به گزارش خبرگزاری حوزه، مرکز پژوهشی اخلاق و تربیت اسلامی وابسته به بنیاد علمی فرهگی هاد، نشست علمی از سلسله نشست‌های تبیین مکتب اخلاقی عرفانی نجف، مقارن با اعیاد شعبانیه و با حضور اساتید و فضلای حوزه علمیه و برخی طلاب بنیاد علمی فرهنگی هاد در مدرسه المهدی(عج) قم، برگزار کرد.
حجت الاسلام حسن زاده دبیر و مجری این نشست ضمن خوشامدگویی به حضار، گزارش کوتاهی از محتوای نشست اول ارائه نمود.
وی ضمن اشاره به پیام مقام معظم رهبری در کنگره تجلیل از مرحوم آیت الله سیدعلی قاضی طباطبایی، بخش‌هایی از آن را قرائت کرد از جمله مقام معظم رهبری در پیام خود چنین گفتند مهم ترین مساله در این باب، این است که ما در بین سلسله علمی فقهی و حِکمی خودمان در حوزه های علمیه - در این صراط مستقیم - یک گذرگاه و جریان خاص الخاص داریم که میتواند برای همه الگو باشد، هم برای علما الگو باشد - علمای بزرگ و کوچک - هم برای آحاد مردم و هم برای جوانها؛ می توانند واقعا الگو باشند.
اینها کسانی هستند که به پایبندی به ظواهر اکتفاء نکردند، در طریق معرفت و طریق سلوک و طریق توحید تلاش کردند. مجاهدت کردند، کار کردند و به مقامات عالیه رسیدند.و مهم این است که این حرکت عظیم سلوکی و ریاضتی را نه با طرق من در آوردی و تحلیلی - مثل بعضی از سلسله ها و دکان های تصوف و عرفان و مانند اینها -- بلکه صرفا از طریق شرع مقدس آن هم با خبرویت بالا به دست آوردند.
بعد از این گزارش دکتر منوچهر صدوقی سها به عنوان سخنران این نشست به ارائه مطالب مهمی در موضوع مکتب اخلاقی عرفانی نجف پرداخت و با ذکر اسامی برخی شاگردان مرحوم آیت الله قاضی به تجلیل شخصیت ایشان پرداخت.
مکتب اخلاقی عرفان نجف و تصوف
وی در قسمتی از بیانات خود به فرق اساسی مکتب نجف با تصوف مصطلح اشاره کرد و گفت: عرفان یک عنوان است و تصوف یک عنوان است. هر دو مستقل هستند و ارتباطی با هم ندارند. عرفان به ادله متعدده از تصوف جداست. برخی به اشتباه از مکتب نجف به سلسله صوفیه یاد می کنند. در حالی که بین مکتب نجف با تصوف هیچ ارتباطی نیست اگرچه مشترکاتی هم دارند. البته ما در مقام بحث علمی هستیم نه بحث ارزشی. ما به چند دلیل این تباین را ثابت می‌کنیم اول اینکه عرفان مصطلحی است قرآنی. در احادیث هم که بسیار وارد شده است. اما تصوف چنین نیست. در رساله قشیریه که از مهمترین منابع تصوف است در مورد تصوف می‌نویسد: لا یشهد له من حیث العربیه قیاس و لا اشتقاق. کلمه تصوف در عربیت وجه اشتقاقی ندارد. ابوریحان بیرونی در تقریب ماللهند اصرار دارد که ثابت کند تصوف از صوفی است و صوفی معرب سپیا است. بنده نمی گویم این حرف درست هست اما می خواهم بگویم که قائل دارد.
وی افزود: هر علمی رئوس ثمانیه دارد. که تعریف هر علم از مهمترین این رئوس ثمانیه است. عرفان علمی است که دارای رئوس ثمانیه است اما تصوف چنین نیست.
دکتر صدوقی سها خاطرنشان ساخت: عرفان متخذ از آیات قرآن کریم است. در آیه ۸۳ سوره مائده می‌فرماید: و اذا سمعوا ما انزل الی الرسول تری اعینهم تفیض من الدمع مما عرفوا من الحق یقولون ربنا آمنا فاکتبنا مع الشاهدین. شناخت حقایق و تقید به شرع و شهادت به حقانیت و معرفت. منظور از این شهود شهادت فقهی نیست. تعریف عرفان هم همین بود که شناخت حقایق بر پایه شهود مقید به دین پس به مکتب نجف به هیچ وجه نمی توان عنوان تصوف داد.
وی در ادامه گفت: مکتب نجف دارای طریقه بوده اند و طریقه ریشه قرآنی دارد. در قرآن فرموده است: و الو استقاموا علی الطریقه لاسقیناهم ماءا غدغا. ایشان بین طریقت و شریعت جمع کرده اند.
دکتر صدوقی سها در تبیین شاکله مکتب نجف گفت: مرحوم آقای قاضی و برخی شاگردان ایشان نامه هایی دارند که می توان این بحث را منقح کرد. مرحوم آقای قاضی نامه یا دارند به مرحوم سیدحسن الهی برادر علامه طباطبایی رضوان الله علیهم که اصول مکتب نجف را می توان از آن دریافت کرد.
وی در پایان مطالب خود با اشاره به میراث علمی مکتب نجف، برخی کتب عرفانی از نظم و نثر را بر شمرده و توضیحاتی در باب مطالب عرفانی آن ارائه کرد.
