به گزارش خبرگزاری «حوزه»، تربیت اسلامی از توصیه های بزرگان دین برای مسلمانان است که در شماره های گوناگون، بخش های مختلفی را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.

* تاخير در ازدواج دختران

دغدغه هاي دختران در ازدواج، قابل درك و منطقي است و نبايد با ديده اغماض چشم بر روي آن پوشيد و توجهي بر حل اين مشكل نكرد. در جامعه و فرهنگ كنوني ما به هر دليلي شرايط ازدواج برخي از دختران فراهم نمي شود و آنها مجبورند چشم به در خانه دوخته و منتظر بماند تا كسي به خواستگاري شان بيايد. در برخي موارد هم زمان انتظار به حدي مي شود كه ديگر كار از كار گذشته و سن دختر بالا مي رود. آنها در شكايت هايشان از اين مشكل به برخي عوامل زير اشاره مي كنند:

الف) عدم زيبايي ظاهري

ب) فقر و نداري خانوادگي

ج) كم سوادي و طبقه پايين فرهنگي

د) موقعيت و منزلت پايين خانواده در جامعه و احياناً بي اعتباري و بد نامي پدر يا مادر

ه) از دست دادن فرصت هاي مناسب، به علل هاي مختلف چون:

1- ادامه تحصيل

2- ترس از شكست در ازدواج

3- دست و پا گير بودن ازدواج و ترس از محدود شدن آزادي

4. سختگيري والدين در امر موافقت با ازدواج

5. وجود دختران قبلي در خانواده

6. آماده نبودن خانواده و آداب و رسوم سنگين ازدواج

و ... .

* علل و ريشه هاي مشكل و پيشگيري از آنها

به هر حال اين يك مشكل جدّي و دامنگير در جامعه ما است، كه بايد ريشه ‌يابي و مشكل گشايي كرد. در نگاه اوّل، علّت اصلي مشكلات اين است كه جامعه ما، هنوز از اسلام ناب محمّدي فاصله زيادي دارد. دريغا! كه هنوز چهره اسلام، در بسياري از مسائل پشت پرده مانده است و پرده‌هاي جهل، خرافات و آداب و رسوم جاهلي جلوي خورشيد درخشان اسلام را گرفته است.

اگر در ازدواج، اسلام معيار و ملاك بود، اكثر يا همه اين مشكلات وجود نداشت. مگر نشنيده ‌ايم كه پيامبر بزرگوار اسلام(ص) در يك جلسه و در عرض چند دقيقه، تمام مراحل يك ازدواج از قبيل: خواستگاري، تعيين مهريه، خواندن عقد و ... را اجرا فرمود و دست زن و شوهر را به هم داده و روانه منزلشان مي ‌كردند؟!

علت هاي مهم ديگر:

1. از علل و ريشه ‌هاي ديگر اين مشكل، خود ما و خانواده ‌هاي ما هستند، چراكه اگر از همان زمان و در سن مناسب ازدواج به فكر بوديم، ديگر بعد از اين‌كه كار از كار گذشت و سن بالا رفت، دچار مشكل نمي شديم.

راه چاره: واقعيّت اين است كه خود دختر و خانواده ‌اش بايد در امر ازدواج و انتخاب همسر سهيم باشند. در تاريخ صدر اسلام نقل شده است كساني كه دختران دم بخت داشتند، در حضور پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ و در مسجد به صورت علني براي عموم مطرح مي ‌كردند و هيچ گونه عيب و ايرادي هم نداشت. شايد امروزه ديگر نتوان به صورت علني مطرح كرد، امّا مي‌توان به صورت غير مستقيم و با راهكارهايي مسئله را بيان كرد. مثلاً از فردي متديّن و رازدار خواست كه مسأله را به فرد مورد نظر و به شكل غير مستقيم بيان نمايد.

2. تعلل و ايده آل گرايي برخي خانواده ها و خصوصاً خود دختران باعث مي شود تا موقعيت ها را از دست بدهند. بعضي مواقع افكاري مانند: «شايد خواستگار مناسب تر و خوبتر و ايده آل برايم بيايد!»، «شايد خواستگاري از طبقه بالا و فرهنگي، پولدار و با تحصيلات بالا برايم بيايد!» و ... باعث مي شود كه خواستگار كنوني را كه تا حدودي با شرايط همخواني دارد، رد كند.

راه چاره: بايد خود دختر و خانواده اش، واقعيت گرا باشند. خود را آن گونه كه هست قبول كند و فردي را كه معيارها و شرايط اصلي ازدواج را دارد و تقريباً شبيه خود و از طبقه خود است، به خواستگاري او آمده، رد نكند.

اكنون چه بايد كرد؟

1. اوّل اين‌كه در جامعه فرهنگ سازي كرده و دستورات اصيل اسلامي عملي شود. بايد سطح توقعات پايين آورده شود و شرايط ازدواج سخت گرفته نشود.

2. دوّم اين‌كه تك تك ما بايد ايمان خود را تقويت كنيم، چرا كه اگر كسي ايمانش قوي باشد و به امدادهاي الهي ـ كه خود خداوند وعده داده است ـ اميدوار و اطمينان داشته باشد، ديگر از ازدواج به علّت فقر كناره‌ گيري نمي ‌كند. چرا كه خود خداوند فرموده است كه:«وَ أنْكِحُوا الْايامي مِنْكُمْ ... إنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِم اللهُ مِن فَضْلِهِ؛ جوانان بدون همسر را همسر دهيد ... اگر فقير باشند خداوند به فضل و رحمت خود، آنان را غني و بي‌نياز مي‌ كند.»[1] و پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در تأييد اين آيه مي ‌فرمايد: «كسي كه ازدواجش را از ترس فقر و ناداري ترك كند همانا به خداوند گمان بد برده است».[2] اين فقط وعده نيست؛ چراكه در زندگي روزمره، افراد بسيار زيادي را كه فقير بودند و بعد از ازدواج از لطف الهي تمكّن مالي پيدا كرده ‌اند، را مي ‌بينيم.

3. اقدام بزرگترها و افراد خيّر، براي آشنايي دختر و پسر و همسريابي آنها و كمك خداپسندانه در اين راه:

يكي از بهترين عبادات و كارهايي كه موجب خشنودي خداوند مي ‌شود و در سعادت دنيا و آخرت انسان نقش دارد، «وساطت در امر ازدواج و فراهم كردن مقدّمات و اسباب تشكيل خانواده جوانان» ‌است.[3] چراكه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ مي ‌فرمايد: «... خداوند به كسي كه براي ازدواج ديگران اقدام نمايد، براي هر قدمي كه بردارد و هر كلمه‌اي كه بگويد، اجر و ثواب عبادت يك سال كه روزها روزه‌ دار باشد و شب ‌ها نماز بخواند، به او عطا مي ‌فرمايد».[4]

پس لازم است افرادي در اين راه خير، قدم در راه اقدامات خداپسندانه بردارند و هيچ ترسي به دل خود راه ندهند. البته در بعضي شهرها از جمله قم، مؤسساتي بدين منظور تأسيس شده است كه اقدامات خوب و خداپسندانه‌اي در زمينه مشاوره و آموزش شيوه ‌هاي همسرداري و خانه‌داري و كمك در همسريابي و آشنايي دختر و پسر دارند. مثل مؤسسه خيريه الزهراء(س) قم[5]» كه اين مؤسسه شعبه‌ هايي در برخي از شهرستان‌ها دارد و علاوه بر آن، در امر كمك جهيزيّه و خدمات مالي براي افرادي كه توانايي مالي كمتري دارند هم قدم ‌هاي شاياني برمي‌ دارد.

راهكارها و توصيه ‌هاي عملي بعد از بروز مشكل:

1. اميد به لطف و گشايش‌هاي الهي داشته باشيد و در اين راه از دعا و نذر و نياز به درگاه الهي دريغ نفرماييد.

2. توسّل به ائمه اطهار ـ عليهم السّلام ـ داشته باشيد و آنها را واسطه قرار دهيد، چه بسا كساني كه حاجاتشان را در امر ازدواج، از حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ گرفته ‌اند.

3. تلاش بيشتر و روزافزون براي شكوفايي استعدادها و توانايي ‌هاي خود و يادگيري فنون و هنرهاي مختلف و پر كردن اوقات فراغت داشته باشيد. دختراني كه شايستگي هاي لازم در زمينه هاي اخلاقي، اجتماعي، مهارت هاي زندگي و امتيازات ويژه ديگر در جامعه كسب مي كنند، نسبت به ديگر دختران خواهان بيشتري دارند.

4. نيكو كردن اخلاق حسنه و خوش برخورد بودن در محيط اطراف به خصوص در خانه سعي كنيد با كمال متانت و گذشت و فداكاري رفتار كرده، به آنها كمك نماييد.

5. صبور و بردبار بودن؛ چرا كه صبر و شكيبايي كليد معنويات و گشايش ‌هاي نعمت ‌ها و الطاف الهي است.

6. توجّه به ضعف ‌ها و خصلت ‌هاي ناپسند خود و رفع آنها؛ چه بسا به دليل وجود يك صفت بد يا يك رذيله اخلاقي و رفتاري در ما، خداوند نعمتي و يا لطفي را از ما دور كند.

7. توجه نكردن به حرف و حديث هاي مردم و برخورد كردن با آنها به صورت سعه صدر و گذشت از آنها با كمال بزرگواري.

8. حضور در جمع ها با شركت كردن در مجالس مذهبي- فرهنگي- هنري و ... و نشان دادن توانمندي هاي و كمالات روحي و اخلاقي خود.

9. سفارش مستقيم يا غير مستقيم به يك مؤسسه يا افراد دلسوز و مورد اعتماد.

10. توجه به اين مطلب كه دنيا به آخر نرسيده و اساساً هدف اصلي و نهايي زندگي كه ازدواج كردن نيست. با ازدواج نكردن نيز مي توان با آن اهداف متعالي دست يافت.

11. اگر سن خيلي بالا رفته و احساس مي شود كه ديگر خواستگار ازدواج نكرده به سراغش نمي آيد، بهترين گزينه اين است كه به يك مرد زن از دست داده ولي مناسب و متدين جواب بلي بدهد.

12. در نظر داشته باشيد كه در جامعه هستند جوانان مناسبي كه به هر دليلي مثل شما هنوز هم ازدواج نكرده اند و دنبال مورد مناسبند.

حرف آخر اين كه: توجه به امتحانات و آزمايش هاي الهي داشته باشيم كه مبادا با بي صبري، اجر خود را از دست داده و مشكلات را بيشتر نماييم ضمن اينكه خداوند متعال كساني را كه به هر جهت اسباب و امكانات ازدواجشان فراهم نشده و نتوانسته ‌اند ازدواج كنند، دستور داده كه تقوي و پاكدامني پيشه كنند تا خداوند از فضل خود آنان را بي ‌نياز گرداند. «وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتّي يُغْنِيَهُم اللهُ مِنْ فَضْلِهِ»[6]. پس آنچه كه در زندگي در درجه اول اهميّت دارد، بندگي و اطاعت خداوند و حفظ پاكدامني و عفّت است.

منابع كمكي:

1. تشكيل خانواده در اسلام، دكتر علي قائمي، انتشارات اميري، 1373.

2. انتخاب همسر، ابراهيم اميني، سازمان تبليغات اسلامي، 1372.

3. همسران، زندگي الگوي بالندگي، احمد لقماني، انتشارات عطر سعادت، 1380.[1] . نور/32

[2] . حرّ عاملي، محمدحسن، وسائل الشيعه، تهران، مكتبة الاسلاميه، 1384 هـ.ق، ج14، ص24

[3] . مظاهري، علي اكبر، جوانان و انتخاب همسر، قم، دفتر تبليغات اسلامي، 1375، ص 96

[4] . وسائل الشيعه، همان، ج14، ص 27

[5] . نشاني: قم، خيابان 19 دي (باجك)، روبروي مخابرات، پلاك 183، تلفن 7713130 و 7727850 ـ 0251

[6] . نور/33

منبع: مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم