به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان در یکی از سخنرانیهای خود به موضوع «فاطمیه و جلو اسلام عقلانی» اشاره کرد که تقدیم شما فرهیختگان می شود.
بسم الله الرحمن الرحیم؛ ایام فاطمیه طبیعی است که درسها و پیامهایی ویژه دارد؛ درسهایی که با آنچه از کربلا میآموزیم متفاوتاند.
عبرتهایی که از فاطمیه به دست میآید، ویژگیها و پیامهایی ممتاز دارند که در هیچ بخش دیگری از تاریخ اسلام بهسادگی و با این قوت قابل دریافت نیست.
این پیامهای خاص، امروز بهخصوص برای جهان اسلام و جامعهی مؤمنان بسیار کاربردی و لازماند.
* فاطمیه اسلام را عاطفی، عقلانی و غیرتحمیلی معرفی میکند
فاطمیه پیامهایی دارد که هم «جهان اسلام» و هم «جامعهی مومن» و حتی «دل هر مؤمنی» را صدا میزند؛ پیامهایی که در زمانهای که اسلام گاه بهصورت خشن، تحمیلی و غیرعاطفی معرفی میشود، میتواند چهرهی واقعی دین را آشکار سازد.
اگر ما امتیازات فاطمیه را نشناسیم، فرصتِ ویژهای را از دست دادهایم؛ فرصتِ معرفی اسلام بهعنوان دینی عاطفی، عقلانی، رحیم و مدنی.
نکتهای که باید تأکید کنم این است که فاطمیه بهصورت ویژه «اسلام غیرتحمیلی» را معرفی میکند.
امروز برخی جوانان، دانشجویان و حتی طلاب گمان میکنند دین تحمیلی است؛ گویی دین را باید به زور بر مردم تحمیل کرد. اما فاطمیه نشان میدهد که نه؛ دینِ اهلبیت عصمت و طهارت، دینِ عقل، علم، فقه و عطوفت است، نه دینِ خشونت و اجبار.
این پیامِ «غیرتحمیلی بودن» دین را باید با برنامهریزی، تبلیغ هوشمندانه و هنر اجتماعی منتقل کنیم.
* با برنامهریزی و عملگرایی، اسلام غیرتحمیلی جهانی معرفی میشود
برخی دوستان به من گفتهاند که این موضوع فقط برای یک جمع هیئتی نیست؛ این یک راهبرد فرهنگی و بینالمللی است که باید مطرح شود: چرا ما دینمان را با چهرهی فاطمی ـ یعنی با مهربانی، عقلانیت و عطوفت ـ به دنیا معرفی نکنیم؟
تجربههای کوچک نشان میدهد که مصادیق عملگرایانه جواب میدهد: یکی از دوستانم که کارشناسی ارشد زبان فرانسه دارد و سالها در فرانسه زندگی کرده بود، پرسید «حال من چه کار میتوانم بکنم؟»؛ دیگری از لبنان میگفت «در فرهنگ ما چگونه این پیام را منتقل کنیم؟» اینها نشان میدهد که حرف را نمیتوان فقط در محفلهای خصوصی نگه داشت؛ همین مباحث باید منتشر و به گوش دنیا برسد.
شاید تصور شود ما در ظرفیت تبلیغ برتر نیستیم؛ من بهعنوان ناظر قبول دارم که در برخی دستگاههای فرهنگی و تبلیغیِ ما ضعفهایی هست.
اما این به معنای قطع امید نیست. اگر برنامهریزیِ صحیح و همکاریِ نخبگان و فعالان فرهنگی صورت گیرد، میتوان از فاطمیه بهعنوان یک گفتمان جذاب و غیرتحمیلی برای معرفی اسلام استفاده کرد.
* سه امتیاز مهم فاطمیه
فاطمیه، همانگونه که عرض شد، سه امتیاز برجسته دارد:
۱. نشاندادن چهرهی عاطفی، رحیم و غیرخشونتِ دین؛
۲. نمایش عقلانیت و فقاهتِ دین حتی در اوج مظلومیت و مبارزهی فرهنگی؛
۳. توان نفوذ سریع و عمیق در جان مخاطبِ معاصر، بهویژه در محیطهای تاریک و مبهم فرهنگی.
اگر این امتیازات را نشناسیم و از آن استفاده نکنیم، فرصت بزرگی را از دست دادهایم. بنابراین باید باب جدیدی را برای فاطمیه باز کنیم: هم اهتمام به عزاداری و بزرگداشت شهادت حضرت زهرا و هم اهتمام به بزرگداشت میلاد حضرت زهرا، چرا که میلاد ایشان میتواند بزرگترین جشن تربیتی و فرهنگی ما باشد — جشنی که سازنده و آگاهساز است.
* پیام دین باید جذاب و اثرگذار منتقل شود
فاطمیه میتواند در برابر تهمتهایی که امروز به اسلام وارد میشود، «اهرم تبلیغاتی» و «معرفتساز» باشد. اگر کسی چهرهی خشنِ منتسب به اسلام را نشان میدهد، خواندن یک روضه از حضرت زهرا سلام الله علیها و بیان مظلومیت او، مخاطب را متأثر میکند و بسیاری از پیشداوریها را خنثی میسازد.
همانطور که در تاریخ است، دیدن برخی صحنهها موجب گرایشِ یهودی آن روز به اسلام شد؛ امروز نیز میتوان با معرفی فاطمیه چنین تأثیری ایجاد کرد.
نکتهی دیگر اینکه فاطمیه نشان میدهد دین، همزمان علمی و فقهی و در عین حال مهربان و انعطافپذیر است. این ویژگیِ تلفیق علم، فقه و روحِ رحمت را در هیچ حادثهی تاریخیِ دیگری به این وضوح و جذبه نمیتوان یافت.
بعضیها میگویند تبلیغ مؤثر نیست یا ابزار لازم را نداریم؛ قبول دارم که ضعفهایی هست، اما نباید با ناامیدی مواجه شویم.
باید با «جاذبهی فرهنگی» و ابزارهای رسانهایِ نوین، پیام فاطمیه را عرضه کنیم—بدون تحمیل، با جذبه و با منطق. در تبلیغات موفق دو عنصر هست: «جاذبه» و «دافعه»؛ اما کار ما باید مبتنی بر جاذبهی حقیقیِ اخلاقی، علمی و عاطفیِ فاطمی باشد، نه زور و فشار.
* دین ما غیرتحمیلی است و با عقلانیت و محبت معرفی میشود
در غرب، بسیاری از ابزارها برای تحمیل فرهنگی بهکار میرود؛ ما نباید همان روشها را در پیش بگیریم. دین ما «غیرتحمیلی» است و این ویژگی را باید نشان دهیم؛ نه با تمسخر یا تنبیه، بلکه با ظرفیتسازی فرهنگی و ارائهی الگوهای جذاب.
در عمل، فاطمیه یعنی پیگیری و حضور در میان خانهها: همانگونه که حضرت زهرا شبانه به درِ خانهی سران مهاجرین و انصار میرفت و با زبان محبت و حقیقت آنان را مخاطب میکرد، امروز هم باید با زبانِ محبت و عقلانیت گفتگو کنیم. همانطور که در تاریخ آمده، صدها نفر با امیرالمؤمنین عهد بستند و با بصیرت و سازماندهیِ حکیمانه حقیقت حفظ شد.
در نهایت: فاطمیه فرصتی است برای «معرفی اسلامِ واقعی»؛ اسلامِ عقلانیت، علم، رحمت و غیرتحمیل. اگر ما این فرصت را جدی بگیریم و با برنامهریزیِ فرهنگی و نشر هدفمند پیش برویم، میتوانیم تأثیری عمیق در جهان اسلام و فراتر از آن پدید آوریم.
برای شنیدن و دانلود صوت اینجا را کلیک کنید
نظر شما