نهج زندگی | تنها دادگاهی که قاضیِ آن، خودِ مجرم است

خبرگزاری حوزه | امیرالمؤمنین علیه السلام در حکمت هشتم نهج البلاغه می فرمایند:

«أَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أَعْیُنِهِمْ فِی [آجِلِهِمْ] آجَالِهِمْ.»

اعمال بندگان در این جهانِ زودگذر در برابر چشمان آنها در آن جهان (پایدار) است.

شرح:

به راستی که برای خوب بودن و خوب ماندن، برای بودن در صراط مستقیم و تجاوزنکردن از مسیر حق، همین کلامِ امام، ما را بس است. توجه به این امر که روزی، هر آنچه که مرتکب شده ایم، از خوب و بد، در دادگاه عدلِ الهی در برابر چشمانمان آشکار خواهد بود، می تواند موجباتِ توجه به حیات ابدی را در وجودمان زنده نگه دارد.

آنچه که این بحث را زیباتر و یا حساس تر می کند، این است که به فرموده قرآن، در روز قیامت، قضاوت به خودِ انسان واگذار شده است:

«اقْرَأْ کِتَابَکَ کَفَیٰ بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیبًا.» ۱

کتابت را بخوان، کافی است که امروز، خود حسابگر خویش باشی.

بنابر کلام حضرت امیر علیه السلام و آیه مبارکه مذکور، دادگاه عدلِ الهی در روز قیامت، تنها دادگاهی است که قضاوت بر عهده خودِ مجرم و گناهکار است؛ چراکه هیچ گونه راه مفرِّی در آن روز، موجود نمی‌باشد و اینکه همه اعمال انسان در پیش چشمان او نصب خواهند شد. اینجاست که خودِ فرد، برای قضاوت کافیست و چه سخت خواهد بود شرمساری در پیشگاه عدلِ الهی.

چه باید کرد؟

آنچه که در روایات آمده این است که از همین الانِ دنیایی خودمان کار محاسبه را آغاز کرده تا از آن شرمساری در حضور پیشگاهِ معبودِ بی همتا در امان بمانیم. اگرچه این شرمساری در همین عالَم نیز موجود است برای ما، اما خاصیت دنیا و امور دنیوی همین است که ما را دچار غفلت کرده و حقایق را بر ما پوشیده نگاه می دارد، اما در آخرت و در دادگاهِ قیامت، داستان به گونه ای دیگر رقم خواهد خورد.

کلام امیرالمؤمنین علیه السلام در پاسخ به «چه باید کرد؟» اینگونه است:

«حَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا وَ وَازِنُوهَا قَبْلَ أَنْ تُوَازَنُوا.» ۲

از خودتان حساب بکشید، پیش از آنکه از شما حساب بکشند و آنها را بسنجید پیش از آنکه شما را بسنجند (و کفۀ اعمالتان را خالی و سبک بینند).

پی‌نوشت‌ها:

۱. سوره اسراء، آیه ۱۴.

۲. غررالحکم، ج ۱، ص ۳۵۲.

تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه