خبرگزاری «حوزه» / از اصیل ترین ارکان تبلیغ دینی که از زمان رسول مکرم اسلام پایه گذاری شد، منبر است؛ امروز منابر به عنوان جایگاه مهم تبیین مبانی دینی از جمله اعتقادات، احکام، اخلاق، تفسیر و ... شناخته می شوند.
کارکرد تبلیغی منبر در مکتب تشیع بیشتر با معارف حسینی گره خورده و سالیان متمادی است که منبر، علاوه بر تریبون تبیین مبانی دینی رنگ و بوی حسینی به خود گرفته و یکی از ارکان مراسم های عزاداری و سوگواری سید و سالار شهیدان و ائمه معصومین(ع) شده است.
خبرنگار «حوزه» به مناسبت آغاز ایام محرم و فصل عزاداری سید و سالار شهیدان، درباره نقش و کارکردهای تبلیغی منبر، تاثیرات خاص و منحصر منبر نسبت به سایر ابزارهای رسانه ای و آسیب شناسی و بررسی محتوای منبر به گفت وگو با حجج اسلام والمسلمین سید حسین مومنی، علی نظری منفرد، رضا محمدی، علیرضا صادقی واعظ و علی زند قزوینی که از سابقه خوبی در عرصه حضور در منابر برخوردار هستند و با تکیه بر منبر به ترویج معارف دینی می پردازند، نشسته است که ماحصل آن در ذیل می آید:
*حجت الاسلام والمسلمین مومنی: برخی افراد ارزش و جایگاه منبر را تضعیف می کنند/ خطیب حوزه بی سواد نیست/رسالت اصلی حوزویان تبلیغ است
حجت الاسلام والمسلمین سید حسین مومنی با اشاره به اینکه اصلی ترین رسالت حوزویان که برگرفته از رسالت انبیاء است بحث تبلیغ دین می باشد، اظهار داشت: ما متاسفانه شاهد کمرنگ شدن این رسالت در میان فضلا و علما هستیم در حالی که سیره و سنت علمای قدیم بر این بوده که نسبت به امر تبلیغ به خصوص در دهه نخست محرم اهتمام می ورزیدند.
وی تصریح کرد: با تمام گستردگی رسانه هایی که امروز وجود دارد، هیچ رسانه ای همچون منبر از نظر تاثیر بر روی مخاطب و مستمع نیست.
این استاد حوزه علمیه افزود: طلاب و فضلا باید بدانند اصلی ترین رسالت ما بحث تبلیغ است و بهترین زمان تبلیغ که افراد به صورت خودکار و بدون حکم وجوب، پای منابر و محافل حضور پیدا می کنند، در ماه محرم و به خصوص در دهه نخست است.
حجت الاسلام والمسلمین مومنی یادآور شد: دل ها و قلوب در دهه نخست محرم به سمت حضرت اباعبدالله(ع) معطوف می شود و یقینا در دهه اول محرم انسان می تواند بساط جذب افراد را در وادی بندگی خدا فراهم کند.
وی با تاکید بر لزوم آسیب شناسی نسبت به امر تبلیغ، اظهار داشت: باید آسیب شناسی کرد چرا نسبت به این امر به خصوص از سوی علما و فضلای ما اهتمام ورزیده نمی شود؛ رسالت اصلی ما تبلیغ است و اگر در این جهت کوتاهی می کنیم در رسالت حوزوی بودن خود کوتاهی کرده ایم.
این خطیب حوزوی با تاکید بر اینکه ارزش و جایگاه منبر تضعیف شده است، گفت: زمانی که فردی اهل منبر و خطابه باشد تصور می کنند از سواد بهره ندارد در حالی که این چنین نیست؛ امروز مستمع و مخاطب از سطح شعور و کمال بالایی برخوردار است و خطیبی که دارای سواد پایینی باشد، نمی تواند در میان مردم جایگاهی پیدا کند.
حجت الاسلام والمسلمین مومنی همچنین با گلایه نسبت به عدم اهتمام به تبلیغ، اظهار داشت: علما به طلاب جوان سرمشق دهند؛ حضرت آیت الله جوادی آملی تا زمانی که کسالت نداشتند، در دهه نخست محرم و ماه مبارک رمضان برای تبلیغ به شهر خود رفتند و بحث های ایشان را در شرح زیارت جامعه کبیره پیگیری می کردم؛ حضرت آیت الله علوی گرگانی نیز همواره نسبت به تبلیغ مقید بودند و هستند.
وی تصریح کرد: امروز به محض اینکه مطلبی درباره تبلیغ گفته می شود، می گویند ما اهل درس و بحث هستیم و اهل منبر نیستیم در حالی که منبر جایگاه رفیعی است.
