حجتالاسلام محسن ریسمان سنج پژوهشگر اجتماعی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در اهواز، با بیان اینکه مطالبهگری واقعی یعنی پیگیری جدی، منسجم و برنامهریزیشده یک مسئله تا رسیدن به نتیجه نهایی، اظهار داشت: وقتی فرد یا گروهی به صورت مستمر و هدفمند یک موضوع و یا مسئله را دنبال کنند و تا حل شدن آن ادامه دهند، در آن زمان میتوان گفت مطالبهگری به درستی شکل گرفته است.
وی با اشاره به اینکه گاهی برخی اقدامات به اشتباه بهعنوان مطالبهگری معرفی میشوند، افزود: برای تبیین نقش صحیح طلاب در مطالبهگری، ابتدا باید روشن شود که اساساً مطالبهگری چیست و چه مواردی در زمره آن قرار نمیگیرد.
حجتالاسلام ریسمان سنج، در خصوص جایگاه طلاب در عرصه مطالبه گری، گفت: اگر ما بهعنوان طلبه بتوانیم در حل مسائل و مشکلات کشور نقشآفرینی کرده و مسئولان مربوطه را با ارائه راهکارهای مناسب همراهی کنیم، در آن صورت میتوان گفت یک مطالبهگر واقعی هستیم.
وی اظهار کرد: گاهی برای اثرگذاری بیشتر نیاز است از ظرفیت افکار عمومی بهره گرفته شود تا اهمیت موضوع به مسئول یا نهاد مربوطه منتقل شود، در آن صورت نقش رسانهای برجسته میشود.
ارتباط مردم و روحانیت
پژوهشگر مسائل اجتماعی، با بیان اینکه مردم انقلاب اسلامی را به روحانیت و حوزه علمیه مرتبط میدانند، ابراز کرد: طلاب به دلیل دلسوزی نسبت به مردم از جایگاه ویژهای برخوردار هستند، به همین جهت باید همراه آنان باشند و در زندگی مردم حضور فعال داشته باشند و مردم نیز انتظار دارند طلاب در پیگیری مسائل آن ها نقشی پیشرو ایفا کنند.
وی با اشاره به اینکه روحانیت جلودار انقلاب بوده است، بیان کرد: امروز نیز روحانیت باید در حل مشکلات مردم و پیشبرد اهدافی که در ابتدا برای انقلاب ترسیم شده بود حضور داشته باشد و آرمان هایی چون آزادی، عدالت و کرامت انسانی را برای جامعه مطالبه کند و در این مسیر پرچمداری نماید.
نقش دوگانه روحانیت در نظام
پژوهشگر مسائل اجتماعی با بیان اینکه ما نظام را مستقر کردهایم و در شرایط مبارزه با طاغوت نیستیم، تصریح کرد: در این مقطع، روحانیت نقش دوگانهای دارد؛ باید مسائل و حقوق مردم را در عرصههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیگیری کند و همچنین در کنار مسئولان نظام جمهوری اسلامی که خود بخشی از مردم هستند و در جایگاه خدمت قرار گرفتهاند، در مسیر تحقق اهداف انقلاب و خدمت به جامعه همراهی داشته باشد.
وی در زمینه ماهیت مردمی انقلاب اسلامی افزود: اصل انقلاب اسلامی یک فرآیند محدود به نخبگان یا افراد خاص نبود؛ امام خمینی(ره) همانند برخی نهضتهای گذشته مثل نهضت جنگل که یک گروه یا طبقه خاص پیش میبرد، عمل نکرد بلکه یک جریان مردمی ایجاد کرد و انقلاب را با حضور گسترده مردم جلو برد.
ضرورت مشارکت مردمی
حجتالاسلام ریسمان سنج با بیان اینکه برای تحقق اهداف انقلاب مردم باید در مرکز حضور داشته باشند، ادامه داد: طلاب و روحانیون نباید تنها و به صورت فردی مطالبهگری کنند و مردم را بیاطلاع بگذارد، بلکه وظیفه طلاب این است، آنان را در جریان مسائل قرار دهند، نقشآفرینی مردم را در مسیر حل مشکلات و تحقق ارزشها هدایت کنند و همچنین آن ها را در حل مسائل همراهی کرده و از نظام در تحقق اهداف انقلاب حمایت کنند.
