به گزارش خبرگزاری حوزه، در شرایط کنونی یکی از نیازهای جدی و در عین حال کلان در کشور، ناظر به لزوم تلاش همهجانبه در جهت حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی است و حال آن که متأسفانه وقایع رخ داده در دهه نود و مشکلات حاد اقتصادی و معضلات فرهنگی و اجتماعی متعاقبِ آن، چنان شرایطی را پدید آورده که سرمایه اجتماعی در کشور از منظر کمیت و کیفیت اعتماد مردم به مسئولان تا حدودی تضعیف شده است.
ضعف در علوم انسانی را جدی بگیریم
بنابر اعتقاد دکتر مریم منصوری، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در راستای ارتقای سرمایه اجتماعی ناگزیر از توجه به مقوله بازخوانی مجدد در مواجهه با علوم انسانی هستیم.
وی معتقد است: البته ما در رابطه با علوم انسانی در کشور دچار ضعفهای جدی هستیم که در همین خصوص قبل از هر چیز لازم است که دلایل و زمینه های ضعف ما در علوم انسانی به درستی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.
وی همچنین گفت: از جمله الزامات برای حل مشکلات مربوط به علوم انسانی این است که اصحاب قدرت و حکمرانان، پشتیبانی جدی از این دسته از علوم به عمل آورند تا به این طریق به دنبال راه علاجی به منظور کاهش سرمایه اجتماعی در این بخش نیز باشیم.
انفعال در نوع مواجهه با علوم انسانیِ غربی
منصوری بیان داشت: در زمینه علوم انسانی در کشور یک بحث و مشکل عمدهای که داریم این است که ما در مواجهه با غرب به جای آن که علم را با منطق خود به تسخیر درآوریم به لحاظ تمدنی دچار نوعی انفعال بوده ایم و حال آن که به ویژه در لایه های تکنولوژیک و مدیریت صنعتی و اداری این انفعال مشهودتر بوده است.
وی در ادامه تأکید کرد: ما باید غرب را از لایه های عمیقتر به صورت دقیق از متون اصلی خودشان بخوانیم و به فهم درست از آن برسیم نه این که از متن های دست چندم ترجمه کنیم و آن ها را وارد نظام آموزش عالی خود نماییم، بلکه لایه های فلسفی در این باره مهمتر است چرا که ماهیت و ذات غرب را دقیقتر و عریانتر فراروی ما قرار می دهد.
به میراث عظیم خودمان توجه نشان دهیم
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) همچنین با بیان این که باید مبانی اندیشه و تفکر غرب را به درستی بخوانیم و گرنه به دام آن می افتیم، افزود: جای بسی تأسف است که بعضاً می بینیم یک عالم و اندیشمند ما به اسم دین در واقع دارد غرب را شرح و تفصیل می دهد و این نشان می دهد که طرف درست و حسابی غرب را فهم نکرده و اساساً درست آن را نخوانده است. از سویی نیز باید آگاه باشیم که دچار تعلیق معرفتی در لایه های علوم خودمان هستیم و حال آن که باید به تراث عظیم و گرانسنگی که داریم توجه کنیم. این میراث بیش از یک هزاره است که در اختیار ما قرار گرفته و بخشی از حوزه اندیشه ما و این میراث برمی گردد به این که چطور زندگی خود را به درستی سامان دهیم که سعادتمند دنیا و آخرت باشیم.
وی همچنین با اشاره به این که علوم انسانیِ فعلی کشور ما نسبت چندانی با دین و آموزه های دینی ما و نیز فرهنگ اصیل ایرانی ندارد و باید فکری برای این موضوع کنیم، گفت: به عقیده بنده، انقلاب اسلامی قیام علیه تمدن غربی بوده که در لایههایی اندیشمندان ما باید مبتنی بر نگاه اسلامی و اقلیمی ورود می کردهاند و به نقد درست فرهنگ و تمدن غربی می پرداختند و از سویی به داشته های خودمان تأکید می شد تا مردم و نسل جوان قدردانش باشند. به همین خاطر است که می بینیم متن جهان روزمره افراد جامعه ما امروزه مختل شده و حال آن که علوم انسانیِ فعلی نیز چاره کار ما نبوده و نتوانسته گره گشایی لازم را داشته باشد.
نقش کلیدی سرمایه اجتماعی در رشد جامعه
دکتر مهدی اسلامی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه امام صادق(ع) نیز با بیان این که طبعاً سرمایه انسانی نقش بسیار مهمی در رشد اقتصادی و اجتماعی یک جامعه دارد، ابراز داشت: هنگامی که افراد با مهارتها و دانش لازم تجهیز شوند، نهتنها خودشان بهرهوری بیشتری خواهند داشت، بلکه میتوانند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور نیز کمک کنند و در این رابطه ما باید از همه ظرفیتهای علوم انسانی در راستای ارتقای سرمایه انسانی بهره ببریم.
وی افزود: اهمیت این قضیه آنجایی بیشتر خودش را نشان می دهد که بدانیم و آگاه باشیم که سرمایه انسانی زیربنای رشد و ارتقای سرمایه اجتماعی در یک کشور است.
ضرورت درک معنای درست از سرمایه اجتماعی
این مدرس دانشگاه همچنین بیان داشت: سرمایه اجتماعی به عنوان یک متغیر به ظاهر پنهان، مجموعهای منسجم از هنجارها، روابط، تعهدات و ارزشهای مادی و معنوی یک جامعه به شمار میرود که به واسطه شاخصه هایی همچون اعتماد، صداقت، تعهد، مشارکت، تلاش مستمر و از همه مهمتر عدالت، قابل شناسایی و ارزیابی است و از دیگر سو، بین نهادهای اجتماعی و سطوح مختلف جامعه زمینه ساز تحقق همبستگی و انسجام می گردد.
وی افزود: از سوی دیگر باید توجه داشت که از منظر آموزههای اسلامی، سرمایه اجتماعی واجد شاخصه های مهمی چون عدالت، تعهد، صداقت، اعتماد، مشارکت، تلاش مستمر و دیگر هنجارها و ارزشهای انسانی است. با این نگاه به مفهوم سرمایه اجتماعی، در صورتی که رشد این سرمایه در سطوح مختلف خانوارها، گروههای اجتماعی ـ اقتصادی جامعه و دولت شکل گیرد، بستر فکری و نیز روانی لازم جهت حرکت عوامل و متغیرهای اثرگذار سرمایه انسانی در روند تحولات رشد و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به وجود می آید.
گزارش از: سیدمحمدمهدی موسوی
نظر شما