به گزارش خبرگزاری حوزه، ۲۳ شوال سالروز رحلت علامه سید نعمتاللّه جزایری فقیه، محدّث و ادیب شیعه در قرن یازدهم و دوازدهم هجری و از شاگردان علامه مجلسی و محقق خوانساری است.
او در منطقه خوزستان به ویژه شوشتر، مساجد و مدارس دینی متعددی احداث نمود و به تربیت مشتاقان علوم اهل بیت علیهمالسلام پرداخت. علامه جزایری صاحب آثار متعددی از جمله «ریاض الابرار فی مناقب الائمة الاطهار و قصص الانبیاء» می باشد.
سید نعمت اللّه جزایری در سال ۱۰۵۰ هجری، در منطقهای به نام «صباغیه الجزایر» که از توابع شهر بصره در عراق است به دنیا آمد. وی در خانوادهای دیده به جهان گشود که از قرنها پیش به فضل و علم شهرت داشتند. پدر او مانند دیگر اجداد او از علمای مورد احترام به شمار میرفتند. نسب آنان به عبدالله بن موسی بن جعفر، فرزند امام کاظم (علیهالسلام) میرسد.
تحصیلات و استادان
سید نعمت الله از دوران کودکی در زادگاه خویش کمر همت را برای دانش اندوزی بست و در آنجا از بزرگانی چون یوسف بن محمد الجزائری که فقیه و اصولی معروف آن دیار و قاضی شهر بود کسب فیض کرد.
بعد از طی مراحل مقدماتی و برای بهره گیری از اساتید شهرهای دیگر به هویزه که از شهرهای آباد آن دیار بود سفر کرد. در آن زمان عالم و فاضل و ادیب توانا، شیخ حسین بن بستی هویزی استاد حوزه علمیه در هویزه بود و سید مدتی افتخار شاگردی او را پیدا نمود.سید نعمت الله در سن یازده سالگی به همراه برادرش سید نجمالدین رهسپار شیراز شد و به یاری شیخ جعفر بحرانی در مدرسه منصوریه اقامت گزید. تهیدستی بسیار سید نعمتالله، سرانجام وی را از انزوای ویژه روزگار آغازین درس برون آورد، به نسخهبرداری از کتابها، تصحیح نسخهها و حاشیهنویسی کشاند.
او خود در مورد سخت کوشی و شرایط دشوارش در دوران تحصیل در شیراز می گوید: من درسی داشتم که حاشیههای آن را بعد از نماز صبح زمستان مینوشتم. سرمای هوا و بسیاری تلاش باعث میشد که خون از دستم جاری شود! ... سه سال روزگار بدینسان گذشت.اوج تحصیلات سید در شیراز بود و در آنجا بود که متخصص در معقول و منقول گشت. از جمله اساتید او در معقول (فلسفه و حکمت و الهیات)، استاد شاه ابوالولی شیرازی و ابراهیم فرزند صدرالدین شیرازی بودند که هر دو از فلاسفه و حکمای بزرگ زمان خود قلمداد میشدند.علاوه بر این، منقول و حدیث و فقه و اصول را هم از محدث بحرینی فراگرفت و با کولهباری مملو از علم و معرفت قصد اصفهان نمود.
همکاری علمی با علامه مجلسی
سید نعمت اللّه جزایری زمانی وارد اصفهان شد که اصفهان پایتخت حکومت صفویه و محلی امن برای علمای تشیع بود؛ چرا که صفویه به عنوان یک حکومت صد در صد شیعی قدرت را در دست گرفته بودند و ترویج تشیع و پاسداری از حریم اهل بیت پیامبر را سرلوحه کار خویش قرار داده بودند.
اصفهان در آن زمان از وجود شخصیتی چون علامه مجلسی به خود میبالید و سید که عمر خود را برای یافتن استادی کامل و مقتدایی که زانوی شاگردی در خدمتش بزند سپری کرده بود، با یافتن علامه مجلسی گمشده خویش را یافت.
سید نعمت الله شبانه روز ملازم علامه بود و لحظهای از یادگیری غافل نمیشد. علامه نیز توجهی خاص به او داشت. علامه مجلسی برای نوشتن دائرة المعارف بزرگ حدیث دست به ابتکاری نو زد و با تشکیل گروهی ۵ نفره که سید نعمت الله جزائری هم یکی از آنان بود، کار تألیف بحارالانوار را شروع کرد.
سید نعمت اللّه علاوه بر مشارکت در تألیف بحار، از جمله همراهان علامه مجلسی در تألیف مرآة العقول نیز بود.از جمله فعالیتهای او در اصفهان، جمعآوری بیش از ۴۰۰۰ جلد کتاب بود که تعدادی از آنها را خودش استنساخ کرده بود. روش سید، حاشیه زدن و تعلیقه نویسی بر کتب بود و هم اکنون بسیاری از کتابها همراه با تعلیقات ایشان موجود است.
از دیگر اساتید سید نعمت اللّه جزایری در اصفهان، محقق خوانساری، فیض کاشانی و شیخ حر عاملی هستند.سید نعمتالله جزایری کتابهای گرانبهایی که فراتر از ۵۵ عنوان است، از خود به یادگار نهاد.محققان اتفاقنظر دارند که مسلک جزایری در استنباط احکام نه اصولی بوده نه اخباری صرف، بلکه او میانهرو بوده است.منبع آنان در این داوری، سخنان جزایری در کتابها و رسالههای متعدد او بوده که در آنها به اخذ طریقه وسطا تصریح و آن را روش استادش علامه مجلسی ذکر کرده است.یکی از دلایلی که سبب شده تا محققان، جزایری را میانهرو بدانند، نظر او درباره برخی از موارد شبهه تحریمیه ، مانند نوشیدن قهوه و مصرف دخانیات، است که در حرمت آنها نصّی(آیه یا حدیث) وارد نشده است.اخباریها در این گونه موارد، بنا بر احتیاط، قائل به عدم جوازند، اما جزایری از این نظر عدول کرده، قائل به اباحه شده است.
علامه جزایری در سن ۶۲ سالگی و در سال ۱۱۱۲ هجری هنگام بازگشت از زیارت مشهدمقدس در منطقه «پلدختر» خرم آباد از دنیا رفت و همانجا به خاک سپرده شد.
منابع:
دانشنامه اسلامی
نورمگز؛ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
نظر شما