به گزارش خبرگزاری حوزه، در میان تقویم معنوی شیعیان، ایام سوگواری برای اهل بیت عصمت و طهارت (علیهمالسلام) از جایگاهی رفیع و بیبدیل برخوردار است؛ اما با پایان یافتن ایام محرم و صفر و فرارسیدن ماه ربیعالاول که نویدآور شادی و سرور به دلیل میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) است، پرسشی اساسی در میان برخی از دغدغهمندان فرهنگی و مذهبی جامعه مطرح میگردد:
با توجه به اینکه اشتیاق ما شیعیان به اهل بیت در وجودمان پایان ناپذیر است و در ایام عزاداری به سوگواری مینشینیم، اما آیا جای آن دارد که برای «ایام محسنیه» نیز تبلیغ و گسترش عزاداری صورت پذیرد؟
آیا در ماه ربیعالاول که ذاتاً ماه شادی است، باید صرفاً تبریک گفت؟ یا باید این دهه را به ایام عزاداری رسمی افزود و از مردم توقع سوگواری داشت؟ و اساساً آیا میتوان راهی میانه و بدون اعلام عزاداری رسمی برای أدای احترام و یادبود این ایام پیدا کرد؟
برای یافتن پاسخی مستدل و کارشناسانه به این پرسشهای مهم، این موضوع را با سید آیتالله احمدی کارشناس و مدیر گروه حوزه تاریخ و عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان، در میان نهادیم که زوایای پنهان و نکات قابل تأملی را بیان کردند؛ متن این مصاحبه پیشکش حضور شما مخاطبین گرامی میگردد.
بسم الله الرحمن الرحیم
اولاً، باید توجه داشت که «ایام محسنیه» به عنوان دورهای ویژه برای عزاداری حضرت محسن (علیه السلام) در تاریخ سابقه نداشته و بزرگان دینی نیز چنین ایامی را برگزار نمیکردهاند.
حتی امروزه نیز علما و مراجع تقلید، معمولاً برنامهٔ منظم عزاداری در این ایام ندارند. هرچند برخی از بزرگان معتقدند که این ایام، مصادف با شهادت حضرت محسن (ع) است، اما باز هم به صورت منظم برای آن مراسم خاصی برگزار نمیکنند.
تأکید مراجع بر پرهیز از دههسازی های جدید
ثانیاً، برخی از مراجع عظام تقلید نیز تأکید دارند که دههسازیهای جدید صحیح نیست و ممکن است به تضعیف ایام اصلی عزاداری مانند محرم، صفر و فاطمیه بینجامد.
بنابراین، تبلیغ و گسترش چنین ایامی تحت عنوان «دهه محسنیه» جایز نیست. البته، طبیعی است که اگر کسی بخواهد در روزهای مرتبط با شهادت ائمه مانند شهادت امام حسن عسکری (ع) در اول یا هشتم ربیعالاول، یا در سایر ایام مربوط به حضرت محسن (ع) یا حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) مراسم عزاداری برگزار کند، به خودی خوداشکال ندارد.
نکته دیگر این است که اگر جریانسازی و تبلیغی تحت عنوان «دهه محسنیه» یا «ایام محسنیه» صورت گیرد، معمولاً به مصلحت نیست.
همچنین، ماه ربیعالاول به آن معنایی که مرسوم است، معمولاً ماه تبریک و تهنیت نیست (البته مقصود، تبریکِ خودِ ورود به ماه نیست). اما از آنجا که مردم در دو ماه محرم و صفر عزادار بودند و از گذشته رسم بر این بوده که پس از پایان صفر، سیاهپوشی را کنار میگذاشتند، ماه ربیع را به اعتبار میلاد پیامبر اکرم (ص) که سرچشمه همه نیکیهاست، ماهی مبارک میدانستند.
این دیدگاه در کلام برخی بزرگان، از جمله مقام معظّم رهبری نیز بیان شده است. البته این به معنای برگزاری «عید» به شکلی که مرسوم است، نمیباشد.
به عنوان مثال، در همان شب آخر ماه صفر که در حقیقت شام غریبان امام رضا (ع) است در شهرهای مذهبی مانند حرم امام حسین (ع)، سیاهپوشیها را برمیدارند، چراغها را عوض میکنند و علائم عزاداری را کنار میگذارند. این کار، در واقع اعلام ورود به ماه ربیع و نشاندهنده تعظیم و احترام به شعائر محرم و صفر است که حدود و ثغور آن را مشخص میکند.
تمایز بین عزاداریغ رسمی و شخصی
بنابراین، برگزاری ایام عزاداری رسمی در این دوره به مصلحت نیست و بزرگان نیز چنین رویکردی نداشتهاند. اما اگر کسی به صورت شخصی در خانه یا دفتر بخواهد مناسبتهایی مانند شهادت امام حسن عسکری (ع) یا حتی مناسبتهای مربوط به حضرت محسن (ع) را عزاداری کند، مسئلهای ندارد؛ چراکه تاریخ دقیق شهادت حضرت محسن (ع) که ناشی از هجوم به خانه حضرت زهرا (س) بود به طور قطع مشخص نیست.
ایام فاطمیه؛ بهترین فرصت برای عزاداری حضرت محسن (ع)
برخی معتقدند که این ایام (اوایل ماه ربیعالاول) مصادف با روزهای پس از رحلت پیامبر عظیمالشأن اسلام است. تحلیل تاریخی آنان حاکی از آن است که واقعه هجوم به خانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) و شهادت حضرت محسن (علیه السلام) حدوداً پنجاه روز، یا دستکم سی روز، پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) روی داده است. از این رو، تاریخ دقیق این حادثه به طور قطعی مشخص نیست.
اگر تاریخ شهادت به طور دقیق مشخص بود، بیتردید میتوانستیم برنامهای منظم برای عزاداری در همین ایام اول ربیع تدارک ببینیم. اما از آنجا که تاریخ دقیق معلوم نیست، همزمانی این واقعه با ایام فاطمیه، بهترین فرصت و مناسبترین زمان برای برگزاری مراسم عزاداری حضرت محسن (ع) محسوب میشود.
ذکر این نکته ضروری است که حضرت زهرا (س) و حضرت محسن (ع) از یکدیگر جدا نیستند؛ بنابراین، عزاداری در ایام شهادت حضرت زهرا (س)، در واقع عزاداری برای مصیبت وارده بر ایشان و شهادت فرزندشان حضرت محسن (ع) نیز هست.
گفتوگو از: سمیرا گلکار
۱۷:۳۵ - ۱۴۰۴/۰۶/۲۲
نظر شما