خانم فاطمه نخعیفرد مدیر مدرسه علمیه تخصصی حضرت زینب کبری علیهاالسلام رفسنجان با اشاره به فرا رسیدن سال روز میلاد با سعادت امام حسن عسکری علیهالسلام، یازدهمین خورشید امامت،در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در کرمان به واکاوی محورهای مهم ولادت و زندگی آن حضرت پرداخته؛ محورهایی که نهتنها تاریخیاند، بلکه پیامآور امید، مقاومت و هدایت برای جامعه امروز هستند. متنمصاحبه به شرح زیر است:
به نظر شما ویژگی های تاریخی و اجتماعی دوران ولادت امام یازدهم چه بود و تولد ایشان در آن شرایط چه پیامی داشت؟
در ولادت هر یک از ائمه اطهار علیهالسلام باید سعی شود از نور وجودشان بهرهمند شد. با تأمل در محورهای مهم زندگی آن حضرت میتوان دریافت این محورها نهتنها تاریخیاند، بلکه پیامآور امید، مقاومت و هدایت برای جامعه امروز هستند.
امام حسن عسکری علیهالسلام در سال ۲۳۲ هجری قمری در سامرا، پایتخت نظامی عباسیان، دیده به جهان گشودند. دوران ولادت ایشان، دوران خفقان، کنترل شدید شیعیان، و ترس خلفا از تحقق وعده ظهور مهدی موعود بود. تولد ایشان در چنین شرایطی، پیام روشنی داشت؛ تولد حضرت تنها یک رویداد تاریخی صرف و تولد یک فرزند نبود بلکه بارقه ای از امید بود که به شیعیان پیام می داد مسیر صحیح باید ادامه پیدا کند و نباید ناامید شد زیرا خدای متعال شیعیان را بدون حجت نمی گذارد و امامت حتی در دل ظلمت سیاسی خاموش نمیشود. همچنین یک درسنامه عملی است مبنی بر اینکه هدایت الهی همیشه جاری است حتی در شرایط سخت و انسانها همیشه باید آمادگی لازم برای زندگانی در چنین شرایطی را داشته باشند و دست از حرکت و تلاش بر ندارند.
نقش مادر گرامی حضرت عسکری، حُدیث (سوسن)، در تربیت و آماده سازی امام برای مقام امامت چگونه بود؟
مادر ایشان، بانویی مؤمن، فهیم و اهل عبادت بود که در منابع با نامهای «سوسن»، «حدیث» یا «سلیل» آمده است. تربیت امام در محیطی معنوی و پنهان، نشان از آمادگی برای امامت در شرایط سخت دارد. نقش این بانوی بزرگ در حفظ امنیت امام و انتقال معارف اهل بیت، بسیار کلیدی بود.
در حقیقت بانو سوسن حلقه ارتباط امامین شریفین امام یازدهم و امام دوازدهم است و از نظر علم و تقوا زبان زد بود با خضوع و صبر فراوان در شرایط سخت و اختناق عباسیان در مراقبت و تربیت امام حسن عسکری علیه السلام از هیچ کوششی دریغ نکردند و با تمام توان و تلاش رسالت مادری خود را به نحو احسن انجام دادند نه تنها مادری مقتدر برای امام بودند بلکه یاوری به تمام معنا در امور امامت ایشان بعد از تولد امام زمان علیه السلام بودند. بانو« سوسن» به دستور امام حسن عسکری مدتی امام زمان را نگهداری و مراقبت کردند و در ایام شهادت امام حسن عسکری در مقابل اکاذیب جعفر کذاب شجاعانه ایستادگی نمودند و از حق امام حسن عسکری و امام زمان علیه ما السلام به خوبی دفاع کردند.
