان اسلامی است، نسبت به تبیین ابعاد اسلامی اقتصاد مقاومتی مکلف می نمود. از این رو، مدیر وقت حوزه‌های علمیه (آیت الله حسینی بوشهری) در راستای انجام این تکلیف و نیز بند 21 این سیاست‌ها که بر "تبيين ابعاد اقتصاد مقاومتي و گفتمان سازي آن بويژه در محيط‌هاي علمي، آموزشي و رسانه‌اي و تبديل آن به گفتمان فراگير و رايج ملي" تأکید کرده است، در تاریخ 19/4/93 اقدام به تأسیس" مرکز راهبری مطالعات اسلامی اقتصاد مقاومتی" نمودند. طبق حکمی که ایشان برای رئیس مرکز و اعضای شورای علمی آن صادر کردند، وظایف عمده این مرکز چنین است:

*توسعه و تعمیق نظریه پردازی و شاخص گذاری پیرامون موضوع به عنوان الگوی بومی نظام اقتصادی اسلام؛

*ایجاد گفتمان علمی بین نخبگان حوزوی، دانشگاهی و نظام کارشناسی کشور

*ارائه برنامه‌های اجرایی برای تحقق اقتصاد مقاومتی در چارچوب الگوی نظام اقتصادی اسلام

*تولید محتوا پیرامون موضوع برای مبلغان محترم در ایام تبلیغ و نیز ظرفیت‌های نماز جمعه و ...

*مشارکت در طراحی اسناد ملی همچون سیاست‌های کلی برنامة پنج سالة ششم توسعه و ...

همچنین در نظام نامه مصوب (توسط شورای عالی مرکز)، ماهیت و اهداف و سیاست‌های آن به شرح ذیل شمرده شده است: 

ماهیت و جایگاه : این "مرکز"،  نهادی حوزوی و جزیی از سازمان مدیریت حوزه‌های علمیه است. فعالیت‌های این مرکز  فعالیت‌های ستادی به منظور "هدایت، حمایت و نظارت" بر فعالیتهای مرتبط با "موضوع" در مقیاس ملی است. لذا ورود آن در سطح فعالیت‌های صفّی، در صورت ضرورت داشتن آن فعالیت و فقدان نهاد صفّی در ارتباط با آن فعالیت خواهد بود.

نظریه سیاستی:

این نظریه ، حاکم برماموریت ،راهبردها، سیاست ها، برنامه‌ها وسازمان "مرکز" چنین است:" اقتصاد مقاومتی، تنها ازطریق شناخت اقتصاد اسلامی و تطبیق آن با ظرفیتهای فرهنگی، اقلیمی و تاریخی ایران اسلامی و جایگاه آن در جهان امروز تحقق می¬یابد."

  مهمترین اهداف حاکم بر این "مرکز" 

*تأسیس دانش اقتصاد مقاومتی

*تحکیم این دانش در محیط علمی کشور و اصلاح رویکرد نخبگانی از اقتصاد غیر اسلامی و غیر بومی به اقتصاد اسلامی و بومی

*کمک به نهادهای فرهنگ ساز کشور در راستای نهادینه سازی بنیان‌های فرهنگی اقتصاد مقاومتی

*کمک به نهادهای سیاستگذار و برنامه ریز کشور در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی

  مهمترین سیاست‌های حاکم بر این "مرکز" 

*محور دانستن مطالبات و دیدگاه‌های رهبری معظم و زمینه سازی علمی-فرهنگی برای تحقق مطالبات بر زمین مانده انقلاب اسلامی به عنوان اولویت اول در راه اندازی "مرکز"

*شبکه سازی علمی از شخصیت‌های حقوقی و حقیقی داخلی و خارجی

*برون سپاری هدفمند امور به مراکز توانمند حوزوی، دانشگاهی و کارشناسی برای جلوگیری از تحمیل بار اداری و مالی بر"مرکز"

با این نگاه، این مرکز، در قالب یک ستاد علمی برای راهبری موضوع ُو هم افزایی ظرفیت حوزه‌ها ایجاد شده است و ماموریت اصلی آن، انجام فرامین رهبری عظیم الشأن انقلاب اسلامی در راستای تحققِ بخشی از آرمان بزرگ "دولت سازی و جامعه سازی اسلامی"و مآلا "احیای تمدن اسلامی"است. لذامرکز با پشتیبانی بیش از 70 نفر از متخصصان و محققان اقتصاد اسلامی حوزة علمیة قم و نیز همکاری مؤسسات علمی همچون پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، دانشگاه قم، دانشگاه مفید، دانشگاه باقر العلوم و ... از دو سال پیش تاکنون مشغول فعالیت رسمی بوده است.

*ساختار مرکز:

با توجه به اینکه مقام معظم رهبری امسال را سال " اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل" نامیدند مرکز راهبری، با تقسیم نهادهای در صحنة عمل به سه کمیته نهادهای"اجرایی و تقنینی و فرهنگساز"، وبا پشتیبانی موثر "کمیته مطالعات نظری"، ساختار تشکیلاتی خود را در سال جدید بازسازی کرد.بر این اساس، کمیتة مطالعات نظری به مباحث مورد نیاز و بنیادین برای تبیین نظریه، شاخص‌ها و الگوی اقتصاد مقاومتی می پردازد تا در کنار سایر کمیته‌ها که وظیفه مطالعات کاربردی را برای تولید محتوا و ارائة پیشنهاد و راهبری موضوعِ مورد علاقه مخاطبان و نهادهای هدف برعهده  دارند بتواند گفتمان جامع علمی را در این خصوص سامان دهد.

شایان ذکر است چهار کمیته مزبور، ذیل دو معاونت "علمی و اجرایی" به گونه ای تعبیه شده اند تا امکان پوشش تمامی رسالت‌ها و وظایف مرکز را در عرصه عینی جامعه فراهم سازند.