به گزارش گروه ترجمه خبرگزاری «حوزه»، رأیدهندگان عراقی امروز سهشنبه ۱۱ نوامبر (۲۰آبان ماه) پای صندوقهای رأی می روند تا نامزدهای خود را در ششمین انتخابات پارلمانی این کشور از زمان ۲۰۰۳ انتخاب کنند.
در زیر ۹ سؤال برای درک کامل تصویر این انتخابات مطرح است:
۱- تعداد کرسیهای پارلمان چندتا است؟
کمیسیون عالی مستقل انتخابات، ۷۷۴۴ نامزد را برای رقابت بر سر ۳۲۹ کرسی پارلمان عراق تأیید و ۸۴۸ نامزد را رد صلاحیت کرد.
حداقل ۲۵ درصد از این کرسیها، یعنی دستکم ۸۳ کرسی، به چیزی اختصاص دارد که به آن «سهمیه زنان» میگویند. این کرسیها به نامزدهای زنی تعلق میگیرد که بالاترین رأی را در هر حوزه انتخابیه کسب کرده باشند. اگر این درصد مستقیماً محقق نشود، با استفاده از نامزدهای زنی که در لیستهای شکستخورده بالاترین رأی را کسب کردهاند، تکمیل میشود تا اطمینان حاصل شود که سهمیه مورد نظر در هر استان رعایت شده است.
همچنین، قانون مقرر میدارد که ۹ کرسی مشخص به اقلیتهای قومی و مذهبی در سطح استانها یا در سطح ملی اختصاص یابد، که شامل ۵ کرسی برای مسیحیان، و یک کرسی برای صابئین مندایی، ایزدیها، شبکه (ایزدیها) و کردهای فیلی میشود. این کرسیها به نامزدهای این اقلیتها که بالاترین رأی را در سهمیه اختصاصیافته کسب کنند، تعلق میگیرد.
۲- این بار کدام قانون انتخاباتی اعمال خواهد شد؟
انتخابات مجلس نمایندگان عراق در سال ۲۰۲۵ بر اساس قانون شماره ۴ سال ۲۰۲۳ است که سومین اصلاحیه قانون انتخابات مجلس نمایندگان، شوراهای استانی و شهرستانی شماره ۱۲ سال ۲۰۱۸ محسوب میشود. این قانون در ۲۷ مارس ۲۰۲۳ به تصویب پارلمان رسید و بر اساس روش لیست باز و نمایندگی نسبی برای تشکلهای شرکتکننده خواهد بود.
انتخابات در چارچوب نظام «استان به عنوان یک حوزه انتخابیه واحد» برگزار خواهد شد، به این ترتیب که سهمیه انتخاباتی در سطح استان بر اساس سیستم نسبی از طریق لیست باز با فرمول اصلاحشده (سنتلیگو ۱.۷) محاسبه میشود.
به این معنی که تعداد آرای صحیح هر حزب، لیست یا نامزد بر عددی بزرگتر از ۱ (مثلاً ۱.۷ یا ۱.۹ سپس اعداد فرد ۳، ۵، ۷ و غیره) تقسیم میشود. نتایج به صورت نزولی از بزرگ به کوچک مرتب شده و کرسیهای حوزه انتخابیه بر اساس ترتیب تا تکمیل تعداد کرسیهای حوزه واگذار میشود. این اصلاحیه شانس لیستهای کوچک و نامزدهای مستقل را کاهش داده و به نفع لیستهای بزرگ است.
انتخابات سال ۲۰۲۱ بر اساس اصلاحیه دوم قانون مذکور برگزار شد که رأیگیری را فردی کرد و مانع از بهرهمندی احزاب از آرای نامزدهای شکستخورده شد. ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر، رهبر جریان صدر، با نامزد کردن تنها دو نامزد در هر حوزه و جلوگیری از پراکندگی آرای خود، بیشترین بهره را از این قانون برده و به پیروزی تاریخی دست یافت؛ در حالی که احزاب شیعه "چارچوب هماهنگی" با معرفی تعداد زیادی نامزد در هر حوزه، متحمل شکستی تاریخی شدند.
پس از خروج ائتلاف صدری و استعفای کامل اعضای آن از پارلمان، پارلمان جدید به سرعت قانون انتخابات را اصلاح کرد و به نظام نمایندگی نسبی بازگشت که انتخابات جاری بر اساس آن برگزار خواهد شد.
۳- چه کسی حق رأی دادن و نامزد شدن دارد؟
هر عراقی که به سن ۱۸ سالگی رسیده باشد حق رأی دادن در انتخابات را دارد و هر فردی که از ۲۸ سالگی گذشته باشد و مدرک تحصیلی معتبری داشته باشد، مجاز به نامزدی در پارلمان است، به شرطی که به جرمی که شرافت را خدشهدار کند محکوم نشده باشد یا مشمول اقدامات معروف به هیئت انحلال حزب بعث منحل نباشد.
