خبرگزاری حوزه | اگر به دوران کودکی بازگردیم، قطعاً یکی از به‌یادماندنی‌ترین خاطرات ما، خاطرات برنامه‌های کودک تلویزیون است که بهترین لحظات را برای ما می‌ساختند. انگار همین دیروز بود که ما همراه با "میتی کومان" شهر به شهر می‌گشتیم، در کنار "جودی" به انتظار "بابا لنگ دراز" می‌نشستیم و از حماقت‌های "پینوکیو" ناراحت می‌شدیم. چه روزها که برای بهبود پای "دنیل" دعا کردیم تا "آنت" بتواند "لوسین" را ببخشد و دوباره "بچه‌های کوه آلپ" را دور هم جمع کند و لبخند بر لبشان بیاورد. ای کاش پدر "سوباسا" می‌بود تا افتخارات پسرش را ببیند.

بله، کارتون‌های زیبایی که همگی هنر دست انیماتورهای ژاپن بودند و با دوبله‌های عالی یک شاهکار را خلق می‌کردند. به این کارتون‌ها که محصول ژاپن هستند و چهره‌ها، چشم‌های درشت، دهان و بینی کوچک یا محو و موهای رنگارنگ دارند، انیمه (Anime) می‌گویند. این نوع انیمیشن به دلیل سبک هنری متمایز، داستان‌های جذاب و شخصیت‌های به‌یادماندنی‌اش در تمام جهان محبوب شده است.

البته موهای رنگارنگ خود نمادگرایی ژاپنی است. مثلاً، موی سیاه‌رنگ نشان‌دهنده خصوصیاتی مثل قدرت، شرارت، افسردگی، رازآلودگی و اغواگری است. سفید نماد سادگی، ترس، فروتنی، بی‌گناهی و خونسردی است. آبی نماد بردباری، صلح، صداقت، آرامش و قابل اعتماد بودن است. قرمز نماد شور، انرژی و پرخاشگری است. نارنجی نماد اشتیاق، انرژی و توجه‌برانگیز بودن است. سبز نماد خوش‌اقبالی، هماهنگی، نشاط و آرامش است. بلوند نشانه شخصیت‌های شاد، ثروتمند، معصوم، شجاع و خارجی است. بنفش نماد وابستگی، سلطنتی، دانش و معنویت است. نقره‌ای و خاکستری نماد هوش، بلوغ، بی‌حوصلگی و قابل‌اطمینان بودن است. صورتی از زنانگی، پاکی، عشق و مهربانی حکایت دارد و ...

در گذشته فکر می‌کردیم انیمه‌ها بهترین داستان‌های قرن را روایت می‌کنند و کلی آموزنده بودند، ولی بعدها که بزرگتر شدیم فهمیدیم انیمه تنها شامل "فوتبالیست‌ها"، "پلین"، "حنا دختری در مزرعه" و "بلفی و لی‌لی‌بیت" نیست، بلکه در صدها مدل، ژانر و دسته‌بندی مختلف تولید و پخش می‌شود؛ اما ما تنها گلچینی از این‌ها را دیده‌ایم.

علاوه بر ژانرهای اصلی مثل کمدی، رمانتیک، تراژدی، اکشن، وحشت، ماجراجویی و...، برخی ژانرها مخصوص انیمه هستند. برخی از محبوب‌ترین ژانرهای انیمه عبارتند از:

• شونن (Shonen): این ژانر به‌طور کلی برای پسران نوجوان ۱۰ تا ۱۸ سال ساخته می‌شود و معمولاً شامل داستان‌های اکشن، ماجراجویی و کمدی است. معمولاً طولانی است. مثل: وان پیس و ناروتو.

• شوجو (Shojo): این ژانر به‌طور کلی برای دختران نوجوان ۱۰ تا ۱۸ سال ساخته می‌شود و معمولاً شامل داستان‌های عاشقانه، درام و زندگی روزمره است. بسیار بصری و داستان‌پردازانه است.

• سِینِن (Seinen): این ژانر به‌طور کلی برای مردان جوان ۱۸ تا ۴۰ سال ساخته می‌شود و معمولاً شامل داستان‌های جدی‌تر و پیچیده‌تر با مضامین فلسفی، سیاسی یا اجتماعی چون خشونت، رابطه جنسی (نه به آن صورت) و خونریزی را نشان می‌دهد.

• جوسِی (Josei): این ژانر به‌طور کلی برای زنان جوان ۱۸ تا ۴۰ سال ساخته می‌شود و معمولاً شامل داستان‌های واقع‌گرایانه‌تر با تمرکز بر روابط، عشق و زندگی روزمره است. ژانر کمیابی است و سبک متحرک‌سازی آن هم پخته و واقع‌گرایانه است.

• مِکا (Mecha): این ژانر بر روی ربات‌ها و ماشین‌های غول‌پیکر متمرکز است. برای کودکان بیشتر ساخته می‌شود و الی‌ماشاءالله زیاد است. ولی بین بزرگترها هم طرفداران خاص خود را دارد.

• پُست آخرالزمانی (Post-Apocalyptic): این ژانر در دنیایی اتفاق می‌افتد که پس از یک فاجعه جهانی ویران شده و انسان‌ها در حال نابودی هستند.

• حارم (Harem): این ژانر حول یک شخصیت مرد متمرکز است که توسط چندین زن احاطه شده است و کمی عاشقانه و رمانتیک است. همیشه با کمدی و رمانتیک همراه است. البته وقتی یک زن توسط چندین مرد احاطه شود به آن ژانر حارم معکوس می‌گویند.

• روان‌شناسانه (Psychological): این ژانر همیشه موفق به خلق شاهکارهایی در انیمه شده است. سریال‌هایی چون «دفترچه مرگ» (Death Note)، «هیولا» (Monster)، «کد گیاس» (Code Geass)، «تیره‌تر از سیاهی» (Darker than Black) و «دفترچه خاطرات آینده» (Mirai Nikki) انیمه‌های فوق‌العاده‌ای در این ژانر هستند. همچون ژانر معمایی همیشه شما را در لبه هیجان نگاه می‌دارد و منتظرید که ببینید بعد چه اتفاقی می‌افتد. اما همیشه یک چرخش غیرمنتظره در داستان وجود دارد و تمام سریال مانند یک بازی یا یک شطرنج هوشمندانه می‌ماند و همیشه با ژانر معمایی همراه است. به‌هرحال هرگاه پای خط داستان خوب درمیان باشد این ژانر همیشه در آن دست دارد.

• شیاطین/اهریمنی (Demons): در ابتدا تنها مضامین یا شخصیت‌های شیطانی در آثار دیده می‌شد، اما افزایش آن‌ها باعث ایجاد یک ژانر فرعی شد. ژانر شیطانی تنها به شخصیت‌های شرور اشاره ندارد، بلکه هیولاها، دیوها، ارواح و شخصیت‌های اهریمنی دیگر را نیز در بر می‌گیرد.

انیمه‌ها از منابع دینی و فرهنگی ژاپن الهام گرفته می‌شوند. شاید باورش سخت باشد، اما این ژانر نه تنها با ژانر وحشت، بلکه با ژانرهای دیگر نیز ترکیب می‌شود.

نکته‌ای که باید عرض کنم این است که انیمه‌ها از تلفیق چند ژانر ساخته می‌شوند و محدود به یک ژانر نیستند. مثلاً، قهرمانی که در آخرالزمان زندگی می‌کند و با شیاطین مبارزه می‌کند و در داستان رازهای بسیاری وجود دارد، مانند انیمه «حمله به تایتان‌ها».

از طرفی، ژانرهای انیمه تنها به این موارد محدود نمی‌شود. در برخی از ژانرها، به تدریج محتوای مبتذل و عناصر جنسی بیشتری اضافه شده‌اند که در نهایت به خود عمل جنسی می‌رسند. این روند شامل ژانرهایی مثل «ایچی»، «شوجو آی»، «شونن آی»، «یائویی»، «یوری» و در نهایت «هنتای» است.

همچنین، نباید انتظار داشت که در انیمه‌ها نشانه‌هایی از خدا و دین به معنای اسلامی و سایر ادیان آسمانی ببینیم، زیرا این آثار از فرهنگ و آیین‌های ژاپنی و شرقی سرچشمه می‌گیرند. امروزه نیز، بسیاری از انیمه‌ها تحت تأثیر تفکر غربی و یهودی تولید می‌شوند و سفارشی از جانب غرب با دست‌پخت ژاپنی هستند.

موضوع دیگری که جالب است بدانید، این است که سازندگان و مخاطبان انیمه به دنبال یک درام معمولی نیستند و می‌خواهند چیزی خلق کنند که در سینما و واقعیت بسیار دشوار یا غیرممکن است. به همین دلیل، طرفداران انیمه‌های آخرالزمانی، شیطانی و جهان‌های موازی بیشتر از ژانرهای معمولی هستند.

این نکته نیز جالب است که صنعت انیمه بسیار پرسود است و طبق آمار، فروش انیمه‌های ژاپنی دو برابر فروش نفت ایران می‌باشد. به عبارت دیگر، اگر ایران روزانه ۲ میلیون بشکه نفت بفروشد، ژاپن معادل ۴ میلیون بشکه نفت از فروش انیمه درآمد کسب می‌کند.

با این حال، مهم است به یاد داشته باشیم که همه انیمه‌ها مضر نیستند. انیمه‌های زیادی وجود دارند که مناسب همه سنین هستند و می‌توانند سرگرم‌کننده، آموزنده و الهام‌بخش باشند. اگر نگران محتوای انیمه هستید، می‌توانید آن را با یک بزرگسال مورد اعتماد مانند والدین، معلم یا مشاور تماشا کنید.

مجتبی محمدی