این استاد حوزه علمیه افزود: رسالت اصلی ما بحث ترویج و تبلیغ دین است و با رسانه منبر میتوان به این هدف دست یافت؛ درست است تریبون هایی آماده است و عرصه های متعددی وجود دارد اما هیچ رسانه ای نمیتواند جایگاه منبر را بگیرد و تاکنون نتوانسته است.
وی درباره اینکه در ماه محرم پیرامون چه موضوعاتی سخنرانی خواهد کرد، گفت: "طرح مباحث اخلاقی"، "بیان کلمات امام حسین(ع) با رویکرد نیاز جامعه"، "بحث جنود عقل و جهل"، "بیداری و هوشیاری عقل در پرتوی نهضت عاشورا" و "سلوک با عاشورا" از جمله مباحثی است که برای محرم آماده شده است.
این استاد حوزه تصریح کرد: طلاب و فضلای جوان بحث ها را کاملا اخلاقی و مباحث مورد نیاز روز را در قالب بیانات نورانی سیدالشهدا مطرح کنند و در این صورت، به مخاطبین خوراک خوبی منتقل می کنند.
*حجت الاسلام والمسلمین صادقی واعظ: اصالت و قداست منبر حفظ شده است/ از فرصت محرم و صفر برای انس و آشنایی مردم با اهلبیت(ع) استفاده کنیم
حجت الاسلام والمسلمین علیرضا صادقی واعظ یکی دیگر از خطبای حوزوی با اشاره به اینکه جایگاه منبر در اسلام از زمان رسول مکرم اسلام و خطابه های پیامبر(ص)، و ائمه معصومین(ع) مطرح است و سرآمد آنها فرمایشات امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه می باشد، اظهار داشت: منبر تا به امروز به عنوان یک رسانه دینی و مبلغین به وظیفه خود در این رسانه دینی سعی کردند عمل کنند.
وی تصریح کرد: اگرچه امروز ابزار گسترده شده و رسانه های گوناگونی برای تبلیغ در عصر حاضر بوجود آمده اما منبر همچنان به عنوان یکی از روش های موثر و کهن برای رساندن پیام دین به مردم پابرجاست؛ البته گاهی اوقات در طول تاریخ فرود و صعودهایی نیز داشته اما همچنان اصالت و قداست جایگاه رفیع خودش را حفظ کرده است.
این خطیب حوزه افزود: اکثر مردم ما معارف دینی، شبهات مسائل پیرامون دینی و بسیاری از تحولات اجتماعی نظیر قیام مشروطه، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را از منابر دریافت کردند و همواره منبر نقش هدایت گری در میان مردم ما در طول تاریخ داشته است.
حجت الاسلام والمسلمین صادقی واعظ با اشاره به اینکه محرم و صفر یکی از مهم ترین فرصت های روحانیت برای انس و آشنایی بیشتر مردم با دین، قرآن و اهلبیت(ع) است، تصریح کرد: گاهی اوقات افرادی هستند که پای منبر نشستن آنها فقط برای دهه نخست محرم است؛ از این فرصت باید نهایت استفاده را برد.
وی درباره اینکه در ماه محرم پیرامون چه موضوعاتی سخنرانی خواهد کرد، گفت: "نهضت حسینی، جامعه مهدوی"، "عوامل سقوط جامعه دینی"، "تغییر نگاه در کربلا" و "عناصر زیبایی در کربلا" از جمله مباحثی است که در منابر ماه محرم به آن خواهم پرداخت.
*حجت الاسلام والمسلمین نظری منفرد: مباحث محتوایی منابر نیازمند آسیب شناسی است/اساس محتوای منابر باید تقویت اعتقادات باشد/ بدون مطالعه نباید منبر رفت
همچنین حجت الاسلام والمسلمین علی نظری منفرد از اساتید حوزه علمیه با بیان اینکه مسئله تبلیغ از مسائل مهمی است که قرآن مجید بر آن تکیه کرده و رسالت انبیاء می باشد، تصریح کرد: براساس آیات قرآن، "تقوا" و "ترس از خدا" دو ویژگی مبلغان است؛ همه کسانی که به تبلیغ دین در عرصه های مختلف تبلیغی از جمله تبلیغ گفتاری، نوشتاری، تصویری و هنری می پردازند، باید این دو ویژگی را داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه تبلیغ سنتی و چهره به چهره شاید تاثیر بیشتری در مخاطب و شنونده نسبت به تبلیغات رسانه ای داشته باشد، ابراز داشت: تبلیغ سنتی تاثیر خودش را از نظر روانی داشته و شنونده توجه بیشتری دارد.
این استاد حوزه علمیه بر لزوم آسیب شناسی نسبت به مسئله محتوایی تبلیغ تاکید کرد و گفت: باید به تبیین اولویت های تبلیغی و بیان آنها در منابر متناسب با شرایط روز پرداخته شود؛ آیا باید مسائل اعتقادی را برای مخاطب نهادینه کرد یا در زمینه اخلاقی و بیان تاریخ تلاش داشت.
حجت الاسلام والمسلمین نظری منفرد با تاکید بر اینکه آنچه امروز باید در منابر مورد توجه قرار گیرد مسئله اعتقادات مردم است، تصریح کرد: دشمن هجمه های خود را با هدف تضعیف اعتقادات مردم تداوم داده است؛ امروز از جمله مسائل مهم اعتقادی "خداباوری"، "پیامبرباوری"، "امام باوری" و "معادباوری" است که باید به آنها پرداخته شود اما متاسفانه کمتر به این مسئله در منابر توجه می شود.
وی تصریح کرد: گاهی در منابر به خواب ها و مقامات افراد نیز پرداخته می شود که فرع است؛ اساس و محتوای منابر باید اعتقادات و باورها باشد که موجب حرکت انسان ها در مسیر تکامل می شود.
این خطیب حوزه با تاکید بر اینکه منبر باید دارای پایه عقلانی باشد و به دو رکن مهم قرآن و اهلبیت(ع) تکیه داشته باشد، ابراز داشت: صرف اینکه انسان بخواهد برای مردم حرف بزند و وقت آنها را بگیرد، کار درستی نیست.
این استاد حوزه درباره اینکه امسال در سخنرانی های خود در ماه محرم به چه موضوعاتی می پردازد، گفت: امسال به دلیل افزایش هجمه ها و ترور شخصیت حضرت سیدالشهدا(ع) از سوی دشمنان، به "تبیین شناخت شخصیت امام حسین(ع)" خواهم پرداخت.
*حجت الاسلام والمسلمین محمدی: با گذر زمان از تاثیر منبر کاسته نشده است
حجت الاسلام والمسلمین رضا محمدی از کارشناسان دینی رسانه ملی با اشاره به اینکه منبر ثمرات و برکاتی دارد که با گذشت زمان تاثیر خود را از دست نمی دهد، اظهار داشت: این گونه نیست که گفته شود با توجه به گسترش رسانه ها، منبر بی خاصیت شده است؛ آثاری که منبر از حقیقت و مصافحت دارد در رسانه نیست و در تاثیر منبر هرگز نباید تردید کرد.
وی با بیان اینکه مردم با علاقه و اختیار با منبر ارتباط برقرار می کنند، تصریح کرد: نگاهی که مردم ما به منبر و محافل مذهبی دارند، در رسانه ها نیست؛ میان فردی که در مسجد و حسینیه به مطالب توجه می کند با کسی که در منزل نشسته و دائم کانال شبکه های مختلف را مرور می کند، تفاوت زیادی است.
این کارشناس دینی بر لزوم توجه به محتوای منبر در راستای حفظ تاثیرگذاری بر مردم تاکید کرد و گفت: برای اینکه منابر ما محتوا داشته باشد، حتما باید خطبا و مبلغان به مطالعه اهتمام داشته باشند؛ ما باید همان گونه که اهلبیت(ع) عنایت داشتند و می گفتند منبرها را اداره کنیم.
نهج البلاغه بهترین منبع محتوایی برای منبر است
حجت الاسلام والمسلمین محمدی، خطبه های نهج البلاغه را یکی از بهترین منابع محتوایی منابر دانست و اظهار داشت: مباحث اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی در خطبه های امیرالمومنین(ع) به زیباترین شکل مطرح شده اما متاسفانه ما گاهی نسبت به این گنجینه ارزشمند بی توجه هستیم.
جناحی شدن منابر سبب دل زدگی مردم می شود
وی همچنین بر لزوم پرهیز از جناحی شدن منابر تاکید کرد و گفت: گاهی در منابر به تبیین فلسفه سیاسی اسلام و قوانین اسلام پرداخته می شود که جزء مسائل اعتقادی می باشد و لازم است اما گاهی تبدیل به بیان گفت و شنودهای سیاسی می شود که سبب دلزدگی مردم از منابر می شود.
این کارشناس برنامه های معارفی رسانه ملی با اشاره به اینکه لذت و آرامشی که مردم از احادیث امام صادق(ع) می برند هرگز از گفتار ما نمی برند، افزود: قرآن و احادیث ائمه معصومین(ع) در در اولویت نخست محتوای منابر باشد و بعد به بیان تذکرات اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و سیاسی توجه شود.
حجت الاسلام والمسلمین محمدی تصریح کرد: به نظر بنده در ماه مبارک رمضان بیشتر مباحث اخلاقی و اعتقادی مطرح شود اما در محرم متمرکز بر واقعه عاشورا باشیم.