۴- برجستهترین نیروهای سیاسی رقیب کدامند؟
جریانات شیعه
- ائتلاف سازندگی و توسعه (ائتلاف الإعمار والتنمیة):
نخستوزیر عراق، محمد شیاع السودانی، یک ائتلاف بزرگ به نام «ائتلاف سازندگی و توسعه» را رهبری میکند که شامل «جریان الفراتین» به رهبری خود او، «ائتلاف الوطنیة» به رهبری ایاد علاوی، «جنبش عطاء» به رهبری فالح الفیاض، «جند الإمام» به رهبری احمد الاسدی، «ابداع کربلاء» به رهبری استاندار آن نصیف الخطابی، «تجمع أجیال» به رهبری محمد الصیهود، و «ائتلاف حلول» به رهبری محمد صاحب الدراجی است.
- ائتلافهای شیعی دیگر:
«ائتلاف دولة القانون» به رهبری نوری المالکی (نخستوزیر اسبق)، و «ائتلاف الأساس» به رهبری محسن المندلاوی، با لیستهای جداگانه شرکت خواهند کرد. همچنین «المجلس الأعلی» به رهبری همام حمودی، و «حزب اقتدار وطن» به رهبری وزیر ورزش سابق، عبد الحسین عبطان، حضور دارند.
سید عمار الحکیم، رهبر «جریان حکمت ملی»، «ائتلاف قوای الدولة الوطنیة» را رهبری میکند که شامل نامزدهایی از «ائتلاف النصر» به رهبری حیدر العبادی (که کنارهگیری خود از انتخابات را اعلام کرده) است.
«عصائب أهل الحق» به رهبری قیس الخزعلی با لیستی مجزا تحت عنوان «صادقون» و به رهبری نعیم العبودی (وزیر آموزش عالی) وارد انتخابات میشود.
«ائتلاف خدمات» به رهبری شبل الزیدی نیز در انتخابات شرکت میکند.
- جریان صدر:
مقتدی صدر، رهبر جریان صدر، انصراف نهایی خود را از انتخابات اعلام کرد.
جریانات سنی
- ائتلاف «تقدم»:
محمد الحلبوسی، رئیس سابق پارلمان، رهبر ائتلاف «تقدم» است که در انتخابات ۲۰۲۱ نتایج چشمگیری کسب کرد و پیشبینی میشود در این دوره نیز تعداد زیادی کرسی به دست آورد.
- ائتلاف «السیادة الوطنی» - (برای قانونگذاری):
این ائتلاف شامل خمیس الخنجر (رئیس ائتلاف سیادة)، زیاد الجنابی (رئیس فراکسیون المبادرة) و محمود المشهدانی (رئیس پارلمان عراق) است.
- ائتلاف «العزم»:
ائتلاف «العزم» به رهبری مثنی السامرایی نیز شرکت میکند و انتظار میرود رقابت سختی با الحلبوسی بر سر ۱۵ کرسی استان الانبار و کرسیهای سنی در بغداد داشته باشد.
ائتلافهای دیگری نیز برای بقیه کرسیهای سنی رقابت میکنند، از جمله «نینوی لأهلها» به رهبری عبدالله الیاور، و «ائتلاف الحسم» به رهبری ثابت العباسی (وزیر دفاع) که شامل «حزب الحل» به رهبری جمال الکربولی، «الکتلة العراقیة الحرة» به رهبری قتیبة الجبوری، و «حزب الوفاء» به رهبری قاسم الفهداوی، به همراه شخصیتهای برجسته سنی دیگر است.
حزب «الهویة الوطنیة» نیز با حضور نامزدهای سنی به رهبری عمر نامق المولی (معاون فعلی استاندار نینوا)، و با وجود اینکه رهبر اصلی آن ریان الکلدانی (رئیس جنبش بابلیون) است، مطرح شده است.
جریانات کُرد
دو حزب اصلی کرد، یعنی حزب دموکرات به رهبری مسعود بارزانی و اتحادیه میهنی به رهبری بافل طالبانی، تصمیم گرفتند با لیستهای مجزا در این انتخابات شرکت کنند.
حزب دموکرات کردستان پایگاه مردمی وسیعی در دهوک و اربیل دارد، در حالی که حزب اتحادیه در سلیمانیه و حومه آن که مناطق سنتی این حزب هستند، محبوبیت دارد.
احزاب کرد دیگری نیز شرکت میکنند، از جمله «جنبش نسل جدید» به رهبری شاسوار عبد الواحد، و «حزب التغییر» به رهبری نوشیروان مصطفی (از رهبران منشعب از اتحادیه میهنی). همچنین «جبهه الشعب» به رهبری لاهور شیخ جنگی (که او نیز از اتحادیه میهنی منشعب شده است) حضور دارد. علاوه بر اینها، «اتحاد اسلامی کردستان» به رهبری صلاحالدین محمد بهاءالدین، «جماعة العدل الکردستانی» به رهبری علی بابیر، و «جبهه الموقف» به رهبری علی حمه صالح (نماینده سابق پارلمان) شرکت میکنند.
جریانات فراطائفی
عدنان الزرفی، رهبر جنبش الوفاء و استاندار سابق نجف اشرف، تشکیل ائتلافی تحت عنوان «ائتلاف البدیل» را اعلام کرد که شامل تعدادی از نیروهای مدنی است. این ائتلاف از «حرکة الوفاء»، «الحزب الشیوعی» به رهبری رائد فهمی، «حزب البیت الوطنی» به رهبری حسین الغرابی، «حزب الاستقلال الوطنی» به رهبری سجاد سالم، و شماری از احزاب کوچک مدنی تشکیل شده است.
«التحالف المدنی الدیمقراطی» به رهبری علی الرفیعی نیز شرکت میکند که شامل «التیار الاجتماعی الدیمقراطی»، «المبادرة الوطنیة» و «الأفق المتجدد» است.
فراکسیونهای مسیحی
گروههای سیاسی مسیحی تشکیل یک ائتلاف متحد به نام «التحالف المسیحی» را اعلام کردند که شامل «المجلس القومی الکلدانی»، «حرکة تجمع السریان»، «الاتحاد الدیمقراطی الکلدانی»، «الجمعیة الأرمنیة»، «الرابطة الکلدانیة العالمیة»، «تیار شلاما»، و «الهیئة الإداریّة لطائفة الأرمن الأرثوذکس» است. این ائتلاف در مقابل «حرکة بابلیون» به رهبری ریان الکلدانی قرار دارد.
جریانات ایزدی
«ائتلاف القضیة الإیزدیة» با ۳۱ نامزد، برجستهترین تشکل شرکتکننده است و علاوه بر آن ۷ نامزد برای سهمیه «کوتا ایزدی» دارد. همچنین ۱۷ نامزد با دو حزب کرد دموکرات و اتحادیه ملی، یک نامزد با «ائتلاف الإعمار والتنمیة» به رهبری محمد شیاع السودانی، و یک نامزد با جنبش بابلیون همکاری دارند.
۵- مهمترین مسائلی که ذهن رأیدهنده عراقی در سال ۲۰۲۵ را به خود مشغول کرده است، چیست؟
امیر الساعدی، پژوهشگر امور سیاسی و راهبردی، به الجزیره نت میگوید که چندین موضوع مهم مورد توجه رأیدهنده عراقی است:
از نظر سیاسی، شهروند عراقی خواهان اصلاحات واقعی و اساسی است، با شروع تغییر در نحوه عملکرد نظام سیاسی، دور از روش سهمیهبندی (محاصصه) و توافقی که محتوای دموکراتیک خود را از دست داده و به نقطه ضعف عملکرد سیاسی در عراق تبدیل شده است. او همچنین خواهان تلاش جدی و شفاف برای اصلاح قانون اساسی عراق است تا بر بسیاری از اشتباهات آشکار شده در طول اجرای آن غلبه شود، مطابق آنچه در اصل قانون اساسی ۲۰۰۵ در ماده ۱۴۲ آمده است.
سایر مسائل شامل:
- خدمات اساسی: رأیدهنده عراقی بر بهبود خدمات ضروری مانند برق، آب، بهداشت و آموزش تمرکز دارد که همچنان چالش بزرگی در کشور محسوب میشوند.
- اقتصاد و فرصتهای شغلی: رأیدهندگان به دنبال دستیابی به ثبات اقتصادی و ایجاد فرصتهای شغلی جدید، به ویژه برای جوانان، با توجه به نرخ بالای بیکاری هستند.
- مبارزه با فساد: مبارزه با فساد فراگیر یکی از برجستهترین دغدغههای افکار عمومی عراق است، زیرا خطر آن برای ساختار دولت تقریباً به تروریسم نزدیک شده است؛ و مردم خواهان پاسخگو کردن مسئولان فاسد و اصلاح نهادهای دولتی هستند.
- حاکمیت ملی: رأیدهندگان به حفظ حاکمیت ملی عراق اهمیت میدهند و با دقت تأثیر نیروهای خارجی بر تصمیمگیریهای سیاسی داخلی را زیر نظر دارند.
۶- چه چیزی این انتخابات را از انتخابات قبلی متمایز میکند: آیا تضمینی برای سلامت فرآیند انتخاباتی وجود دارد؟
در خصوص تضمینهای سلامت فرآیند، به گفته نبراس المعموری، سخنگوی کمیسیون انتخابات عراق، کمیسیون انتخابات از مکانیزمهای متعددی استفاده میکند که شامل نظارت گسترده داخلی و بینالمللی، مشارکت نمایندگان تشکلهای سیاسی و وکلای آنها در تمام مراحل فرآیند انتخابات، و همچنین شفافیت و علنی بودن اقدامات در برابر رسانهها میشود.
المعموری افزود که همه این عوامل، تضمینهای واقعی برای انتخاباتی سالمتر و معتبرتر هستند که اعتماد رأیدهنده و جامعه بینالمللی را به فرآیند دموکراتیک در عراق تقویت میکند.
المعموری تأکید کرد که آنچه این انتخابات را متمایز میسازد، افزودن سیستم دوربین چهره برای تأیید هویت رأیدهنده است؛ این یک گام فنی جدید است که به سیستم اقدامات قبلی که کارایی خود را در تقویت فرآیند انتخاباتی ثابت کرده بودند، اضافه میشود.
وی اشاره کرد که تمام اقدامات مورد تأیید کمیسیون، از استفاده از کارت بیومتریک و بهروزرسانی سجل رأیدهندگان گرفته تا سیستمهای شمارش و تفکیک الکترونیکی، ضامن دقت و سلامت فرآیند انتخابات است. دوربین چهره به عنوان یک افزودنی کیفی برای تضمین عدم محرومیت هیچ رأیدهندهای از حق رأی خود در صورت عدم نمایش اثر انگشت بیومتریک او هنگام تأیید، وارد شده است.
۷- میزان مشارکت پیشبینی شده چقدر است، و آیا نشانهای از دلسردی گسترده یا شور انتخاباتی وجود دارد؟
حیدر البرزنجی، پژوهشگر امور سیاسی عراق، پیشبینی کرد که میزان مشارکت با اختلاف زیاد نسبت به دوره قبلی افزایش یافته و به بیش از ۴۵٪ برسد. وی اشاره کرد که این امر به دلیل قانون حوزه انتخابیه واحد است که رقابت را در سراسر عراق متحد کرده، و همچنین به دلیل ثبات سیاسی در سالهای اخیر در کشور و ترغیب ائتلافهای سیاسی به حضور هوادارانشان و رضایت نسبی شهروندان است.
البرزنجی خاطرنشان کرد که تحریم انتخابات توسط جریان صدر تأثیر منفی بر میزان مشارکت هوادارانش در بغداد و برخی استانهای جنوبی خواهد گذاشت.
۸- نتایج انتخابات چه زمانی اعلام میشود؟
نتایج اولیه انتخابات معمولاً ظرف ۲۴ ساعت پس از پایان رأیگیری اعلام میشود، در حالی که نتایج نهایی پس از اتمام فرآیندهای بررسی، و رسیدگی به شکایات و اعتراضات ارائه شده توسط کمیسیون و مرجع قضایی انتخابات، اعلام خواهد شد.
۹- نتایج انتخابات چه عواقبی به دنبال خواهد داشت؟
امیر الساعدی، پژوهشگر امور سیاسی و راهبردی، پیشبینی کرد که انتخابات منجر به افزایش پیچیدگیهای تشکیل دولت شده و ممکن است روند آن به دلیل عدم وجود اکثریت واضح به تأخیر بیفتد، که این امر نگرانیهایی را در مورد تداوم رکود سیاسی برمیانگیزد.
توازن قوا بین احزاب بزرگ شاهد تغییرات قابل توجهی خواهد بود، با احتمال ظهور ائتلافهای جدید یا تضعیف برخی از نیروهای سنتی.
الساعدی همچنین اشاره کرد که پیشبینی میشود انتخابات تأثیر زیادی بر روابط بغداد با اقلیم کردستان عراق بگذارد و اختلافات بر سر مسائلی مانند نفت و توزیع منابع ممکن است تشدید شود، یا ممکن است منجر به توافقات جدید مبتنی بر توازن قوا شود. محتمل است که نخستوزیر جدید به دنبال راهحلی عملگرایانه باشد که از طریق توافقات اقتصادی و توسعهای بلندمدت، اعتماد به اقلیم را بازگرداند و در عین حال اقتدار دولت را حفظ کند، هدفی که برخی کنشگران بینالمللی نیز آن را دنبال میکنند.
منبع : الجزیره
نظر شما