حجت الاسلام والمسلمین سید محمد کاظم مدرسی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری«حوزه» با موضوع بزرگداشت شیخ مفید و سابقه و نقش حوزه های علمیه در تاریخ، اظهار داشت: تاریخ شیعه سرشار از افتخارات بسیار ارزشمند و تحولات چشمگیر است، تحولاتی که به دست عالمان متعهد و فرزانگان اندیشمند پدید آمدند.

*اولین حوزه شیعی در زمان امام صادق علیه السلام

نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد ادامه داد: اولین حوزه علمیه شیعی توسط حضرت امام صادق (ع) به صورت گسترده در مدینه النبی شکل گرفت؛ به گونه ای که گفته می‌شود ایشان حدود چهار هزار نفر را از نظر علمی و فرهنگی تربیت کردند و این حوزه که به صورت تخصصی، دانش‌های اسلامی را آموزش می داد، جمعی را در علم کلام ، فقه و ... تربیت کرده بود.

حجت الاسلام والمسلمین مدرسی تصریح کرد: گرچه متأسفانه عمر فعالیت این حوزه کوتاه بود و با شهادت امام صادق (ع) در سال ۱۴۸ قمری و فشار بنی عباس، این حوزه رو به افول نهاد اما شاگردان آن حضرت در طول سه دهه تربیت یافته بودند و  هرکدام با هدایت امام کاظم (ع) - (  ۱۲۹-۱۸۳ق) زمینه  رشد و هدایت جامعه در مناطق مختلفی را فراهم ساختند.

*دومین حوزه شیعی در زمان غیبت امام زمان(عج) توسط شیخ مفید

وی افزود: این نهال پژمرده اما پر ریشه و قوی دیگر بار و برای اولین بار در زمان غیبت امام زمان (عج) در بغداد سربرآورد و توسط مرحوم شیخ مفید ( ۳۳۶ – ۴۱۳ق) دومین حوره علمیه بزرگ شیعه تأسیس شد و در این حوزه شاگردانی تربیت شدند که هر کدام جایگاه رفیعی از مقام علمی را مانند سید رضی، سید مرتضی، شیخ طوسی، نجاشی و...در دنیای اسلام به طور اختصاصی دارند. با درگذشت مرحوم شیخ مفید در سال ۴۱۳ ق، ریاست این حوزه به شیخ طوسی ( ۳۸۵-۴۶۰ق) رسید و کتابخانه هایی با هزاران جلد کتاب خطی از علوم مختلف به وجود آمده و به منابع غنی تجهیز شد.

استاد حوزه بیان کرد: با هجوم سلجوقیان به ویژه طغرل به بغداد و حمله به مراکز علمی شیعه، کتابخانه‌های شیعه که بعضا با ده هزار جلد کتاب نفیس علمی خطی آراسته شده بود و نیز منازل علما از جمله شیخ طوسی نیز مورد حمله قرار گرفت  و شیخ طوسی مجبور به هجرت  و در واقع فرار به نجف اشرف شد.

حجت الاسلام والمسلمین مدرسی افزود: با استقرار شیخ طوسی در نجف، حوزه علمیه بغداد رو به افول نهاد و در عوض حوزه نجف اشرف پایه ریزی شد.امروز هزار سال از تاریخ تأسیس حوزه علمیه نجف اشرف سپری می‌شود و برکات آن هر روز بیشتر و بیشتر خواهد بود.

وی ادامه داد: در قرن هفتم هجری محقق حلی حوزه حله را که  یکی از حوزه‌های علمی شیعی به شمار می رفت، تأسیس کرد و شخصیت‌هایی چون علامه حلی نیز در همین حوزه تربیت شده اند. در تاریخ آمده است که حدود ۴۰۰ نفر در درس مرحوم محقق حلی شرکت می‌کردند که همگی مجتهد بودند، اما امروز همه نگاه‌ها به حوزه علمیه قم دوخته شده است.این حوزه دوره‌های تاریخی و مهمی  را پشت سر گذاشته است.

نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد ادامه داد: دوره اول این حوزه، دوره محدثان و راویان بوده است؛ در این دوره-یعنی نیمه دوم قرن اول و نیمه اول قرن دوم هجری، حوزه علمیه قم مالامال از دانشمندان حدیث شناس و راویان بوده است. بزرگانی از خاندان اشعری و زکریا ابن آدم و احمد بن محمدبن عیسی و احمد بن محمد برقی در این حوزه رشد کرده و فعالیت داشته اند و در دوره دوم شخصیتی چون میرزای قمی (  ۱۱۵۱- ۱۲۳۱ ق) - بعد از فتنه محمود افغان – در قم مستقر شد  و به برکت حضرت فاطمه معصومه (س) ،در مدت زمانی اندک رشد و ترقی شایانی کرد و شهرتش عالمگیر شد و ریاست و مرجعیت شیعه به وی رسید.

وی افزود: او (میرزای قمی)با تشکیل حوزه علمیه و درس، شاگردان فراوانی را در قم تربیت کرد که از جمله آن ها آقا سید محمد باقر شفتی معروف به حجت الاسلام ( متوفای ۱۳۶۰ ق) و حاج محمد ابراهیم کلباسی ( ۱۱۱۸- ۱۲۶۱ ق) و آقا محمد هزار جریبی ( متوفای ۱۲۴۵) و سید محمد مهدی خوانساری ( متوفای ۱۲۴۶ ق) بودند و از همان زمان، کم و بیش حوزه علمیه قم استمرار داشت تا اینکه به دلایل متعددی رو به افول نهاد.اما حوزه علمیه نجف همچنان می درخشید.

*سومین حوزه شیعی توسط آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی

نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد ادامه داد: دوره سوم دوره آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی( ۱۳۵۵-۱۲۶۷ ق) ( آیت الله مؤسس) است، در این زمان حوزه علمیه قم برای سومین بار شکوفا شد، آیات عظام دیگری پس از حضرت آیت الله حائری به قم آمدند و همگی بر شکوفایی حوزه علمیه قم افزودند.

حجت الاسلام والمسلمین مدرسی خاطر نشان کرد: امروز به نظر می رسد تحقق عینی فرمایش امام صادق (ع) درباره قم را می بینیم، چرا که این شهر معدن علم و فضل در دنیای اسلام بلکه در دنیای ادیان شناخته می شود.

وی، روایتی از امام صادق را یادآور شد:«عَن الصَّادِقِ (ع) انه ذکر کوفه و قال : أَنَّهُ ذُکِرَ کُوفَةُ وَ قَالَ: سَتَخْلُو کُوفَةُ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ یَأْرِزُ عَنْهَا الْعِلْمُ کَمَا تَأْرِزُ الْحَیَّةُ فِی جُحْرِهَا ،ثُمَّ یَظْهَرُ الْعِلْمُ بِبَلْدَةٍ یُقَالُ لَهَا: «قُمُّ» وَ تَصِیرُ مَعْدِناً لِلْعِلْمِ وَ الْفَضْلِ حَتَّی لَا یَبْقَی فِی الْأَرْضِ مُسْتَضْعَفٌ فِی الدِّینِ حَتَّی الْمُخَدَّرَاتُ فِی الْحِجَالِ، و...» یعنی زمانی امام صادق (ع) شهر کوفه را یاد کرد و فرمود: در آینده کوفه از مؤمنان خالی می شود و علم و دانش بدان پشت می کند همچنان که مار در لانه خویش  می خزد، آنگاه علم در شهری به نام قم ظاهر می شود و آنجا معدن علم و فضیلت می شود به گونه ای که دیگر روی زمین کسی که به امور دینی آگاه نباشد پیدا نمی شود.در آن زمان زنان پرده نشین هم از مسایل دینی آگاهی دارند و این هنگام نزدیک شدن به ظهور قائم است.

نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد ابراز کرد: این همان حوزه ای است که شخصیت هایی چون مرحوم آیت الله بروجردی و امام خمینی (ره) در آن رشد پیدا کرده و انقلاب اسلامی یکی از محصول های ارزشمند آن می باشد.امید است خداوند به همه عالمان دین توفیق روز افزون عنایت بفرماید. 

حجت الاسلام والمسلمین مدرسی خاطر نشان کرد: البته در کنار این حوزه های بزرگ و ریشه دار حوزه های علمیه دیگری در گوشه و کنار بلاد اسلامی به ویژه مناطق شیعی به وجود آمده است که نباید تاریخچه و نقش آن ها را به فراموشی سپرد، چرا که هر یک دارای آثار وجودی فراوان و گسترده ای یا به صورت جهانی و یا منطقه ای بوده اند در این میان نقش حوزه های علمیه بسیار مهم تر از تاریخچه آن هاست.

انتهای پیام/۳۱۳/۴۷