جبار آذین منتقد و کارشناس سینما در گفتوگو با خبرگزاری حوزه با بیان اینکه سینمای دینی به معنای واقعی آن فراتر از نمایش ظاهری مناسک است، اظهار کرد: سینمای دینی در حقیقت همان سینمای انسانی و الهی است که به جایگاه انسان در هستی، مسئولیتهای او در برابر خدا و جامعه و ارزشهای اخلاقی و معنوی توجه میکند. اگر بخواهیم سینمای دینی را درست تعریف کنیم باید بپذیریم هر فیلمی که به ابعاد انسانی و الهی وجود بشر بپردازد در این دسته قرار میگیرد، نه صرفاً آثاری که تصویری از مسجد یا نماز را نشان میدهند.
وی افزود: در جهان امروز با دو نگاه متفاوت مواجهیم؛ یکی نگاهی که عمدتاً به مسائل دنیوی توجه دارد و دیگری نگاهی که در کنار توجه به زندگی روزمره، ماوراء و امر قدسی را نیز مد نظر قرار میدهد. سینمای دینی متعلق به نگاه دوم است. از این منظر هر فیلمی که انسان و موقعیت او در جهان را در پیوند با معنویت ترسیم کند، اثری دینی محسوب میشود. در این چارچوب پیامبر اسلام(ص) به عنوان الگویی کامل از اخلاق، عدالت و معنویت میتوانند الهامبخش چنین آثاری باشند.
آذین ادامه داد: در اسلام تأکید فراوانی بر کرامت انسان، نقش او به عنوان خلیفه خداوند بر زمین و مسئولیتهای اجتماعی و خانوادگی وی شده است. بنابراین اگر فیلمی این ابعاد را دراماتیک کند و شخصیت انسانی را در پرتو ارزشهای الهی به تصویر بکشد، میتوان آن را سینمای دینی دانست. متأسفانه برخی مدیران و حتی فیلمسازان تصور میکنند با گنجاندن چند صحنه محدود از آیینهای دینی، فیلمشان رنگ و بوی مذهبی پیدا میکند، در حالی که چنین برداشتی بسیار سطحی است و با مفهوم واقعی سینمای دینی فاصله دارد.
این منتقد سینما تصریح کرد: سینمای دینی باید بر مبنای آموزههای اصیل اسلام ساخته شود. در این نگاه، زندگی پیامبر اسلام نمونه بارز الگویی است که میتواند به وحدت امت اسلامی کمک کند. پیامبر اکرم(ص) با اخلاق و رفتار رحمانی خود نه تنها در میان مسلمانان بلکه در میان غیرمسلمانان نیز تأثیرگذار بودند. اگر این ابعاد بهدرستی در سینما بازتاب یابد، سینما به ابزاری برای تقریب مذاهب و اتحاد جهان اسلام تبدیل خواهد شد.
وی با اشاره به تاریخ سینمای ایران و جهان گفت: در چهار دهه گذشته آثاری با عنوان دینی ساخته شدند که بعضی از آنها به تاریخ ادیان یا رویدادهای اسلامی پرداختند. اما اغلب این آثار تنها ورق زدن تاریخ بودند و ارتباط عمیق و تأثیرگذار با مخاطب برقرار نکردند. به عنوان مثال، در پرداختن به واقعه عاشورا برخی فیلمها صرفاً صحنههای تراژیک و مظلومیتها را بازنمایی کردند در حالی که اهداف، انگیزهها و پیامهای قیام امام حسین(ع) مغفول ماند. این کاستی نشان میدهد سینمای دینی نباید فقط به ظاهر حوادث اکتفا کند بلکه باید پیامها و ارزشهای نهفته را آشکار سازد.
آذین خاطرنشان کرد: نمونه درخشانی مانند فیلم «رستاخیز» نشان داد که چگونه میتوان تاریخ دینی را با نگاهی هنری و عمیق روایت کرد، هرچند این فیلم هنوز به نمایش عمومی درنیامده است. چنین آثاری میتوانند الگویی برای تولیدات آینده باشند تا سینما از سطح به عمق حرکت کند. مشکل اصلی این است که گاهی مسائل روزمره مانند فقر، بیکاری یا مشکلات اجتماعی سایه بر موضوعات اصلی میاندازند و اجازه نمیدهند پیامهای الهی و ارزشهای معنوی بهطور برجسته دیده شوند.
وی با تأکید بر ظرفیت سینما برای معرفی اسلام رحمانی اظهار کرد: در شرایطی که جریانهای افراطی و رسانههای مغرض چهرهای نادرست و خشن از اسلام به نمایش میگذارند، سینما میتواند رسالت مهمی در اصلاح این تصویر بر عهده بگیرد. بازنمایی زندگی پیامبر اسلام در آثار هنری، هم تصویر حقیقی اسلام را نشان میدهد، هم راهی برای مبارزه با اسلامستیزی فراهم میکند.
این کارشناس سینما اضافه کرد: پیامبر اسلام پیامآور رحمت، محبت و عدالت بودند. اگر این آموزهها در قالب روایتهای سینمایی بازآفرینی شوند، مخاطبان جهانی خواهند فهمید که اسلام دین خشونت و تعصب نیست بلکه دین اخلاق و انسانیت است. در چنین شرایطی، سینما نقشی فراتر از سرگرمی پیدا میکند و به ابزاری برای تبلیغ معنویت، تقویت هویت اسلامی و ایجاد انسجام اجتماعی بدل میشود.
آذین اظهار کرد: تحقق این اهداف نیازمند برنامهریزی، حمایت مالی و همکاری نهادهای فرهنگی است. تولید آثار بزرگ و تاریخی درباره زندگی پیامبر یا حوادث مهم اسلامی نیازمند سرمایهگذاری کلان است و تنها با همافزایی دولت، هنرمندان و نهادهای دینی امکانپذیر خواهد بود. اگر چنین حمایتی صورت گیرد، میتوان امید داشت که سینمای ایران و جهان اسلام به تولید آثار ماندگار و اثرگذار دست یابد.
وی در پایان گفت: یاد و پیام پیامبر اسلام محدود به یک روز یا مناسبت خاص نیست. ایشان الگوی جاودانه انسانیت هستند و سینما باید با نگاهی دائمی و مستمر به این شخصیت عظیم بپردازد. تنها در این صورت میتوان انتظار داشت که سینما به وحدت مسلمانان کمک کند، گفتوگوی میان ادیان را تقویت نماید و چهره واقعی اسلام را به جهانیان عرضه کند.
انتهای پیام
نظر شما