به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، رئیس میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، در رویداد «ایستاده در تاریخ» که امروز، با موضوع «عاشورا برتر از جنبش، فراتر از اسطوره»، به همت مرکز فعالیت‌های قرآنی جهاددانشگاهی خراسان رضوی در این سازمان برگزار شد، اظهار کرد: عاشورا واقعه چندوجهی و دارای مظاهر متفاوتی است؛ هر منظر چارچوب خاصی را داراست و یک الگوی قابل مقایسه‌ای بین عاشورا و دیگر پدیده‌ها را در خود جای داده است.
وی با بیان اینکه دو مورد از وجه‌های قیام عاشورا دارای اهمیت بسیاری است و امروزه بسیار مطرح می‌شود، تصریح کرد: برای تاریخ تشیع که تاریخی همراه با قیام و نهضت بوده است، وجه حماسی عاشورا به‌عنوان جنبش سیاسی، اجتماعی و نهضتی علیه ظلم، بیش از همه وجوه مورد توجه قرار گرفته است. زیرا تا قبل از قیام عاشورا در طول تاریخ فقط شاهد دو قیام علیه حکومت بنی‌امیه هستیم که آن موارد هم، دو قیام نیمه اجتماعی است که به فرجام نرسیده است. بنابراین وجه مبارزی عاشورا در این حد برجسته بوده که در آن زمان افراد بسیاری را تحت تأثیر قرار داده است و این وجه که وجهی ظلم‌ستیز است و در راستای احقاق حق تلاش کرده است، رویکرد جنبش از عاشورا تلقی می‌شود.
رئیس میز تخصصی توسعه علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی قم بیان کرد: در خصوص واقعه عاشورا از کلمه و مفهوم جنبش استفاده می‌شود، زیرا قیام تنها وجه مسلحانه را بر دوش دارد و نهضت هم تنها در خصوص رویکرد فراگیر بیان می‌شود، اما هنگامی که از به کارگیری مفهوم جنبش برای این واقعه استفاده می‌کنیم، تمامی موارد ذکر شده را در برمی‌گیرد و مفهوم عام‌تری از واقعه کربلا را بیان می‌کند. بنابراین جنبش امام حسین(ع) مدلی برای ایستادگی در خصوص ظلم است و برای کسانی که در راستای عدالت‌پروری در تلاش هستند؛ الگوی مناسبی محسوب می‌شود و عاشورا الهام‌بخش بسیاری از نهضت‌های رهایی‌بخش بوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین الهی خراسانی اظهار کرد: هنگامی‌که از جنبش عاشورا صحبت می‌شود، از عاشورا به مثابه انقلاب یاد می‌شود و پیشران نهضت امام حسین(ع)، قیام علیه بنی‌امیه است، اما تفاوت‌هایی با الگوهای انقلاب‌هایی که به عاشورا نسبت داده می‌شود، دارا است. تفاوت آن در این امر است که اساس جنبش امام حسین(ع)، جنبشی مسلحانه نبود و سیدالشهدا(ع) در برابر فشار و اختلاف سیاسی صدای اعتراض بلند کرد و برای دفاع دست به سلاح برده است. بنابراین مجموعه آنچه که در عاشورا اتفاق افتاد، در نهایت به شهادت ختم شد.
وی افزود: دو سال قبل از قیام عاشورا سیدالشهدا(ع) به حج مشرف شدند و پیش از جریان عاشورا و در دوران ولایت‌عهدی یزید، مخالفت خود را با این اقدامات اعلام کردند و در خصوص فساد موجود و گماشتن فاسدان اعتراض کردند و بعد از اعلام ولایت‌عهدی یزید، این مخالفت را افزایش بخشیدند. امام حسین(ع) برای سخنرانی خود محل منا را انتخاب کردند و در آن سخنرانی به مسائل مختلفی پرداختند و فرمودند: «اَللّهُمَّ إِنَّکَ تَعْلَمُ إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ مَا کَانَ مِنَّا تَنافُساً فِی سُلْطان، وَ لا التماساً مِنْ فُضُولِ الْحُطامِ، وَ لکِنْ لِنَرَیَ الْمَعالِمَ مِنْ دِینِکَ، وَ نُظْهِرَ الاِصْلاحَ فِی بِلادِکَ، وَ یَأْمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبادِکَ، وَ یُعْمَلُ بِفَرَائِضِکَ وَ سُنَّتِکَ وَ أَحْکامِکَ؛ خداوندا تو می‌دانی که آنچه از ما (در طریق تلاش برای بسیج مردم) صورت گرفت، به‌خاطر رقابت در امر زمامداری و یا به چنگ آوردن ثروت و مال نبود، بلکه هدف ما آن است که نشانه‌های دین تو را آشکار سازیم و اصلاح و درستی را در همه بلاد بر ملا کنیم تا بندگان مظلومت آسوده باشند و فرایض و سنت‌ها و احکامت مورد عمل قرار گیرد.» بنابراین سیدالشهدا(ع) برای مجموعه عوامل بسیاری قیام کرده‌اند که شامل بخشش و خساوت در تعملات اقتصادی، مهرورزی در سنت‌ها، رفع ظلم از بندگان، حلال‌خوری، عفافت و پاکدامنی و... است.
تنوع قهرمان‌های اسطوره‌ای در واقعه عاشورا
این استاد حوزه علمیه در خصوص اسطوره‌ای بودن واقعه عاشورا، تصریح کرد: عناصر اسطوره ای در این واقعه در اوج بود. زیرا همه وقایعی که اسطوره شده‌اند، دارای تأثیرپذیری فرهنگی، ریشه تاریخی، ماندگاری و خیر و شر بوده‌اند. به همین دلیل این بُعد از عاشورا هم بسیار مورد اهمیت است. زیرا چنین عناصر اسطوره‌ای در اوج وجود داشته است و تقابل مهربانی با جنایت، تقابل پیمان و صداقت با دروغ و خیانت، تقابل خیر و شر و ... به نحو احسن در واقعه عاشورا بروز و ظهور داشته است.
حجت‌الاسلام والمسلمین الهی خراسانی تصریح کرد: این عناصر در عاشورا وجود دارد و اسطوره‌ای بهتر از امام حسین(ع) وجود ندارد؛ زیرا حکایت‌های مختلف تاریخی که در خصوص سیدالشهدا(ع) بیان شده است، فارغ از عصمت ایشان بسیار مورد توجه است و شخصیت ایشان بسیار منحصر به فرد واقع شده است. همچنین علاوه بر امام حسین(ع)، تمامی افرادی که در واقعه عاشورا حاضر بودند در قالب‌های متعددی قهرمان بوده و اسطوره هستند.
رئیس میز تخصصی توسعه علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی قم در پایان گفت: در واقعه عاشورا به لحاظ دیانت هم قهرمان وجود دارد، زیرا همه افرادی که در واقعه عاشورا حضور داشتند، مسلمان نبودند و طیف عظیمی از افراد در این مسیر قهرمانانه نقش‌آفرینی کرده‌اند و به همین دلیل واقعاً عاشورا از حیث تنوع قهرمان‌ها اسطوره‌ای بی‌بدیل است. یادآور می‌شود که حر در ۱۰ تا ۱۲ روز چنان تغییر می‌کند که به سپاه امام حسین(ع) پیوسته است و این امر ناشی از قدرت معنوی عاشورا است که در تمامی دوران‌ها اثربخش بوده و تا به امروزه قدرت معنوی خود را حفظ کرده است.