وی افزود: پاسخ به سه پرسش "چرایی قیام امام حسین(ع)"، "دلایل انحطاط امت اسلامی و کشورهای اسلامی" و "دلایل شادابی و زنده ماندن عاشورا" می تواند یک دهه مبلغان و خطبا را از نظر محتوایی پوشش دهد.
این محقق و پژوهشگر حوزه درباره اینکه امسال در سخنرانی های ماه محرم به چه موضوعی می پردازد، گفت: امسال به "بررسی تاریخ عاشورا با نگاه عبرت های عاشورا" خواهم پرداخت.
*حجت الاسلام والمسلمین زندقزوینی: شعور حسینی زیربنای شور حسینی است/ اتاق فکر خطبای حوزه با هدف احصا و بیان نیازهای جوانان تشکیل شود/ عدم بیان آیه و روایت برای یک منبری نقص است
حجت الاسلام والمسلمین علی زند قزوینی با اشاره به اینکه ایام محرم و برگزاری جلسات هیئات مذهبی فرصت استثنایی برای شیعیان محسوب می شود، اظهار داشت: سخنرانی و منبری مبلغان دینی رکن اصلی جلسات هیئات دینی است.
وی با بیان اینکه منبر زمینه ساز تقویت شعور حسینی است، گفت: ما در دستگاه سیدالشهدا(ع) شور و شعور داریم؛ شور حسینی مربوط به عزاداری، سینه زنی و مداحی می باشد اما شعور حسینی که زیر بنای شور حسینی است، حاصل منبر و خطابه هایی است که در طول قرون، توسط مبلغان دین صورت گرفته است.
این استاد حوزه تصریح کرد: این نعمت بزرگ الهی است که به برکت خون پاک سیدالشهدا(ع) در اختیار روحانیت و مبلغان شیعه قرار گرفته است که مذاهب و ادیان دیگر از داشتن این نعمت بزرگ محروم هستند و از این منظر میتوان به درک و فهم جایگاه ارزشمند دستگاه امام حسین(ع) توجه داشت.
حجت الاسلام والمسلمین زندقزوینی با بیان اینکه می توان ادعا کرد 70درصد برداشت های هرشخص مسلمان و شیعه از مبانی دینی براساس سخنانی است که پای منابر شنیده است، افزود: خود ما با معارف منابر رشد کردیم و اکثر معارفی که در سینه داریم، از همان موضوعاتی است که از خطبا شنیدیم.
وی با اشاره به اینکه خطابه و سخنرانی نیازمند توجه به شرایطی است، تصریح کرد: خطابه باید به روز باشد و خطیب نسبت به توطئه های دشمنان علم و آگاهی باشد.
این پژوهشگر و خطیب حوزوی با بیان اینکه منابر باید پاسخگوی نیازهای قشرجوان باشد، ابراز داشت: باید اتاق های فکری راه اندازی کنیم که نیازهای قشر جوان و توطئه دشمنان برای انحراف جوانان را در کشور احصاء و برای آنها چاره اندیشی کنیم؛ به قول مرحوم علامه شرف الدین از همان دربی که دشمن وارد شده ما نیز از همان درب باید وارد شویم.
حجت الاسلام والمسلمین زندقزوینی با بیان اینکه در خطابه ها باید مردم را با آیات قرآن و معارف ناب آشنا کنیم، گفت: متاسفانه گاهی در برخی منبرها از همه موضوعی جز آیات و روایات سخن گفته می شود که این مسئله نقص بسیار بزرگی است.
این استاد حوزه افزود: استاد مکرم ما حضرت آیت الله سبحانی همواره به ما رهنمود می دادند در مبنرها همیشه «قال الباقر» و «قال الصادق» را فراموش نکنید.
وی با بیان اینکه منبر باید علمی، دقیق، و به روز باشد، تصریح کرد: نوع ورود و خروج به مطلب زیبا و جذاب باشد تا تاثیرات مطلوب یک منبر را بر مردم داشته باشد تا بتوانیم با استفاده از همه قابلیت ها و روش های تبلیغی در منبر، مردم را به خوبی با معارف اهلبیت(ع) آشنا کنیم.
این خطیب و پژوهشگر حوزه درباره اینکه در محرم امسال پیرامون چه موضوعاتی سخنرانی خواهد کرد، گفت: "پاسخ به شبهات وهابیت درباره توسل، گریه و زیارت کردن"، "روشنگری نسبت به خرافات و ناهنجاری های عزاداری" و "آشنایی و زمینه سازی برای توجه بیشتر مردم به موضوع مهدویت و امام زمان(عج)" از جمله مباحث سخنرانی های امسال در جلسات هیئات مذهبی است.
گفت وگو: محمدمهدی عنایت پور
انتهای پیام/313/33
