حجت الاسلام محمدی، مسئول دفتر موقوفات و منابع پایدار حوزه علمیه مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در ساری، به تشریح نکاتی در رابطه با شخصیت حضرت فاطمه معصومه (س) پرداخت.
متن این گفت‌وگو به این شرح است:
حضرت فاطمه معصومه (س) به عنوان یکی از بانوان برجسته خاندان امامت ، چه نقشی در ترویج معارف اسلامی و مذهب تشیع داشته اند؟
حضرت فاطمه معصومه (س) یکی از بانوان برجسته خاندان اهل‌بیت (ع) هستند که نقش مهمی در ترویج معارف اسلامی، به‌ویژه در عصر حضور شیعیان در ایران، ایفا کردند که می توان نقش ایشان در ترویج معارف اسلامی را میتوان در چند محور بررسی کرد:
اولین محور ، نقش علمی و فرهنگی ایشان بود. حضرت معصومه (س) از جمله زنان عالمه و فقیهه در خاندان اهل‌بیت بودند. در زمان حضورشان در مدینه، پاسخ‌گویی به مسائل دینی زنان و روایت احادیث از پدر و برادرشان، موجب نشر معارف شیعی شد. برخی از احادیث از طریق ایشان به ما رسیده‌اند.
دومین محور ، هجرت فرهنگی به ایران را می توان عنوان کرد. سفر ایشان از مدینه به سوی خراسان با هدف دیدار امام رضا (ع)، در بُعد فرهنگی و تبلیغی نیز اهمیت داشت. این سفر موجب انتقال مفاهیم دینی و پیوند فرهنگی میان مرکز اهل‌بیت (مدینه) و سرزمین ایران شد.
محور سوم ، برکت وجودی در قم بود که این برکت همچنان وجود دارد. پس از وفات ایشان در قم، شهر قم به یکی از مراکز مهم علمی و مذهبی شیعی تبدیل شد. حرم حضرت معصومه (س) تا امروز پایگاه الهام‌گیری، رشد حوزه‌های علمیه و نشر معارف اسلامی است.
محور چهارم را هم به الگو بودن برای زنان مؤمنه و عالمه می توان عنوان کرد. ایشان در طول تاریخ به عنوان الگوی زن مسلمان، پارسا، و آگاه مطرح بوده‌اند؛ بانویی که جایگاه علمی و معنوی‌اش سبب الگوگیری نسل‌های بعدی شده است.
چه فضائل و کراماتی برای حضرت معصومه ذکر شده و چگونه میتوان این ویژگی ها را الگویی برای دختران امروز قرار داد؟
حضرت فاطمه معصومه (س) دارای فضائل و کراماتی هستند که اگر به‌خوبی معرفی شوند، می‌توانند الگویی الهام‌بخش برای دختران و بانوان امروز باشند.
یکی از فضائل طبق روایات و منابع معتبر ، علم و دانایی حضرت معصومه (س) است همچنان که از القاب ایشان "عالمه" و "محدثه" است. روایاتی وجود دارد که نشان می‌دهد ایشان احادیث اهل‌بیت (ع) را نقل کرده‌اند. از طرفی هم در پاسخ به مسائل دینی، جایگاه علمی ایشان مورد تأیید امام کاظم (ع) و امام رضا (ع) بوده است.
فضیلت بعدی ایشان ، عصمت نسبی است. بر اساس برخی روایات، حضرت معصومه(س) دارای طهارت روحی بالایی بودند، تا جایی که لقب "معصومه" را امام رضا (ع) به ایشان دادند. کرامت بعدی حضرت معصومه (س) محبت ویژه امام رضا (ع) به ایشان بود چنانچه که در روایتی از امام رضا (ع) آمده که فرمودند: «مَن زارَها فَلَهُ الجَنّة» کسی که حضرت معصومه را زیارت کند، بهشت برای اوست و همین حدیث نشان‌دهنده عظمت مقام معنوی ایشان است.
چگونه میتوان حضرت معصومه (س) را الگوی دختران قرار داد؟
با معرفی شخصیت علمی حضرت، دختران امروز تشویق می‌شوند که در کنار حیا و ایمان، برای کسب علم تلاش کنند و نقش فعالی در جامعه داشته باشند و همچنین تبیین صفاتی چون تقوا، حیا، عفاف، و ارتباط معنوی با خدا که از ویژگی‌های بارز حضرت معصومه (س) است می‌تواند در تربیت دینی دختران ، الهام‌بخش باشد.
حضور در عرصه‌های فرهنگی و دینی حتی با وجود سختی‌های سفر و هجرت، الگویی از مسئولیت‌پذیری و تعهد اجتماعی برای دختران است. مهم ترین آنها اینکه علاقه و وفاداری ایشان به برادرشان، امام رضا (ع)، می‌تواند الگویی از روابط سالم و ایمانی در خانواده باشد.
از دیدگاه اسلام جایگاه دختران در خانواده و جامعه چگونه تعریف شده است؟
جایگاه دختران در اسلام، برخلاف دیدگاه‌های جاهلی پیش از اسلام یا برخی نگاه‌های افراطی یا تفریطی امروزی، دارای کرامت انسانی، حقوق متوازن و نقش‌آفرین در خانواده و جامعه است. اگر بخواهیم به این بحث ورود کنیم باید بگوئیم جایگاه دختر در خانواده هم مایه رحمت و برکت است چنانچه پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «مَن دَخَلَ السُّوقَ فَاشْتَری تُحفَةً فَحَمَلَها إِلی عِیالِهِ کانَ کَحامِلِ صَدَقَةٍ إِلی قَومٍ مُحتاجینَ...» کسی که هدیه‌ای برای خانواده‌اش بخرد، مثل کسی است که صدقه‌ای برای نیازمندان برده باشد. در روایات آمده که داشتن دختر، سبب نزول رحمت الهی در خانه است.
نکته بعدی اینکه دختر، هدیه الهی است چنانچه پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «مَن کانَت لَهُ ابنةٌ فَلَم یُهنْها و لم یُؤثر ابنَهُ علیها، أدخلهُ الله الجنةَ» کسی که دختری داشته باشد و او را خوار نشمارد و پسر را بر او ترجیح ندهد، خدا او را وارد بهشت می‌کند.
اما در خصوص جایگاه دختر در جامعه ، اسلام از همان آغاز، حقوقی چون حق تحصیل، مالکیت، انتخاب، مشارکت اجتماعی، و ارث را برای زنان و دختران به رسمیت شناخت؛ در حالی که در جاهلیت، دختران نه تنها بی‌حق بودند، بلکه گاه زنده‌به‌گور می‌شدند.
از طرفی زنان و دختران بزرگی چون حضرت فاطمه زهرا (س)، حضرت زینب (س) و حضرت معصومه (س)، الگوهایی از حضور فعال، عالمانه و مؤثر در جامعه اسلامی هستند. دختران می‌توانند در زمینه‌های علمی، فرهنگی، بهداشتی، آموزشی، و حتی سیاسی ـ با رعایت کرامت و عفاف ـ نقش‌آفرینی کنند.
مطلب بعدی دفاع از کرامت و حیا است. اسلام همزمان با اعطای حقوق، بر حفظ شخصیت و کرامت زن تأکید دارد. حجاب، عفاف، و حفظ حدود، نه به معنای محدودیت، بلکه برای صیانت از شأن انسانی دختران است.اسلام نه نگاه تحقیرآمیز جاهلی به دختران را می‌پذیرد، نه نگاه ابزاری و تجاری مدرن را. بلکه دختر را مخلوقی شریف، دارای استعدادهای الهی، و بخشی مؤثر از پیکره خانواده و جامعه می‌داند.
روز دختر چگونه می تواند به تقویت جایگاه دختران در جامعه و خانواده کمک کند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که وظیفه ماست که روز دختر اگر به‌درستی گرامی بداریم و فرصتی طلایی برای تقویت جایگاه دختران در خانواده و جامعه بسازیم. این فرصت های طلایی شامل ایجاد حس هویت و عزت نفس در دختران ، معرفی الگوهای الهام‌بخش مانند حضرت فاطمه معصومه (س) باشد.
روز دختر فرصت خوبی است تا پدر و مادرها درباره نقش تربیتی خود نسبت به دختران آموزش ببینند و دختران خود را تشویق کنند تا در عرصه‌های علمی، فرهنگی، هنری و دینی تلاش کرده و بدرخشند. اگر «روز دختر» صرفاً به هدیه‌دادن محدود نشود و با برنامه‌ریزی فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای همراه شود، می‌تواند به رشد شخصیت، افزایش آگاهی، تقویت اعتماد به نفس، و بهبود نگرش خانواده و جامعه نسبت به دختران منجر شود.
حضرت معصومه (س) در مسیر حمایت از امامت و ولایت امام رضا(ع) چه نقشی ایفا کردند و این مسئله چه پیامی برای دختران انقلابی امروز ما دارد؟
حضرت معصومه (س) از روی شناخت عمیق نسبت به مقام امام، با اراده و ایمان قلبی به حمایت از امام رضا (ع) پرداخت. هجرت ایشان از مدینه به سوی خراسان، سفری خطرناک و سخت بود، اما این اقدام نشانه فهم و باور عمیق به امامت بود و تفسیر آن برای دختران انقلابی امروز ما شناخت، درک، و اقتدا به ولایت فقیه و امام زمان (عج) است ، البته حمایت از حق، باید از روی فهم، معرفت، و آگاهی باشد، نه فقط شور لحظه‌ای.
نکته دوم اینکه حضرت معصومه (س) برای رسیدن به امام، سختی راه، بیماری و حتی وفات شهادت گونه را به جان خرید. این یعنی در راه دفاع از ارزش‌های الهی باید آماده فداکاری بود و تفسیر این فداکاری برای دختران انقلابی یعنی اینکه راه انقلاب اسلامی، راه ایستادگی، مقاومت و فداکاری است و دختران امروز باید همچون حضرت معصومه (س) در میدان‌های فرهنگی، رسانه‌ای، علمی و اجتماعی برای ارزش‌های اسلام ایستادگی کنند.
نکته سوم با اینکه در آن زمان معمول نبود که زنان در امور سیاسی و اجتماعی وارد شوند، اما حضرت فاطمه معصومه(س) با حضورشان در مسیر ولایت، نقش مهمی در تقویت جبهه اهل‌بیت (ع) و همین مسئله ، این پیام را برای دختران انقلابی دارد که آنها هم می‌توانند رهبری فکری، فرهنگی و تربیتی جامعه را به‌دست بگیرند، مثل فعالیت در رسانه، تعلیم و تربیت، پژوهش، دفاع از ارزش‌ها و... البته حضور زن در جامعه باید بر پایه ایمان، فهم سیاسی، و عفاف باشد؛ نه انفعال و نه افراط و نکته آخر که می توان از سیره حضرت فاطمه معصومه (س) درس گرفت حمایت از ولی خدا برای آغاز زمینه‌سازی تمدن اسلامی است یعنی با مهاجرت حضرت معصومه (س) به قم، این شهر به کانون تشیع تبدیل شد و امروز نیز مرکز حوزه‌های علمیه جهان تشیع است و پیامش برای دختران انقلابی امروز ما این است که اگر امروز دختران نقش فعالی در ساختن جامعه‌ای دینی و آگاه ایفا کنند، در آینده زمینه‌ساز ظهور خواهند شد. به طور کلی هر دختر می‌تواند با رفتار، گفتار، تحصیل و سبک زندگی خود، مُبلغ عملی ولایت باشد.
نظر شما