حجتالاسلام مسلم گریوانی، مؤلف کتاب «آپارتماننشینی» در گفتوگو با خبرنگار این خبرگزاری حوزه ، اظهار کرد: ما معتقدیم آپارتماننشینی و حتی آپارتمانسازی تحتتأثیر نوعی از سبک زندگی است. شهرنشینی فقط تغییر محیط زندگی از روستا به شهر و افزایش جمعیت نیست، بلکه تغییر در شیوه زیست، سبک گفتوگو، کسبوکار، پوشش، احترام متقابل و رعایت حقوق شهروندی است. همانطور که آپارتماننشینی و آپارتمانسازی بر سبک زندگی اثر میگذارد، به همان میزان سبک زندگی نیز بر نوع ساخت خانه و نحوه زیست در آن تأثیرگذار است.
فقه برای خانه، حریم قائل است
وی افزود: ما با دو نوع سبک آپارتماننشینی و در پی آن دو نوع سبک آپارتمانسازی روبهرو هستیم و این امر بهطور مستقیم تحتتأثیر نوع شهرنشینی و نگاه به زندگی و انسان قرار دارد. اگر در فرهنگ ما حفظ روابط، حریم، محرم و نامحرم و حیا چه گفتاری و چه شنیداری اهمیت داشته باشد، این ارزشها در نوع معماری و ساخت خانه اثر میگذارد. به همین دلیل در خانههای سنتی، فضاهایی مانند حیاط، اندرونی، بیرونی و هشتی وجود داشت و ورود افراد به حریم خانه مراحل تدریجی داشت تا امنیت اخلاقی حفظ شود و کوچکترین صداهای درون خانه، مانند اختلافات خانوادگی، به بیرون درز نکند.
مرگ تدریجی حریم در آپارتمانهای مدرن
استاد حوزه علمیه خراسان با تأکید بر اینکه در فرهنگ آپارتماننشینی جدید، بهواسطه نبود حریم، با معماری اوپن و فضای بدون مرز روبهرو هستیم، بیان کرد: این ساختار حتی بر تربیت فرزندان اثر منفی دارد؛ زیرا در آپارتمانهای کوچک، محدودیتهایی برای کودکان ایجاد میشود و همواره به آنها توصیه میکنیم آرام باشند. این وضعیت، خلقوخوی، روابط خانوادگی و سلامت روان را تحتتأثیر قرار میدهد.
وی ادامه داد: در روایات آمده است یکی از نشانههای خوشبختی انسان، وسعت خانه است؛ زیرا وسعت فضا موجب وسعت روح و آرامش درونی میشود. در معماری حرمهای مطهر نیز وسعت رواقها و صحنها، الهامبخش گشایش روحی برای زائران است.
این پژوهشگر حوزه علمیه خراسان تصریح کرد: در متون اسلامی، همسایهداری جایگاه بسیار مهمی دارد و در روایات عواقب شدیدی برای همسایهآزاری ذکر شده است. گاه برخی رفتارهای نادرست مانند خداحافظی بلند در راهرو، استفاده از جاکفشی همسایهها، رها کردن زباله یا پخش بوی سیگار، مصادیق آزار همسایه محسوب میشود. از سفارشهای دینی این است که اگر میان دو همسایه اختلافی پیش آمد، آنان را آشتی دهیم؛ زیرا استمرار قهر میان همسایگان موجب سرایت ناهنجاری اخلاقی در محیط زندگی میشود.
در حریم خانه تجسس نکنیم
حجتالاسلام گریوانی تصریح کرد: در برابر این دگرگونی سبک زندگی، دین اسلام راهکار خود را معماری سنتی و مبتنی بر حریم معرفی کرده است. نخستین گام، ساخت خانههایی بر اساس اصول معماری اسلامی است و در گام بعد، توجه به حفظ حریم در آپارتمانها از طریق بهکارگیری عایقهای صوتی مناسب و پنجرههای دوجداره برای جلوگیری از انتقال صدا و دید بیرونی ضرورت دارد.
وی با اشاره به فرمایش امیرالمؤمنین(علیهالسلام) که فرمودند: «انسان باید آهسته صحبت کند و از تجسس در خانه دیگران بپرهیزد»، گفت: رعایت حریم دیگران از نشانههای ایمان است. اگر در خانه مراسم روضه یا مهمانی برگزار میشود، باید حدود آرامش و حریم همسایگان رعایت گردد؛ مثلاً مجالس تا نیمهشب ادامه نیابد و در صورت استفاده از مداحی یا موسیقی، صدای آن کنترل شود یا از پیش از همسایگان اجازه گرفته شود.
به همسایه آزار نرسانید
استاد حوزه علمیه خراسان گفت: یکی از آسیبهای مهم آپارتماننشینی، تضاد میان ساختار مدرن و روحیات سنتی ماست. نمیتوان با فرهنگ سنتی در خانهای مدرن زندگی کرد بدون آنکه دچار تناقض شد. روابط همسایگی در این فضاها بهتدریج آسیب میبیند. در آموزههای دینی، سفارش شده که به همسایه آزار نرسانیم. اگر نگهداری حیوان خانگی موجب اذیت دیگران شود، برخلاف زیست اخلاقی و انسانی است.
همسایه از خانه مهمتر است
وی در پایان خاطرنشان کرد: در انتخاب خانه و محل زندگی، در روایات، توصیه شده که پیش از توجه به خود خانه، به انتخاب همسایه دقت شود؛ زیرا امنیت روانی انسان در گرو آرامش محیط پیرامون است. از اینرو فرمودهاند: «ابتدا همسایه را برگزین، سپس خانه را.» همچنین آمده است: «از ما نیست کسی که همسایهاش از شر او در امان نباشد.» بنابراین، فقه اسلامی نهتنها به ساختار خانه، بلکه به سلامت روابط انسانی در محیط زندگی نیز به عنوان بخش تمدنی سبک زندگی مؤمنانه توجه دارد.
نظر شما