به گزارش خبرگزاری «حوزه» رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، شب گذشته در نشست علمی با عنوان«نسبت تکلیف گرایی و نتیجه گرایی با تحلیلی برنظریه امام خمینی(ره)وتاثیرآن درپیروزی انقلاب» که با حضور روحانیون و طلاب در مؤسسه مفتاح الکرامه قم برگزار شد به تشریح نسبت تکلیف گرایی و نتیجه گرایی در مبانی امام خمینی(ره) از لحاظ فقهی پرداخت.

وی افزود: در این که امام خمینی(ره) شخصیتی جامع الاطراف در مباحث عرفان، فلسفه، تفسیر و فقه بود، جای هیچ شک و تردیدی نیست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهارداشت: اگرچه این علوم در ممتاز و بی­نظیرشدن شخصیت امام(ره) در تاریخ نهاد روحانیت نقش بسزایی داشتند، ولی­آنچه مهم است این که اوج علمی آن رهبر فقید در فقاهت بود.

آیت الله محمد جواد فاضل ابراز­داشت: فقاهت امام(ره)، انقلاب را به وجود آورد و بهتر است بگوییم؛ اگر امام خمینی(ره) فوق العاده در مباحث فلسفه و عرفان تلاش می­کردند و به کشفیات و مشاهدات مهمی می­رسیدند؛ اما به دنبال فقه نمی رفتند و به تحقیقات عمیقی­که داشتند، نمی­رسیدند، قطعا انقلاب و مبارزه با سلطه به ذهن ایشان خطور نمی کرد.

عضو جامعه مدرسین افزود: در فقه بابی به نام «­امر به معروف و نهی از منکر­» وجود دارد و اینکه آیا امر به معروف واجب کفائی است یا عینی­؟ و لازم است در اینجا بحث شود، زمانی­که امام(ره) حرکت خود را آغاز کردند با چه مبنا و پایه فکری شروع­کردند؟ آیا واقعا قیام در آن شرائط سخت عمل به وظیفه بود؟ ­باید­گفت اکثر فقهاء درموضوع «امر به معروف و نهی از منکر»،قائل به و جوب­کفائی هستند.

استاد  حوزه علمیه قم  با بیان این که محقق شدن ­امر به معروف و نهی از منکر، به دو شرط­ تأثیر و  نرسیدن ضرر به جان و مال است، اظهار داشت: زمانی که امام انقلاب را شروع کردند، برخی فقهاء احتمال می دادند این حرکت، هیچ گونه­اثری نخواهد داشت. زیرا در سال 42 هیچ کس احتمال نمی داد، بتوان با قدرت و نظام پهلوی مقابله کرد.

 رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)­گفت: روایات زیادی داریم که­ می­گویند«اگر­کسی می­داند با ظالم ­مقابله کند و این مقابله اثر نخواهد داشت،  این شخص مقابله کننده، مأجور نیست و امام خمینی (ره) هم قطعا این را در ­مبارزه با شاه ظالم و قدرتمند می دانستند.

آیت الله  فاضل  ابراز داشت: ­در بحث امر به معروف و نهی از منکر، بعضی ازفقهای متقدم، قائل اندکه در­فرض علم به تأثیر، امربه معروف واجب است و در صورت علم به عدم تأثیر، تکلیف ساقط است.­ اما امام(ره) در این­ باره نظردیگری برخلاف فقها دارند و می­گویند« اگر ظن به عدم تأثیر باشد تکلیف ساقط نیست، نه یقین به عدم تأثیر».  ملاک در اینجا چیست؟ این فتوا را باید چگونه از روایات استفاده کرد. باید گفت آیات امر به معروف و نهی از منکر اطلاق دارد و  می گوید«باید امر به معروف و نهی از منکر انجام شود حتی با علم به عدم تأثیر» این آیات  به وسیله اجماع قید زده می شود، اجماع می گوید« اگر علم به عدم تأثیر هست، قطعا امر به معروف واجب نیست».

 عضو جامعه مدرسین گفت: وقتی 70 درصد می دانی حرکت شما تاثیر نخواهد داشت و امر به معروف و نهی از منکر اثر نخواهد داشت، همه فقها می گویند دراین موقع تکلیف ساقط می شود. ولی امام(ره) نظری دیگری دارند و می گویند اینجا جای یقین به اثر و عدم اثر نیست، بلکه ظن با فرض به عدم تأثیر، ساقط نیست.

وی افزود: فقهاء می گویند« امر به معروف و نهی از منکر» مشروط به علم به تأثیر است. بنابراین­کسی­که قلدری می کند مانند شاه، امر به معروف در آن اثر نمی کند پس تکلیف هم ساقط است.

عضو جامعه مدرسین ­ادامه داد: شرط دوم تحقق امر به معروف و نهی از منکر این است که کسی که می­خواهد با ضرر مقابله کند، اگر به او ضرر نفسی، جانی و مالی وارد می شود وجوب عمل از او ساقط می شود. بر مبنای این شرط هم فقها قائل به سقوط تکلیف درچنین شرائطی هستند و احتمالا این که بعضی فقها امام خمینی(ره) را در حرکت همراهی نکردند برمبنای همین روایت بود، به هر حال بر اساس این دو شرط، چگونه می توانیم حرکت امام را با این­که فقیه مسلم بودند، توجیه­کنیم­؟

آیت الله فاضل لنکرانی ادامه داد: از اینکه امام(ره) با دانستن این حکم فقهی انقلاب­کردند، معلوم است­که استنباط امام به روایت دیگری در باب جهاد است و مبنای فقهی ایشان  برای مقابله با شاه همین بود.

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) افزود: در روایت آمده است حفظ حریم اسلام که به عنوان موضوع مستقل و جدای از موضوع امر به معروف است، واجب تر از ضرر مالی و جانی است.

عضو جامعه مدرسین خاطرنشان ساخت: با بررسی روایات متوجه می شویم ­که این تکلیف برعهده فقیهان و عالمان است که اسلام را حفظ کنند و این روایت با هیچ روایتی مانند«لاضرر و لاحرج » و اجماعی قید زده نمی شود و امام (ره) هم با همین مبنای فقهی حرکت خود را علیه سلطنت فاسدآغاز کردند و اساسا حرکت امام حسین (ع) هم بر همین قضیه بوده است.

استاد حوزه علمیه قم ابراز داشت: در فقه می توانیم بگوییم زمانی که اسلام در خطر است حفظ آن یک تکلیف است و بر هر ضرر جانی و مالی  مقدم است. و این مبنا یکی از شگفتی ها در مورد امام خمینی(ره) است. این روایت از جمله روایاتی است که همه فقها برآن متفق القول هستند و اختلافی در­آن ندارند.

آیت الله فاضل گفت: در منظر امام خمینی(ره) حفظ اسلام از مقوله امر به معروف نیست و یک موضوع مستقلی است و حاکم برهمه روایات است و هیچ قیدی مانند «قاعده لاضرر» نمی تواند آن را از اطلاق بودن بیرون بیاورد. بالاخره این که  امام در سخنان خود تاکید فراوانی برحفظ اسلام داشتند.

انتهای پیام :40/313