به گزارش خبرگزاری حوزه، شرایط بحرانی و فوقالعاده جنگ، گاه افراد را در موقعیتهایی قرار میدهد که تمامی گزینههای پیش رو، به ظاهر ممنوع و نادرست هستند.
یکی از دشوارترین این موقعیتها برای یک زن، انتخاب بین مورد تعرض واقع شدن یا پایان دادن به زندگی خود است. این پرسش که آیا اگر او راه دوم را انتخاب کند، در آخرت مورد مؤاخذه قرار میگیرد، از جمله شبهات مهم در «اخلاق جنگ» است.
در پاسخ به سوال مطرح شده از سری سوالات شبهات جنگ از نظرات حجتالاسلام رضا پارچه باف بهره گرفته ایم که در ادامه تقدیم شما میگردد.
سؤال:
اگر خانمی در موقع جنگ بین تعرض واقع شدن و خودکشی مجبور باشد یکی را انتخاب کند و خودکشی را انتخاب کند، به خاطر این انتخاب در سرای ابدی مجازات نخواهد شد؟
پاسخ:
در این شرایط هولناک، آن زن در وضعیت «إکراه» و اضطراری کاملاً شدید و استثنایی قرار دارد. این دو مفهوم در فقه اسلامی وضعیتی را توصیف میکنند که اختیار و قوه تشخیص عقلانی فرد تحت الشعاع فشارهای غیرقابل تحمل جسمی یا روانی قرار میگیرد. در چنین حالتی، فرد از نظر شرعی معذور(عذر داشته) محسوب میشود، حتی اگر عمل او در حالت عادی حرام باشد.
خداوند در قرآن میفرماید: «فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَیْهِ» (سوره بقره، آیه ۱۷۳) «پس هر کس [به خوردن حرام] مضطر شود، در حالی که ستمگر و متجاوز نباشد، گناهی بر او نیست.» اگرچه این آیه در مورد خوردن طعام حرام است، اما عالمان اسلامی اصل کلی «رفع حرج» (زایل کردن سختی) و الضرورات تبیح المحظورات (ضرورتها، محرمات را مباح میکنند) را از آن استنباط میکنند که میتوان آن را به دیگر شرایط اضطراری شدید نیز تعمیم داد.
بنابراین، اگر آن زن تحت آن فشار طاقتسوز، برای حفظ کرامت و عفت خویش، خودکشی را انتخاب کند، او معذور است. قضاوت نهایی، که تنها در اختیار خداوند است، بر اساس نیت او، میزان اختیار واقعیاش در آن لحظه، و عمق رنج و اضطرابی که متحمل شده است، صورت میگیرد.
عدالت الهی حکم نمیکند که یک قربانی مضطر و مجبور را که در اوج درماندگی مرتکب حرامی شده، همانند کسی که در کمال اختیار و آرامش دست به چنین عملی میزند، مواخذه کند. رحمت خداوند که وسعتاش از خشم او پیشی میگیرد، چنین فردی را در بر خواهد گرفت. او راهی غلط اما تحت شرایطی برگزیده که انتخاب واقعی دیگری برایش متصور نبوده است.
نظر شما