به گزارش خبرگزاری حوزه، خانم مهناز سلمانی، طلبه مرکز تربیت مدرس حضرت صدیقه کبری(س) قم در گفت و گویی به تشریح پایان نامه برگزیده خود در جشنواره علامه حلی با عنوان «سقط جنین و امر مطلق کانت: تبیین و نقد» پرداخت و اظهار داشت: این پایان نامه با راهنمایی حجت الاسلام والمسلمین علیرضا آل‌بویه به روش توصیفی ـ تحلیلی نگاشته شده و با استفاده از داده های کتابخوان های جمع آوری شده است.
وی با بیان این که بخش اعظم منابع مورد استفاده به زبان انگلیسی بوده و روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت فیش برداری است، افزود: در این پایان نامه برای بررسی دیدگاه کانت درباره سقط جنین، مهم‌ترین استدلال هایی که اندیشمندان کانتی براساس تقریرهای سه گانه امر مطلق درباره مسئله سقط جنین اقامه کرده اند، گزارش و تحلیل شده و همچنین برخی از نقدهای دیگران به این استدلال ها و نیز تحلیل‌ها و نقدهای دیگری که به ذهن نویسنده رسیده، بیان شده است.
برگزیده جشنواره علامه حلی از قم ادامه داد: مطالب پایان نامه در چهار فصل تنظیم شده که هر فصلی عهده دار تبیین برخی از این مطالب است، در واقع این تنظیم به گونه ای است که ابتدا برخی مقدمات لازم در فصل نخست به تفصیل بررسی می شوند، سپس در فصول بعدی، به مطالب اصلی رساله که تبیین و نقد مسئله سقط جنین براساس تقریرهای سه گانه امر مطلق کانت است، پرداخته می شود.
وی بیان داشت: در فصل نخست پایان نامه ابتدا مفهوم شناسی واژه «سقط جنین» بررسی شده، سپس به صورت فشرده از مقوله های «تاریخچه سقط جنین»، «سقط جنین و انواع آن» و «امرمطلق» بحث شده است و در فصل دوم نیز مسئله سقط جنین و استدلال های اقامه شده بر آن بنا بر تقریر اول امر مطلق کانت تبیین و نقد شده و تناقض های وارده بر قواعد کلی سقط جنین مورد بررسی قرار گرفته است.
خانم سلمانی با بیان این که فصل سوم پایان نامه به تبیین و نقد مسئله سقط جنین، بر اساس تقریر دوم امر مطلق کانت(اصل انسانیت) اختصاص یافته است، گفت: در این فصل پس از اشاره به اصل انسانیت کانت از امر مطلق، استدلال های اقامه شده بر سقط جنین بر اساس این اصل تبیین و نقد شده و زوایای مختلف آن مورد بررسی قرار گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: فصل چهارم نیز مسئله سقط جنین و استدلال های اقامه شده بر آن را بنا بر تقریر سوم امر مطلق کانت نقد و بررسی کرده، نهایتاً مجاز یا غیرمجاز بودن این مسئله را از منظر اخلاقی نتیجه می گیرد.
طلبه مرکز تربیت مدرس حضرت صدیقه کبری(س) قم با بیان این که امر مطلق کانت سه تقریر کلی دارد که می توان مسئله سقط جنین را در مورد هر کدام از این تقریرها مورد بررسی قرار داد، افزود: تقریر نخست یعنی اصل تعمیم پذیری بیانگر آن است که «تنها باید بر پایه آیینی عمل کرد که بخواهی آن آیین، قانون کلی و عام باشد»، بر طبق معنای عام این تقریر، سقط جنین در نگاه نخست به طور کلی خطا و غیراخلاقی خواهد بود زیرا که با اصل بقای نسل در تعارض است.
وی به تقریر دوم امر مطلق کانت یعنی اصل انسانیت که عبارت است از «چنان رفتار کن که انسانیت را چه در خودت و چه در دیگری همواره به عنوان غایت به شمار آوری نه همچون وسیله ای صرف» اشاره کرد و ادامه داد: بر طبق این تقریر، کانت معتقد است انسان ها به سبب برخورداری از طبیعت عقلانی، دارای ارزش ذاتی هستند که نباید صرفاً به عنوان وسیله تلقی شوند؛ جنین انسان نیز بنا بر نظر کانت بالقوه انسانی عاقل و برخوردار از امیال خودآگاه و ارزشمندی است که می تواند به عنوان غایتی محسوب شود که سقط شدنش مگر در صورت استثنا(خطر مرگ مادر یا بروز مشکلات جسمی بر او و ...) نقض اصل انسانیت بوده و از نظر اخلاقی نادرست خواهد بود.
خانم سلمانی اظهار داشت: اصل استقلال اراده، تقریر سوم امر مطلق کانت نیز، بیانگر آن است که «همیشه باید چنان رفتار کرد که اراده بتواند در عین حال، خود را از راه آیین های رفتارش واضع قوانین عام بداند»، بر طبق این تقریر، همه انسانها دارای اراده آزاد بوده و فی حد نفسه قانون گذار عاقل برای خود هستند.
وی در پایان تصریح کرد: با توجه به تقریرهای سه‌گانه امر مطلق و استدلال های زیادی که بر مسئله سقط جنین اقامه شده است، این نتیجه به دست می آید که از دیدگاه کانت سقط جنین به طور مطلق خطا و غیراخلاقی است، مگر در شرایط خاص مانند مواردی که جان مادر در معرض خطر است یا جنین ناقص الخلقه بوده و یا در بارداری های ناشی از تجاوز به عنف و...، که این عمل می تواند راه حل مناسبی برای خلاصی از مشکلاتی باشد که در آینده گرفتار آن خواهند شد.
چکیده پایان نامه:
درباره سقط جنین از منظر اخلاقی دیدگاه های متفاوتی وجود دارد، یکی از این دیدگاه ها، بررسی سقط جنین از منظر وظیفه گرایی اخلاقی است. ایمانوئل کانت از جمله برجسته ترین فیلسوفان اخلاقی است که قواعد کلی اخلاق را بر مبنای وظیفه گرایی مطرح می کند.
او با تقسیم اوامر به دو نوع مشروط و مطلق معتقد است احکام اخلاقی باید بدون قید و شرط باشند، از این رو امر مشروط را امری اخلاقی نمی داند. وی امر مطلق را امری برمی شمرد که بر طبق آن مردم باید بر اساس آیینی رفتار کنند که بخواهند آن آیین قانونی عام باشد.
کانت این اصل را به تقریرهای مختلفی بیان کرده که عبارتند از: اصل تعمیم پذیری، اصل انسانیت و اصل استقلال اراده.
در واقع کانت، با وجود اینکه در بحث های اخلاق کاربردی یا ورود نداشته و یا حضور کمتری داشته است، با این حال فیلسوفان کانتی کوشیده اند بر اساس اصول و قواعد برگرفته از دیدگاه وی، حکم اخلاقی موارد خاص مربوط به اخلاق کاربردی را به دست آورند.
مسئله سقط جنین و استدلال های وارده بر آن، به عنوان یکی از چالش برانگیزترین موضوعات اخلاق کاربردی، از جمله موضوعاتی است که فیلسوفان کانتی آن را مورد تبیین قرار داده، در پی استخراج حکم ویژه آن، بر اساس قواعد کانت برآمده اند، که رساله حاضر بر آن است این مسئله را بر اساس تقریرهای سه گانه امر مطلق کانت، نیز بحث هایی که فیلسوفان کانتی اجمالاً در این مورد داشته اند، تبیین و نقد کرده، در نهایت مشخص کند که اگر جنین انسان تلقی شود غایت به شمار آمده ارزش می یابد و سقط آن عملی غیراخلاقی خواهد بود. در غیر این صورت به عنوان وسیله ای تلقی می شود که در خدمت اهداف انسان باشد.
