خبرگزاری «حوزه» بخش هجدهم سلسله یادداشت های روند تحصیلی در حوزه به قلم حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مروجی طبسی را منتشر می کند.

* دروس عمومی سطح سه شامل چه درس هایی می شود؟

دروس عمومی که در مقطع سطح سه مورد مطالعه طلاب قرار می گیرد، عبارت از؛ تفسیر، فلسفه و درایه است. در فصل های پیشین به اختصار به معرفی دانش فلسفه و تفسیر پرداختیم. در این فصل نگاهی کوتاه به علم «درایۀ» می افکنیم.

درایۀ الحدیث

علم درایۀ الحدیث که از آن به «مصطلح الحدیث» و «اصول الحدیث» هم یاد می شود، دانشی است که از تقسیمات خبر، اصطلاحات ناظر به سند و متن، طُرق و شرایط تحمل، شرایط نقل و پذیرش روایات گفت وگو می کند.

موضوع این علم «سند» و «متن» حدیث از جهت اعتبار، ضعف و صحت، ارسال و رفع و ظهور و اجمال متن و... است.

فایده این علم آشنایی با اصطلاحات به کار رفته در گفتار محدثان و تشخیص میان روایات مقبول و مردود است. به طور کلّی مباحث این علم را می توان این گونه تقسیم نمود؛

الف) تقسیمات خبر (متواتر، آحاد و تقسیم آحاد به صحیح، ضعیف و...)؛

ب) اصطلاحات ناظر به سند (مانند مسند و متصل) و متن (مانند نص و ظاهر)؛

ج) شرایط و طُرق تحمل حدیث (مانند سماع و قرائت)؛

د) شرایط نقل (مانند ذکر اسناد روایات) و پذیرش روایات (مانند اسلام و عقل)؛

ه) الفاظ تزکیه، مدح، ذمّ و قدح راوی.

* برای منابع و شروح چه کتاب هایی بخوانیم؟

دروس اصلی

کفایۀ الاصول؛ گفته می شود تاکنون بیش از 180 شرح و حاشیه بر کتاب کفایۀ نگاشته شده است. مهم ترین و مشهورترین آن ها عبارت از: نهایۀ الدرایۀ محقق اصفهانی، حقائق الاصول سید محسن حکیم، منتهی الدرایۀ سید محمدجعفر جزایری، التعلیقه شیخ علی قوچانی، عنایۀ الاصول فیروزآبادی، حاشیه میرزا علی ایروانی، حاشیه میرزا ابوالحسن مشکینی، شرح کفایه عبدالحسین رشتی، است.

* دروس عمومی

درایۀ الحدیث

از مهم ترین منابع علم درایۀ می توان کتاب های الرعایۀ فی علم الدرایۀ شهید ثانی، وصول الاخیار الی اصول الاخبار شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی (والد شیخ بهایی)، الوجیزۀ فی علم الدرایۀ شیخ بهایی، نهایۀ الرایۀ فی شرح الوجیزۀ سید حسن صدرالدین و مقباس الهدایۀ فی علم الدرایۀ مامقانی را نام برد.

نکات تکمیلی

طلبه (با سپری کردن پایه دهم) سفر طولانی و پربار علمی خود را در مقطع سطح حوزه به پایان برده و خود را برای رسیدن به بلندای قله اجتهاد و فقاهت آماده می سازد. او در این دوره با شرکت در کارگاه فقه و اصول شیخ انصاری (ره) و آخوند خراسانی (ره) از نزدیک روش اجتهاد و استنباط را مشاهده و تمرین نموده است.

مطابق با مصوّبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، مدرک سطح سه حوزوی با مدرک دانشگاهی کارشناسی ارشد برابری می کند. طلاب حوزه علمیه که دوره «سطح سه» را طبق برنامه گذرانده اند از کلیه مزایای علمی و استخدامی فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه ها برخوردار خواهند بود.

فارغ التحصیلان این دوره می توانند در امتحان ورودی مقطع دکترای همۀ پنج رشته دانشکده الهیات و معارف اسلامی (علوم قرآن و حدیث، تاریخ تمدن و ملل اسلامی، ادیان و عرفان، فقه و مبانی حقوق اسلامی، فلسفه و حکمت اسلامی) و نیز رشته زبان و ادبیات عرب شرکت کنند و در صورت پذیرفته شدن بر حسب تشخیص گروه آموزشی، دروس پیش نیاز را تا سقف تعدا واحدهای مجاز در دو نیمسال تحصیلی بگذرانند.

پس از اتمام این دوره می توان در رشته های تخصصی ذیل؛ «تفسیر و علوم قرآن»، «مهدویت»، «فقه و اصول»، «علم کلام»، «فقه و حقوق خصوصی»، «فقه و حقوق جزا»، «مطالعات اسلامی با گرایش بین الملل» در سطح چهار حوزه ادامه تحصیل داد.