پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ |۱۷ رمضان ۱۴۴۵ | Mar 28, 2024
وصیت نامه

حوزه/ رسول اكرم صلى الله علیه وآله فرموده‏اند: هركس با وصیّت از دنیا برود، گویا شهید مرده است.

به گزارش خبرگزاری«حوزه»، استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه 180 سوره بقره پرداخته است.

* آیه

كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ لِلْوَلِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَى الْمُتَّقِينَ‏

* ترجمه                      

بر شما مقرّر شده كه چون یكى از شما را (نشانه ‏هاى) مرگ فرا رسد، اگر مالى از خود به جاى گذارده، براى پدر ومادر ونزدیكان به طور شایسته وصیّت كند، این كار حقّ و شایسته پرهیزكاران است.

* نکته ها                     

بعضى‏ ها فكر مى ‏كنند وصیّت كردن، زمینه‏ ى زود مردن است، در حالى كه یك نوع دوراندیشى است و اینكه مى ‏فرماید: هنگام مرگ وصیّت كنید. چون آن لحظه، آخرین فرصت است وگرنه مى‏ تواند سال ها قبل از فرا رسیدن مرگ، وصیّت كند.

بعضى وصیّت كردن را واجب دانسته ‏اند، امّا از جمله «حقّاً على المتّقین» استفاده مى ‏شود كه این عمل مستحبّ است وگرنه مى ‏فرمود: «حقّاً على المؤمنین»

در آیه‏ شریفه به جاى كلمه «مال» از كلمه «خیر» استفاده شده تا روشن شود كه مال و ثروت، مایه‏ خیر و نیكى است و آنچه در اسلام مورد انتقاد قرار گرفته، مال حرام یا علاقه‏ زیاد به مال یا ترجیح دادن مال بر كمالات فردى و نیازهاى اجتماعى و یا استثمار مردم براى تحصیل آن است.

وصیّت باید بر اساس «معروف» یعنى عقل ‏پسند باشد، نه از روى كینه و انتقام و یا مهرورزى‏ هاى بى‏جا و بى رویه. چون از ارث، تنها بعضى از بستگان بهره‏ مند مى ‏شوند آن هم به مقدار معیّن، لذا اسلام سفارش مى‏ كند اگر در میان فامیل كسانى هستند كه از ارث محرومند و یا سهم ارث آنان اندك است با وصیّت، در مورد توسعه‏ سهمیّه آنان اقدام نماید، ولى اگر كسى در این وصیّت رعایت عدالت نكند و یا ظلمى را روا دارد، گناه كبیره انجام داده است. [سفینةالبحار، واژه «وصى»]

در لابلاى متون روائى آمده است: شخصى با داشتن كودكانى صغیر، تمام اموال خود را در راه خدا بخشید. چون پیامبر صلى الله علیه وآله متوجّه شدند، پرسیدند با این مرده چه كردید؟ گفتند: او را دفن كردیم. فرمود: اگر قبلاً به من خبر داده بودید، اجازه نمى‏دادم او را در قبرستان مسلمانان دفن كنید، چرا كه او با داشتن این همه فرزند، براى آنان هیچ مالى نگذاشته و همه را در راه خدا داده است. [سفینةالبحار، واژه «وصى»]

وصیّت، كار دقیقى است كه اگر خداى ناكرده با بى‏توجّهى انجام شود و بعداً عامل فتنه و ناراحتى‏هایى گردد، تمام كارهاى خیر محو مى‏ شود. از پیامبر صلى الله علیه وآله روایت شده است كه فرمودند: گاهى انسان شصت سال عبادت مى‏كند، ولى چون وصیّت نامه‏ى خود را عادلانه تنظیم نمى‏كند، به دوزخ مى‏رود. [نهج‏الفصاحة، جمله‏626]

وصیّت، نشانه‏ى آن است كه مالكیّت انسان حتّى بعد از مرگ در مورد قسمتى از دارایى‏هایش ادامه دارد.

مقدار وصیّت، یك سوم مال است و اگر شخصى در مورد بیش از این مقدار وصیّت كند، اجازه‏ى وارثان شرط است. براى اینكه یاد بگیریم چگونه وصیّت كنیم، بهتر است وصیّت نامه‏هاى اولیاى خدا، شهدا و علما را بخوانیم.

رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: هركس ابتدا به عهده بگیرد كه وصیّت شخصى را انجام دهد، ولى سپس بدون عذر آنرا رها كند، هیچ عملى از او قبول نمى‏ شود وتمام فرشتگانِ میان آسمان و زمین او را لعنت مى‏كنند و دائماً در غضب خداوند است و در برابر هر كلمه‏ى «یا ربّ» كه مى‏ گوید، یك لعنت بر او نثار مى‏شود و پاداش تمام كارهاى قبلى او به پاى وصیّت كننده ثبت مى ‏گردد. [تفسیر اطیب‏البیان]

- آثار و بركات وصیّت

1- وصیّت، نشانه‏ى دقّت و اهل حساب بودن است.

2- وصیّت، نشانه احترام به حقوق دیگران است.

3- وصیّت، انجام امور خیرى است كه از آن غفلت شده و تداوم عمل صالح، پس از مرگ است.

4- وصیّت، راهى براى پركردن خلأهاى اقتصادى و تعدیل ثروت است.

رسول اكرم صلى الله علیه وآله فرموده‏ اند: هركس با وصیّت از دنیا برود، گویا شهید مرده است [وسائل، ج‏13، ص‏352]

وصیّت براى والدین و بستگان، عامل تجدید محبّت و یك نوع قدرشناسى است. لذا در آغاز آیه وصیّت، والدین مطرح شده ‏اند تا علاوه بر سهم ارث، وصیّت به نوعى تنظیم شود كه نفعش به آنان نیز برسد كه این خود از مصادیق احسان است.

- اقسام وصیّت

1- واجب: مثل وصیّت به حقّ اللّه، حقّ‏الناس، قضاى نماز و عبادات دیگر، پرداخت حقوق واجبه مانند خمس، زكات، دیون، بدهكارى‏ هاى مردم.

2- مستحبّ: مثل وصیّت به امور خیریّه.

3- مباح: مثل وصیّت فرزندان به نوع شغل، حرفه، لباس، طعام.

4- مكروه: مثل وصیّت به مقبره سازى.

5 - حرام: مثل وصیّت به ایجاد مراكز فساد، انتشار كتب ضالّه.

* پيام ها                      

1- گرچه با مرگ، انسان از دنیا مى‏رود، امّا پرونده‏ ى عمل او با كارهایى نظیر وصیّت باز مى‏ماند. «اذا حضر احدكم الموت.... الوصیة»

2- مال و ثروت، اگر در راه درست مصرف شود خیر است. «ان ترك خیر الوصیّة»

3- در وصیّت باید علاوه بر ارث، براى والدین و نزدیكان سهمى قرار داد. «الوصیّة للوالدین و الاقربین»

4- وصیّت باید بر اساس عرف پسندیده‏ى جامعه باشد. «الوصیّة... بالمعروف»

5 - ترك وصیّت، نوعى بى‏ تقوایى نسبت به حقوق دیگران است. «الوصیّة... حقّاً على المتّقین»

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha