به گزارش خبرگزاری «حوزه» آیت‌الله محسن اراکی،‌ دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی امروز، در نشست تخصصی موضوع شناسی فقه فضای مجازی که در سالن جلسات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برگزار شد، یکی از مهم‌ترین کارهای حوزه‌های علمیه را استنباط و عرضه فقه فضای مجازی دانست و گفت: عدم تبیین احکام منکر، یکی از دلایل رواج آن در جامعه است.

وی افزود: بدنه جامعه ما متدین است و بیشتر آن‌چه به نام منکر رخ می‌دهد به سبب ناآشنایی مردم با احکام است. البته صرف تبیین کتابی و حوزوی کافی نیست، بلکه تبیین باید به صورت تبلیغ، مسأله‌ای و با زبان روز باشد.

منتخب مردم اراک در مجلس خبرگان رهبری با بیان این‌‌که درباره فضای مجازی دو نوع تکلیف به عنوان فقه کلان و فقه خرد داریم، تصریح کرد: تفکیک میان این دو مسأله مهم است. از نظر فقه جزئی ابزاری که دارای منفعت محرمه و محلله است، استفاده از منفعت حلال آن اشکالی ندارد.

وی افزود: ولی در فقه کلان که بخش اعظم آن به دولت بستگی دارد،‌ این‌گونه نیست که بگوییم اگر ابزاری دارای منفعت محلله و محرمه بود، و اگر افراد از منفعت محلله آن استفاده کنند پس مشکلی نیست، چون به گونه‌ای نیست که هر کسی دوست دارد از منفعت محلله آن استفاده کند. در این فقه دولت وظیفه دارد.

آیت‌الله اراکی تصریح کرد: برای نمونه سم کاربرد حلال و حرام دارد و ممکن است فردی از عطاری آن را برای استفاده در موارد مختلف بخرد و مشکلی ندارد، ولی وقتی فردی می‌خواهد سمی را در جامعه منتشر کند در این صورت وظیفه‌ای بر دوش دولت، مسئولان و ساختار حکومتی می‌آید و نمی‌توانند نسبت به آن بی اعتنا باشند.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی احکام فقه مجازی را به پنج مبحث تقسیم کرد و گفت: بحث فضای مجازی یکی از مباحث مربوط به فقه ارتباطات است. برای دانستن فقه فضای مجازی باید نخست فقه ارتباطات را به خوبی تبیین کرد.

وی رکن نخست فقه فضای مجازی را از نظر نوع فضا دانست و بیان کرد: این رکن از فضای مجازی دارای انواع مختلفی مانند فضای خصوصی ـ عمومی.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، محتوای فضای مجازی را رکن دوم فقه فضای مجازی عنوان کرد و خاطرنشان کرد: این رکن نیز با نوع فضای مجازی (خصوصی، عمومی و خصوصی ـ عمومی) و موضوعات که شامل حلال صرف، حلال به عنوان اولی و حرمت به عنوان دومی و حرام به عنوان اولی سرکار دارد.

وی رکن سوم در فقه فضای مجازی را هدف از ارتباط که نوع محتوا را تعیین می‌کند، دانست و یادآور شد: این رکن نیز دارای پنج بخش اطلاع‌رسانی، تعلیمی، فضاسازی، ترویج و وعظی است که متأسفانه اکنون بحث وعظی در حوزه‌های ضعیف شده است. فضای وعظی را باید ترویج و احیا کنیم و نهادها فرهنگی و حوزویان به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند.

آیت‌الله اراکی، رکن چهارم و پنجم در فقه فضای مجازی را فقه مربوط به شیوه ارتباط و ‌ابزار برشمرد و تصریح کرد: فقه ابزار شامل بحث تولید جزئی و کلی، چگونگی عرضه نرم‌افزار و بهره برداری می‌شود.

وی ادامه داد: بحث فقهی درباره مسائل مختلف فضای مجازی باید در حوزه‌های علمیه بحث شود.

وی افزود: بحث دوم این بخش چگونگی عرضه نرم افزار است، ممکن است تولید نرم افزاری صحیح باشد ولی عرضه آن دارای محدودیت‌های فقهی باشد. بحث سوم آن فقه مربوط به بهره‌برداری از ابزار سخت و نرم است. پرداختن به این مسائل وظیفه حوزه‌ها است،‌مدیران و اساتید باید طلاب را باید به تحقیق در این عرصه‌ها هدایت کنند، البته نخست باید تدریس کرد.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی خاطر نشان کرد:مؤسسات کلان و وزارت خانه‌های پر پول حاضر هستند برای هر کار پول خرج کنند، ولی برای پژوهش دینی پول خرج نمی‌کنند. دولت برای پژوهش‌های دانشگاهی پول خرج می‌کند و ما نیز این را تأیید می‌کنیم، ولی پرسش این است که جایگاه پروژه‌های تحقیقاتی حوزه‌‌های علمیه و فقهی در نظام بودجه‌ای کشور ما کجاست.

 استاد حوزه ادامه داد: باید تخصصی بودجه‌ها مناسب برای پروژه‌های تحقیقاتی فقهی صورت گیرد. سوال ما از دولتی‌ها این است که برای پروژه‌های دینی و حوزوی چه اقداماتی صورت گرفته؟ باید از افراد نخبه استفاده کرد.

وی در پایان با اشاره به دستاوردهای بی نظیر حوزه در طول تاریخ انقلاب اسلامی ایران تاکید کرد: حوزه علمیه قم در طول 37 سال انقلاب بیشترین تولید را در مسائل دینی در سراسر جهان داشته است. پژوهش‌های نو، گسترده، به روز و... هیچ جای تولید نکرده است. برخی مؤسسات حوزوی ده‌ها پروژه علمی مناسب  تولید کرده است، ولی هنوز بودجه‌ای ندارد. حوزه با کمترین هزینه و بیشترین تلاش تولیدات گسترده‌ای داشته است.