به گزارش خبرگزاری حوزه، أمیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در نهج البلاغه نکاتی درباره «ارزش رفع غم و گرفتاری از مردم» بیان می کنند که تقدیم شما فرهیختگان می شود:
حکمت ۲۴:
«مِنْ کَفَّارَاتِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ، إِغَاثَةُ الْمَلْهُوفِ وَ التَّنْفِیسُ عَنِ الْمَکْرُوبِ.»
ترجمه:
از جمله کفاره های گناهان بزرگ، به فریاد بیچاره و مظلوم رسیدن و تسلّی دادن به افراد غمگین است.
شرح:
کفّاره گناهان بزرگ:
امام(علیه السلام) در این سخن نورانی اش اشاره به بعضی از کفارات گناهان بزرگ می کند; کفاره ای که می تواند آن گناه را جبران نماید. می فرماید: «از جمله کفاره های گناهان بزرگ، به فریاد بیچاره و مظلوم رسیدن و تسلّی دادن به افراد غمگین است»; (مِنْ کَفَّارَاتِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ إِغَاثَةُ الْمَلْهُوفِ، وَالتَّنْفِیسُ عَنِ الْمَکْرُوبِ).
«ملهوف» معنای وسیعی دارد که هر فرد مظلوم و بیچاره ای را شامل می شود; خواه بیمار باشد یا گرفتار طلبکار و یا فقیر نادار و یا زندانی بی گناه. کسی که به کمک این گونه افراد بشتابد می تواند عفو الهی را در برابر گناهانی که انجام داده به خود متوجه سازد.
«مکروب» به هر شخص غمگین گفته می شود; خواه غم او در مصیبت عزیزش باشد یا غم بیماری یا فقر یا شکست در امر تجارت و یا هر غم دیگر.
«تنفیس» همان زدودن غم است. در جایی که ممکن است عامل غم برطرف شود زدودنش از این طریق خواهد بود; مانند زدودن فقر از طریق کمک مالی و آنجا که نمی توان عامل آن را برطرف کرد می توان از طریق تسلی دادن، غم و اندوه را سبک نمود مانند کسی که عزیزش را از دست داده با تسلیت گفتن و دلداری دادن به وسیله دوستان، غم و اندوهش کاهش می یابد یا برطرف می شود. اینها همه مصداق تنفیس است.
در یک جمله کمک های مردمی در اسلام به هر شکل و به هر صورت اهمیت فوق العاده ای دارد; هم موجب برکت در زندگی و هم سبب برطرف شدن بلاها و هم کفاره گناهان است.
در کتاب تمام نهج البلاغه این سخن حکمت آمیز با اضافاتی آمده است. می فرماید: «مِنْ کَفّارَاتِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ إِغَاثَهُ الْمَلْهُوفِ، وَمِنْ أَفْضَلِ الْمَکَارِمِ التَّنْفیسُ عَنِ الْمَکْرُوبِ، إِقْرَاءُ الضُّیُوفِ، وَمِنْ أَفْضَلِ الْفَضَائِلِ اصْطِنَاعُ الصَّنَائِعِ، وَبَثُّ الْمَعْرُوفِ; از جمله کفارات گناهان بزرگ کمک به مظلوم و از برترین فضایل اخلاقی برطرف ساختن غم اندوهگین و پذیرایی از مهمانان و از افضل فضایل، نیکی کردن و نشر کارهای پسندیده است».(۱)
در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) می خوانیم که از رسول خدا(صلی الله علیه وآله)نقل می کند: «مَنْ أَعَانَ مُؤْمِناً نَفَّسَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَنْهُ ثَلاَثاً وَسَبْعِینَ کُرْبَةً وَاحِدَةً فِی الدُّنْیَا وَثِنْتَیْنِ وَسَبْعِینَ کُرْبَةً عِنْدَ کُرَبِهِ الْعُظْمَی قَالَ حَیْثُ یَتَشَاغَلُ النَّاسُ بِأَنْفُسِهِمْ; کسی که انسان باایمانی را یاری دهد خداوند متعال هفتاد و سه اندوه را از او زایل می کند; یکی در دنیا و هفتاد و دو اندوه به هنگام اندوه بزرگ (در قیامت) در آنجا که همه مردم مشغول به خویشند».(۲)
کفاره ـ چنان که از نامش پیداست ـ چیزی است که امر دیگری را می پوشاند. در روایات اسلامی امور زیادی به عنوان کفاره گناه ذکر شده است; از جمله: فقر، بیماری، ترس از حاکم ظالم، خسارات مالی، غم و اندوه، ترس و وحشت، سجده های طولانی، انجام حج و عمره، زیارت قبور معصومان(علیهم السلام) مخصوصاً زیارت امام حسین(علیه السلام) و صلوات بر محمد و آل محمد.(۳)
این سخن را با کلامی از امام علی بن موسی الرضا(علیهما السلام) پایان می دهیم که می فرماید: «مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یُکَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ فَلْیُکْثِرْ مِنَ الصَّلاَةِ عَلَی مُحَمَّد وَآلِهِ فَإِنَّهَا تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْما; کسی که توانایی ندارد کفاره ای برای گناهان خود فراهم سازد فراوان بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد که گناهان را نابود می کند»(۴). (۵)
پی نوشت ها:
(۱). تمام نهج البلاغه، ص ۱۵۸.
(۲). کافی، ج ۲، ص ۱۹۹، ح ۲.
(۳). برای آگاهی از روایات مربوط به این موضوع می توانید به میزان الحکمه، ح ۶۶۶۱-۶۶۹۹ (باب مکفرات الذنوب) مراجعه نمائید.
(۴). بحارالانوار، ج ۹۱، ص ۴۷، ح ۲.
(۵). سند گفتار حکیمانه: نویسنده کتاب مصادر نهج البلاغه می گوید: این سخن حکمت آمیز را أبو حیان توحیدی که پیش از سیّد رضی می زیسته در البصائر و الذخائر و بعد از سیّد رضی، قاضی قضاعی در دستور معالم الحکم، سبط ابن جوزی در تذکرة الخواص آورده است. با توجه به اینکه ابن جوزی در کتاب خود تصریح می کند این کلمات را که با سندهای معتبری نزد من ثابت شده در کتاب خود آورده ام، نشان می دهد آن را از منبع دیگری گرفته است. (مصادر نهج البلاغه، ج ۴، ص ۲۴). در کتاب تمام نهج البلاغه نیز این جمله های حکمت آمیز در ضمن خطبه ای معروف به «خطبة الوسیلة» آمده است. (تمام نهج البلاغه، ص ۱۵۸).
منبع: کتاب پیام امام امیر المومنین (علیه السلام)، شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه
نظر شما