وی با اشاره به اینکه مردم باید متوجه شوند که مسئله اجرا با ارزشهای حاکمیت متفاوت است، خاطرنشان کرد: نظام جمهوری اسلامی «حرم» است، مقدس و دارای حرمت است، اما اشکالاتی در اجرای قوانین وجود دارد که با حضور و همکاری مردم حل میشود.
پژوهشگر مسائل اجتماعی، ابراز کرد: اصل حضور مردم باید بهطور هدفمند طراحی شود و طلاب با بهرهگیری از مساجد، هیئتها و مکانهای مختلف، مردم را به نحوی در صحنه فعال کنند که بتوانند در رفع مشکلات کشور نقش واقعی ایفا کنند.
وی درباره این دیدگاه که روحانیت باید پل میان مردم و حاکمیت باشد، اظهار کرد: اگر بخواهیم افراد واسطهای که آبرودارتر و یا دارای مصونیت بیشتری هستند، قرار دهیم که حرف مردم را به حاکمیت منتقل کنند را صحیح نمی دانم، چرا که در این صورت جامعه هرگز اسلامی نخواهد شد. جامعه اسلامی باید به سمتی حرکت کند که همه مردم حتی فقیرترین و کمتوان ترین افراد در مواجهه با حاکمان بتوانند بدون ترس سخن بگویند.
وی با نقل روایتی از امیرالمؤمنین علی(ع) ادامه داد: امیرالمؤمنین علی(ع) میفرمایند: من از رسول مکرم اسلام(ص) بارها شنیدم که جامعه مقدس نمیشود مگر اینکه فقیرترین افراد جامعه بتوانند بدون هیچ لکنت زبانی حرف خود را به قویترین افراد، یعنی حاکمان، منتقل کنند و خواسته ها و مطالبات خود را مطرح نمایند.
وی افزود: روحانیت نقش مهمی دارد، اما نه بهعنوان پل، بلکه بهعنوان عاملی که فاصله و حجاب میان مردم و حاکمیت را کاهش میدهد و با روش های مختلف زمینه را برای حضور مستقیم مردم در صحنه را فراهم میکند.
حجتالاسلام ریسمان سنج با بیان اینکه بر اساس مبانی اسلام، روحانیت نقش انتقال مطالبات مردم به حاکمیت را ندارد، گفت: روحانیت میتواند در کنار مردم باشد و تریبون خود را در اختیار آن ها قرار دهد، اما نباید صحنه به گونهای شکل گیرد که مردم فقط مطالبهگر روحانی باشند و روحانی واسطهای میان آنان و حاکمیت گردد.
وی افزود: این مسئله مغایر با مبانی انقلاب اسلامی است؛ از ابتدای انقلاب، مردم همراه امام خود در صحنه حضور داشتند، هزینهها را با هم پرداخت میکردند، هم در میان علما و هم در میان مردم شهید داده شد. این نگاه که یک طبقه خاص وظیفه دارد مشکلات مردم را حل کند و سایرین بیتفاوت بمانند، نگاهی نادرست است.
پژوهشگر مسائل اجتماعی، با اشاره به اینکه همه مردم باید «کُلُّکُم راعٍ و کُلُّکُم مسئول» باشند، بیان کرد: روحانیت باید جامعه را به مرحلهای برساند که همه مردم احساس مسئولیت کنند و اگر فقر، ظلم، تبعیض، کودکان کار، زنان سرپرست خانوار و یا محلات آسیبپذیر در جامعه وجود دارد همه در برابر آن مسئول هستند، زمانی که این ادبیات در جامعه رواج پیدا کند در آن صورت هرکس موظف است نقشی ایفا کند.
وی با اشاره به اینکه باید جهادی مطالبهگری کنیم، گفت: گاهی تنها مطالبهگری کافی نیست، بلکه نیاز است جهادی عمل کنیم، یعنی باید برای حل بخشی از مسئله اقدام کنیم و هم زمان تلاش کنیم دستگاهها، نهادهای مسئول و نظام را برای حل مسائل و مشکلات پای کار بیاوریم.
وی تأکید کرد: از نظر بنده برای اصلاح جامعه باید همانند نهضت سازندگی و نهضت سوادآموزی عمل کنیم، یعنی جریان مردمی و جریان حاکمیتی پای کار بیایند تا بتوانند در حل مشکلات کشور کمک کنند.
تببین صحیح مطالبه گری
پژوهشگر مسائل اجتماعی، سنج با اشاره به تببین صحیح مطالبه گری، گفت: مطالبهگری، هیاهو، خبرسازی و جنجالآفرینی نیست، بلکه به معنای ارائه راهحل، پیگیری مستمر، کمک به حل مسئله و به میدان آوردن است، همچنین مطالبه گر واقعی کسی است که مسئله را برای جامعه و مسئولان روشن کند و مشکل موجود در اجرا را از اصل حاکمیت تفکیک نماید و مانع ایجاد تشتت و تفرقه شود.
وی با اشاره به ضرورت باز تعریف کردن مسئولیت پذیری در نظام جمهوری اسلامی، تصریح کرد: برای ارزیابی مسئولیت پذیری و پاسخگویی دولت، ابتدا باید قله و نقطه های مطلوب را مشخص کنیم همان جایگاهی که از ابتدا در نظام مقدس جمهوری اسلامی به دنبال آن بودیم و انقلاب اسلامی آن را به ما وعده داده بود، که در سالهای آغازین انقلاب نیز نمونههای روشن آن را مشاهده کردیم و در آن دوران مسئولان با روحیهای سرشار از تعهد، پاسخگویی و مسئولیت پذیری را به خوبی اجرا میکردند.
حجتالاسلام ریسمان سنج ادامه داد: به مرور زمان از آن قله فاصله گرفتیم و نوعی ارتجاع و عقب گرد رخ داد و امروزه در فضایی قرار داریم که میزان پاسخگویی و مسئولیت پذیری کاهش یافته که در چنین شرایطی، وظیفه ما این است که دوباره ادبیات مسئولیت پذیری را احیا کنیم و بستر و زمینه اجرای آن را در جامعه فراهم کنیم.
اهمیت عدالت منطقهای
وی با اشاره به اهمیت عدالت منطقه ای بیان کرد: دولت اسلامی وظیفه دارد برای حل مشکلات مردم و مناطق محروم تلاش کند و عدالت منطقهای را محقق سازد، این موضوع از آرمانهای بنیادین انقلاب اسلامی است و باید بهعنوان مطالبه ای جدی پیگیری شود، بهگونهای که هیچ تفاوتی میان مناطق مختلف کشور وجود نداشته باشد و همه مردم بهطور برابر از امکانات رشد و توسعه بهرهمند شوند.
حجتالاسلام ریسمان سنج با اشاره به اینکه واقعیت این است که امروز مناطق محروم و حاشیهنشین بسیاری در کشور وجود دارد، خاطرنشان کرد: اصل عدالت منطقهای امری پذیرفتهشده است و کسی با آن مخالفتی ندارد، اما مشکل اصلی در مرحله اجرا است.
وی با بیان اینکه شرایط اقتصادی و اجتماعی گاه بهگونهای عمل کرده که ما را به سمت دوگانگی و طبقهبندی اجتماعی سوق می دهد، ابراز کرد: نباید فراموش کنیم که همه انسانها بندگان خدا هستند و تفاوتی ندارد افراد و یا کودکان در کدام استان و یا شهر کشور متولد می شود، همه با حقوق طبیعی یکسان به دنیا میآیند و نظام اسلامی موظف است بستر آموزش، بهداشت، اشتغال و رشد استعدادها را برای همه فراهم کند.
پژوهشگر مسائل اجتماعی، با اشاره به اینکه این مسئولیت از دوش هیچکس برداشته نمیشود. بیان کرد: مسئله اساسی این است که چگونه باید این عدالت محقق شود، که در این زمینه ابتدا باید جریان مطالبهگری مردمی فعال شود، و برای رفع این محرومیت ها نیاز به گفتوگوهای عمیق، جلسات کارشناسی، شنیدن دیدگاه های مختلف و تشکیل اندیشکده ها وجود دارد.
مشارکت گروههای مردمی در حل مشکلات
وی یادآور شد: در شهری مثل اهواز که حاشیهنشینی جدی است، صدها گروه مردمی باید پای کار بیایند، جلسات بگذارند، مسئولان را دعوت و رسانه سازی کنند و همچنین تضارب آرا تشکیل دهند تا به یک طرح مشخص برای حل مسئله برسند.
وی با بیان اینکه اشکال کار ما این بود که همیشه سادهترین راهحلها را برای حل مشکلات انتخاب کردهایم، افزود: تنها زمانی مطالبهگری می تواند در زمینه عدالت منطقهای اثرگذار و ثمربخش باشد، که ریشه های محرومیت ها و دستگاه های فقرساز شناسایی و اصلاح شود.
حجتالاسلام ریسمان سنج با بیان اینکه وجود مناطق محروم و کم برخوردار در جامعه اسلامی خلاف عدالت است، تصریح کرد: عدالت منطقهای یکی از اصلیترین ابعاد عدالت اجتماعی است که باید در کشور محقق شود. همه انسانها، فارغ از محل تولدشان از سیستان و بلوچستان و خوزستان تا تهران و اصفهان با حقوقی برابر به دنیا میآیند و هیچکس نباید در برخورداری از آموزش، بهداشت، اشتغال، فرصتهای رشد فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بر دیگری برتری داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه همه با حقوق مساوی متولد میشوند، خاطرنشان کرد: وظیفه داریم شرایط برابر را برای همه افراد جامعه فراهم کنیم، این نگاه یک انتخاب نیست بلکه جزو آرمانهای قطعی انقلاب اسلامی است.
پژوهشگر مسائل اجتماعی، با تاکید بر اینکه این محرومیتها اجتنابناپذیر نیستند، گفت: میتوان با تغییر سیاستها و برنامهها عدالت منطقهای را محقق ساخت، مشکل از آنجا است که معمولاً میخواهیم مسائل پیچیده را با سادهترین راه حل ها پاسخ دهیم، بدون آنکه بررسی عمیق فکری صورت بگیرد.
وی ادامه داد: امروز در اهواز باید هزاران گروه، تشکل و مسجد وارد کار اندیشکده ای شوند و بهطور تخصصی مسئله عدالت منطقهای را بررسی کنند، که هر منطقه ویژگیهای خاص خود را دارد و نیازمند راهحلهای بومی و دقیق است، این کار باید از سطح دعواهای سیاسی و قومی فراتر برود و بر مسائل اساسی مردم متمرکز شود.
نقش مردم و دولت در تحقق عدالت
وی با بیان اینکه نباید فراموش کرد که دولت برآیند جامعه است، تصریح کرد: اگر جامعهای در حوزه عدالت منطقهای گرفتار عقبماندگی باشد، دولت آن هم دچار همین معضل خواهد شد و در حالیکه تشکلها و نخبگان سرگرم دعواهای سیاسی و قومی هستند، نمیتوان انتظار داشت دولت به تنهایی بتواند عدالت منطقهای را محقق سازد، بنابراین حل این مسئله نیازمند یک نهضت عمومی و مطالبهگری آگاهانه و منسجم است.
وی با اشاره به وضعیت استان خوزستان افزود: مردم این استان، همچون دیگر هموطنان در سراسر کشور، مطالبات به حق و به جایی دارند، از آب آشامیدنی سالم و هوای پاک گرفته تا آموزش و پرورش مناسب، بهداشت، درمان عادلانه و صدها مطالبه دیگر است، که این حقوق تنها ویژه مردم خوزستان نیست، بلکه حق طبیعی همه ایرانیان است و عدالت اقتضا میکند که برای همه استانها یکسان اقامه شود.
پژوهشگر مسائل اجتماعی، با اشاره به روش محقق سازی این حقوق، بیان کرد: مردم خوزستان همچون همیشه مردمی نجیب، دلسوز و همراه با نظام اند و نمیتوان از عامه مردم انتظار داشت که بار اصلی را بر دوش بکشند بلکه بار اصلی مسئولیت در این حوزه بر دوش دولت است، اما دولت نیز به تنهایی نمیتواند کار را پیش ببرد.
وی یادآور شد: به تجربه دریافته ام که در دوران مسئولیتم در حوزه مطالبهگری، تقریباً با اکثر دستگاههای استان نشست داشتم و با مدیران آنها گفتگو کردم، بسیاری از مسئولان دستگاههای اجرایی، در مجموع، انسانهای دلسوزی هستند، اما برای حل مشکلات استان صرف اراده دولت کافی نیست.
حجت الاسلام ریسمان سنج با بیان اینکه حل مسائل کلان به اراده عمومی نیاز دارد، اظهار کرد: تصمیمات نباید از مرکز و در فضاهای تاریک و پشت درهای بسته گرفته شود، بلکه باید شفافیت وجود داشته باشد و عملکرد ها در معرض دید عموم قرار گیرد.
وی یادآور شد: سازمان های مردم نهاد، نهادهای مردمی و مساجد میتوانند نقش مؤثری در پیگیری و نظارت وضعیت اجتماعی داشته باشند و اگر جریانهای مردمی، خود را متولی مسائل بزرگ همچون اشتغال و مدیریت منابع ندانند، مشکلات همچنان باقی خواهد ماند.
دولت ایدهآل اسلامی
پژوهشگر مسائل اجتماعی، در زمینه ویژگیهای دولت ایدهآل اسلامی تصریح کرد:بسیاری دولت ایدهآل را دولتی میدانند که همه مشکلات کشور را به تنهایی حل کند، که این تصویری که ما از دولت ایده آل در ذهن های خود ساختهایم اغلب تصویری نادرستی است.
وی خاطرنشان کرد: حتی در دوره اخیر، این تصور درباره دولت شهید رئیسی وجود داشت و انتظار میرفت که شخصاً همه موانع را از سر راه مردم بردارد، اما تجربه نشان داد که چنین الگویی نه پایدار و نه کارآمد است، که این مسئله به دلیل ضعف افراد نیست بلکه به این دلیل است دولت به تنهایی قادر به رفع همه مشکلات نیست.
وی بیان کرد: دولت اسلامی و انقلابی، دولتی است که بستر و امکان کنشگری مردم را فراهم کند، این دولت باید میدان را برای مردم باز و فضا را شفاف سازی کند و همچنین نظارت عمومی را به رسمیت بشناسد، به عبارت دیگر، سامانه هایی را ایجاد کند که شهروندان بتوانند در صورت مشاهده فساد، ترک فعل یا کم کاری یک دستگاه، گزارش دهند و مطمئن باشند که گزارش های آن ها اثرگذار خواهد بود.
حجت الاسلام ریسمان سنج با بیان اینکه دولت باید حامی کسانی که فساد و کم کاری را گزارش میدهند باشد، گفت: دولت نباید از مردم انتظار داشته باشد که مانند قضات، با پروندههای پر از مستندات و مدارک تخصصی به میدان بیایند، بلکه مبارزه با فساد و اصلاح امور، وظیفهای است که باید با تکیه بر ظرفیت عمومی و مشارکت اجتماعی انجام گیرد.
وی ادامه داد: امر نظارت، ایدهپردازی و حتی بخشی از اجرا باید به جریانهای مردمی، مساجد، تشکلها و نهادهای خودجوش سپرده شود. در این صورت، هم اعتماد عمومی افزایش مییابد و هم کارآمدی نظام بالا میرود، این الگو همان الگویی است که میتوان آن را اسلامی و انقلابی دانست، که با اتکاء به مردم و همراهی دولت و ملت، مسیر رشد و پیشرفت کشور را هموار میسازد.
پژوهشگر مسائل اجتماعی، با اشاره به هفته دولت که چند روز پیش آن را پشت سر گذاشتیم، اظهار کرد: هفته دولت یادآور زندگی صادقانه دو دولتمرد بزرگ جمهوری اسلامی، شهید رجایی و شهید باهنر است، اگر بخواهیم دولت اسلامی را تجربه کنیم باید به سادهزیستی، شفافیت، مردمداری و خدمت خالصانه این دو شهید بزرگوار که در عمل نشان دادند، نگاه کنیم.
وی ابراز کرد: یاد این شهدا نباید تنها در قالب مراسمهای کلیشهای و یادبودهای مناسبتی باقی بماند، بلکه باید الگوی واقعی مدیریت و زیست مؤمنانه آنان در رفتار دولتمردان امروز ما جاری شود.
حجت الاسلام ریسمان سنج یادآور شد: همچنین همانگونه که در هفته دولت از شهیدان رجایی و باهنر یاد میکنیم، لازم است در دیگر مناسبتها نیز زندگی و روش مدیریتی بزرگانی چون شهید بهشتی، شهید لاجوردی و سایر شهدای برجسته بازخوانی و بهعنوان الگویی عملی برای اداره کشور معرفی شود.
وی تأکید کرد: اگر روش مدیریتی این شهدا در جامعه امروز جدی گرفته شود، میتوان امیدوار بود که رابطه دولت و ملت به معنای واقعی بر پایه اعتماد و خدمت شکل بگیرد و تجربهای موفق در اداره کشور رقم بخورد.
انتهای پیام./
نظر شما