صحیفه زندگی | دو دعوت کننده و یک وعده مشترک

خبرگزاری حوزه | امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه، معیار و ملاک مهمّی را به ما گوشزد می نمایند. ایشان می فرمایند:

«غَیْرُ کَثِیرٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْفَنَاءُ وَ غَیْرُ قَلِیلٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْبَقَاءُ.» ۱

چیزی که پایانش فنا و نابودی است، فراوان به حساب نمی‌آید؛ و آنچه عاقبتش همیشگی است، اندک نمی‌باشد.

شرح:

آنچه که در وجود انسان به ودیعت نهاده شده، حسّ بقا و جاودانگی است؛ به عبارتی دیگر، هر انسانی که حقیقت خویش را به خوبی دریافته باشد، هرگز به فنا و زوال، راضی نمی گردد، لذاست که تمام همّ و غم خویش را به کار می گیرد تا به بقا و جاودانگی دست یابد.

دو دعوت کننده و یک وعده مشترک

خداوند متعال که مخلوق انسان و آگاه به ذات اوست در آیات متعددی از قرآن (کتاب هدایت)، با انسان، صحبت از بقا و جاودانگی می کند.

به عنوان مثال می فرماید:

«إِنَّمَا عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ. مَا عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ.» ۲

آنچه نزد خداست، برای شما بهتر است اگر می‌دانستید. آنچه نزد شماست فانی می‌شود؛ امّا آنچه نزد خداست باقی است.

حتی یکی از نام های روز قیامت نیز مرتبط با همین ذات و فطرتِ آدمی است:

«ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ ذَٰلِکَ یَوْمُ الْخُلُودِ.» ۳

(به آنان گفته می‌شود:) به سلامت وارد بهشت شوید، امروز روز جاودانگی است.

جالب اینجاست که شیطان (لعنةالله‌علیه) نیز که خوب به این حسّ آدمی واقف است، از مسیر همین میلِ آدمی، یعنی «میل به جاودانگی و بقا، و دوری از زوال و نیستی» برای وسوسه انسان وارد می شود.

«فَوَسْوَسَ اِلَیْهِ الشَّیْطانُ وَقالَ یا آدَمُ هَلْ اَدُلُّکَ عَلی شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْک لا یَبْلی.» ۴

شیطان او را وسوسه کرد و گفت: «ای آدم! آیا می‌خواهی تو را به درخت زندگی جاوید، و ملکی بی‌زوال راهنمایی کنم؟!»

بنابراین آنچه که هم در جبهه خیر و هم در جبهه شر، محلّ توجه و عنایت است، میلِ به بقا و فرار از زوال و نابودی است.

به راستی، برای رسیدن به «خلود در بهشت» چه باید کرد؟

برای رسیدن به این مهم، راه فراری الّا مزیّن شدن به عطر و رنگ الهی و انقطاع از غیر او وجود ندارد؛ چرا که در غیر این صورت – طبق سنت الهی - علی رغم میل باطنی‌مان، دچار فنا و زوال خواهیم گشت.

«کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ.» ۵

همه چیز جز ذات (پاک) او فانی می‌شود.

برای فرار از زوال و نیستی، باید به آن ذاتِ پاکِ همیشه جاوید متصل و مرتبط گشت؛ چرا که دوری از این ذاتِ پاک، همان زوال و هلاکت است.

با توجه به مطالب مطرح شده و نیز با توجه به کلام امام سجاد علیه السلام که در ابتدای بحث مطرح شد، معیار و ملاک ما در گفتار و اعمال، باید زوال ناپذیری و بقا باشد، و نه کمی یا زیادی عمل یا گفتار.

پی نوشت ها:

۱. دعای هجدهم.

۲. سوره نحل، آیات ۹۵ و ۹۶.

۳. سوره ق، آیه ۳۴.

۴. سوره طه، آیه ۱۲۰.

۵. سوره قصص، آیه ۸۸.

تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه