خبرگزاری «حوزه»/ ایجاد حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) براساس عدالت و برابری، از عقاید و باورهای قطعی شیعیان است. از این رو معرفی جنبه های این حکومت جهانی به خصوص شاخصه های فرهنگی آن می تواند به تبیین بیشتر این باور کمک کند.

خانم معصومه ماهری، معاون آموزش حوزه علمیه حضرت زینب(س) تهران در گفتگو با خبرنگار«حوزه» در تهران به تبیین ابعاد حکومت جهانی حضرت مهدی(عج)، شاخصه های انتظار پویا و فعال با رویکرد اصلاح جهانی، نقش زنان در زمینه سازی ظهور و ... پرداخته که حاصل آن در ادامه می آید.

 * آیا فواید امام غایب(عج) برای انسان ها و جامعه همچون فواید و برکات امام حاضر است؟ این برکات در چه طیف هایی قرار گرفته و چگونه می توان از آنها بهره مند شد؟

 از آنجا که طبق نظر شیعه و تعالیم دینی، امام واسطه فیض رسانی بین خلق و خالق هستند، از این رو موجودات هم اصلِ وجودشان، و نیز نعمت ها و بهره هایی که در طول حیات شان از آن ها برخوردارند، به واسطه وجود امام است.

بنابراین آثار وجودی امام فقط در موضوع ظهور خلاصه نمی شود، بلکه وجود امام حتی در عصر غیبت سرچشمه حیات همه موجودات جهان است. لذا حضرت مهدی(عج) درباره نحوه بهرمندی شیعیان از رهنمودها و برکات وجودی ایشان در دوران غیبت می فرمایند «چگونگی بهره‌مندی مردم از من در ایّام غیبتم، مانند بهره‌مندی از نور خورشید است؛ زمانی که ابرها آن را از چشمان مردم پوشیده بدارند».

حالا بهرمندی از وجود مقدس امام(عج) در چه طیف هایی می تواند باشد، مختلف است. همان گونه که عرض کردیم این بهرمندی می تواند علاوه بر واسطه فیض بودن برای دریافت فیوضات و نعمات الهی؛ بنابر تصریح روایات برکات دیگری چون ایمنی از بلایا، هدایت باطنی و معنوی، خودسازی فطرت بشر برای کسب کمالات انسانی و... را در برمی گیرد.

*برخی معتقدند حضرت حجت(عج) فقط امام دوازدهم شیعیان بوده و به نوعی سعی دارند، ایشان را منحصر در یک مذهب خاص کنند، به نظر شما این دیدگاه درست است و این که امکان بهرمندی سایر مذاهب از وجود مقدس حضرت مهدی(ع) چگونه ممکن است؟

چنانچه کسی مختصر آشنایی به رسالت و فلسفه وجودی ائمه معصومین(ع) داشته باشد، متوجه خواهد شد که این دیدگاه درست نیست و برکات وجودی ائمه اطهار(ع) همچون باران رحمت الهی بر همه بشریت بطور یکسان نازل می شود، منتهی به نسبت ظرفیت وجودی هر فرد و میزان معرفت او نسبت به امام(ع) مراتب این رحمت گسترده تر و خاص تر می شود.

بنابراین همه انسان ها از تمامی نعمات زمین و آسمان به واسطه وجود امام بهرمند هستند، ولی به نسبت ایمان و عقیده ای که هر فرد به منجی آخرالزمان دارد، به همان میزان نیز از برکات مادی و معنوی امام(ع) استفاده خواهد کرد.

البته کسانی که درباره دین اسلام و وجود مقدس حضرت مهدی(عج) با آن ها اتمام حجت شده است، قطعا حساب ایشان با افرادی که در این موضوع مستضعف شناخته می شوند، فرق می کند. و با توجه به اعمال و ایمان هر فرد با او رفتار خواهد شد.

*مفهوم انتظار برای حضور امام غایب چه معنایی را در خود نهفته دارد و این انتظار، انسان را به چه مقصدی هدایت می کند؟

باید توجه داشت که در این جا، کلمه «انتظار» به معنای عام آن «چشم به راه بودن» است و انتظار هم به تناسب آنچه مورد انتظار واقع شده، ارزش پیدا می کند. بنابراین وقتی مورد انتظار یک فرد الهی، پاک و برقرار کننده عدل و ریشه کن کننده ستم در کل جهان است، مسلماً انتظار چنین شخصیت مقدسی را کشیدن، رتبه معنوی اش خیلی والا و ارزشمند است.

در حقیقت انتظار واقعی، اقدام و عمل برای فراهم کردن زمینه های حضور و ظهور آن منجی و نجات بخش انسان هاست. در روایات هم داریم که انتظار فرج به عنوان یکی از برترین اعمال عبادی امت اسلامی معرفی شده و هر اندازه که فرد معرفت و شناختش به وجود مقدس امام(عج) بیشتر و دقیق تر و عملکردش نزدیک تر به منش و سیره اهل بیت(ع) باشد، این فرد صالح و مؤمن می تواند در زمره یکی از منتظرین واقعی حضرت قرار بگیرد.

بنابراین کسی که منتظر مصلح جهانی است، باید نگاه و دید اصلاحی او نیز در سطح جهانی باشد. یعنی ابتداء اصلاح خود فرد به لحاظ تزکیه نفس و بالا بردن معرفتش نسبت به امام(عج) باید مورد توجه قرار بگیرد، بعد اصلاح خانواده، اصلاح جامعه و در نهایت اصلاح جهان با نگاه توحیدی و انسانی که یکی از اهداف بزرگ حضرت حجت(عج) می باشد.

در مورد معنی و مفهوم اصلاح، بنا بر نظر اسلام و با توجه به آیات و روایات اینطور فهمیده می شود که اصلاح واقعی یعنی ایجاد و حفظ وحدت بین آحاد مردم، اجرای یکسان عدالت در جامعه، و دوری از افراط و تفریط که متاسفانه در جامعه امروزی اغلب مردم گرفتار این مشکل هستند.

مثلاً در باور غلط و افراطی بعضی ها یک فرد منتظر نمی تواند ثروتمند باشد! و لکن این طور نیست و چنانچه مال از راه حلال باشد، کم یا زیاد بودن آن مهم نیست، بلکه حلال بودن مال معیاری است که شرع برای آن تعیین کرده است و اینکه فرد ثروتمند نسبت به دارایی خود حب دنیا نداشته باشد. فلذا ممکن است فردی که مال بسیار اندکی دارد، نسبت به آن مقدار کم، حب دنیا در دل او شعله ور باشد، اما فرد غنی چنین حبی به ثروتش نداشته باشد. از این رو امام صادق(ع) فرمودند «حب الدنیا رأس کل خطیئه؛ حب به دنیا ریشه هر گناه است».

 آیا انتظار برای فرج؛ صرفاً دعا، ندبه و گفتن «اللهم عجل لولیک الفرج» است؟

همانطور که گفته شد داشتن یک انتظار پویا و فعال، با نگرش اصلاح جهانی، به میزان معرفت افراد نسبت به وجود مقدس امام(عج) بر می گردد. و ایمان صالحی که مورد تایید و تاکید اسلام در عقیده و عمل فرد منتظر متبلور باشد. و الّا بدون داشتن معرفت و عدم شناخت از مختصات جامعه مهدوی، انتظار فرج صرفاً با خواندن دعای ندبه و... حاصل نخواهد شد.

بنابراین با داشتن معرفت لازم، رجوع به دعاهای مربوط به انتظار فرج معنا پیدا می کند و فرد منتظر با فهمیدن مضامین، و بالاتر از آن، تقید عملی داشتن به فرازهای دستوری و عرفانی این دعاها، معارف الهی و توحیدی را به درستی درک و در صراط انتظار واقعی قرار خواهد گرفت.

* به نظر شما، زنان عصر ظهور چگونه می توانند در نهضت جهانی حضرت حجت (عج) شرکت کنند؟

زنان از این جهت که نیمی از مردم جهان را تشکیل می دهند، می توانند نیمی از آن جامعه ای باشند که زمینه سازان ظهور هستند. و از این حیث که مادران جامعه بوده و تربیت کننده مردان و زنان مهذب و نیکو صفت که یاری کننده حضرت حجت(عج) در تشکیل حکومت جهانی هستند، دارای جایگاه ویژه و حساسی در نهضت جهانی حضرت مهدی(ع) می باشند.

بنابراین ضرورت دارد خواهران طلبه، عموم زنان جامعه را که در مجالس مختلف حضور دارند نسبت به این رسالت مهم و وظیفه ای که در نهضت مهدوی بر عهده آنان گذاشته شده است، روشنگری و بصیرت افزایی کنند، تا آنان نیز همت خود را برای افزایش معرفت و بصیرت نسبت به وجود امام(عج) بکار بگیرند، و در پرتو این آگاهی، مردان و زنانی را تربیت کنند که نقش موثری را در عصر ظهور و حکومت حضرت(عج) ایفا می کنند.

 *بنابر تصریح روایات، در عصر ظهور، عقل های مردم کامل شده و حتی تعبیری وجود دارد مبنی بر این که حضرت حجت(عج) بر سر مردم دست می کشند، این کمال عقل به چه معناست؟

همانطور که ائمه معصومین(علیهم السلام) تاکید دارند، تکامل عقول و اخلاق بشری از ويژگي ‌هاي بارز حکومت جهاني مهدي(عج) است. امام باقر(ع) در این زمینه می‌فرماید «هنگامي‌که قائم ما قيام کند، دستش را بر سر بندگان گذارد و عقول آنها را با آن، کامل مي‌کند. بدين وسيله نيروهاي عقلاني آنها را متمرکز نموده و اخلاق آنها را به کمال مي‎رساند».

با توجه به حدیث امام باقر(ع)، فهمیده می شود در دوران حضرت مهدی(عج) عدالت، اخلاق و معنویت از ارکان اصلی حکومت ایشان خواهد بود و بر این اساس بستر مناسبی برای کمال عقلی و اخلاقی بشر فراهم می شود و این کمال عقلی است که موجب رشد و شکوفایی اخلاق حسنه در فطرت انسان می شود و آن اخلاق حسنه هم زمینه های تحقق اهداف رسالت پیامبر(ص) و ائمه(ع) در جامعه بشری را فراهم می سازد.

در پرتو چنين حکومتی، مردماني با افکار و انديشه‌ هاي بلند تربيت خواهند شد تا بيش از پيش حاکميت اسلام ناب و برخوردار از جامعه‌ اي همراه با ثبات و عدالت را فراهم ‌آورند، تا جايي که شهروندان جامعه جهانی، در پرتو عقلانيت ناشي از تعاليم عصر ظهور و با پشتوانه توسعه علمي، به تعامل و برقراري روابط اجتماعي توام با آرامش و امنیت، در سايه حکومت مهدوي همت مي‌گمارند.

* به نظر شما، آیا برگزاری جشن های شادباش ولادت امام زمان(عج) در نیمه شعبان نیز در پروسه انتظار جای می گیرد؟

بطور کلی همه مراسمات منتسب به اهل بیت(علیهم السلام) بویژه جشن های مربوط به نیمه شعبان نمادی از اعتقادات درونی مردم به منجی آخرالزمان حضرت مهدی(عج) است. پس چنانچه محتوای این جشن ها مطابق با احکام شرع، عرف و اخلاق اسلامی باشد، می تواند به عنوان یکی از شعائر اسلامی مورد توجه قرار گرفته و پیرو برگزاری این جشن ها معارف توحیدی، سیره اهل بیت(ع) و سبک زندگی اسلامی، توسعه و گسترش یابد. ولذا برگزاری چنین مراسماتی، با ویژگی هایی که گفته شد می تواند آثار دنیوی و اخروی پر خیر و برکتی را برای فرد منتظر به دنبال داشته باشد و اگر بالعکس، محتوای جشن ها غیر از این باشد، و معاذالله بیشتر به جهل و گناه منجر بشود، نه تنها مستحق پاداش نخواهد بود، بلکه زمینه انحطاط و سقوط افراد را فراهم خواهد کرد.  42/313

گفتگو: مهدی زارعی