علت و معنای لقب "عسکری" چیست و زندگی در محله نظامیان سامرا چه نمادی از تعامل امام با شرایط سخت است؟
لقب «عسکری» برگرفته از محل سکونت امام در محله نظامی «عسکر» در سامراست. در زمان عباسیان به محله های نظامی عسکر گفته می شد و چون می خواستند امام حسن عسکری را تحت مراقبت شدید قرار دهند ایشان را به محله ای نظامی در سامرا انتقال دادند که باعث شد لقب عسکری به ایشان داده شود و این لقب نشان از شرایط سخت حاکم بر امام است که چگونه تحت مراقبت و اشراف شدید و با محدودیت فراوان زندگی می کردند و ارتباطشان با شیعیان بسیار محدود بود.
دلیل پنهان بودن ولادت امام حسن عسکری (ع) چه بود؟
دلیل پنهان بودن ولادت امام حسن عسکری علیه السلام و ضرورت چنین تدبیری در مقابله با سیاست خلفای عباسی این بود که آن ها، به دلیل اخبار ادیان درباره تولد منجی موعود، در صدد کنترل و نابودی این جریان بودند. به همین دلیل ولادت امام عسکری علیه السلام بهصورت پنهانی انجام شد تا از خطرات احتمالی در امان باشد. این پنهانکاری، مقدمهای برای ولادت پنهانی امام مهدی (عج) و دوران غیبت بود.
امام با وجود محدودیت های شدید، چگونه شبکه ارتباطی وکالت را مدیریت و با شیعیان در ارتباط بودند؟
نحوه ارتباط امام با شیعیان را با وجود محدودیت های شدید، مدیریت شبکه ارتباطی وکالت بود. شبکه وکالت از زمان امام سجاد علیه السلام راه اندازی شد. شاید بتوان گفت شبکه ارتباطی وکالت در زمان امام صادق علیه السلام پایه گذاری اساسی شد و به وسیله امامان بعد از ایشان گسترش پیدا کرد و در زمان امام حسن عسکری علیه السلام به اوج خودش رسید ارتباط محدود امام با شیعیان باعث شد که ایشان ارتباط خود را از طریق مکاتبه حفظ کنند و ادامه دهند.
گسترش و پراکندگی جغرافیایی شیعیان، باعث شد تا شبکه سری ارتباطی وکالت در مناطق مختلف کارکرد داشته باشد امام از این طریق، نامهها و مکتوبات فراوانی با شیعیان رد و بدل می کردند که بسیار کارآمد بود. امام عسکری علیه السلام به طور سری از نمایندگانی جهت ارتباط با شیعیان استفاده می کردند. این امردر ظاهر رتق و فتق امور مالی شیعیان و همچنین پاسخ گویی احکام را انجام می دادند اما در واقع حفظ ارتباط شیعیان و امام برای حفظ مسیر هدایت و رشد و رساندنش به امام زمان علیه السلام بوده است.
مهمترین اقدامات امام یازدهم برای زمینه سازی و آماده کردن شیعیان برای دوران غیبت چه بود؟
از مباحث مهم و محوری دوران امامت امام یازدهم علیه السلام زمینه سازی و آماده کردن شیعیان برای دوران غیبت است. اگر شیعیان یکباره با رویداد غیبت مواجه می شدند بحرانی عظیم شیعیان را در بر می گرفت و شاید بتوان گفت که دیگر نامی از آن باقی نمی ماند؛ امام حسن عسکری علیه السلام با تدبیر دقیق مانند یک معمار ماهر زیربنای این امر مهم را پایه گذاری کردند و در ادامه به محکم کاری آن پرداختند. ایشان با درایت کامل جامعه شیعی را که متذکر بر حضور امام بود به سمتی سوق دادند که بتوانند در برهه ای از تاریخ که امام حضور ندارد خود را حفظ کنند و با اعتقاد به امام غایب و فرمانبرداری از نایب ایشان دوران صبر و انتظار را تجربه کنند.
به چه معجزات یا کراماتی در هنگام ولادت ایشان اشاره شده و این نشانه ها چه مفهومی داشت؟
در برخی منابع، به نورانیت خاص امام در لحظه تولد اشاره شده است. نقلهایی از سخن گفتن در گهواره و آثار معنوی در لحظه ولادت وجود دارد. این نشانهها، تأکیدی بر مقام الهی و امامت ایشان از همان آغاز است. در ادامه مهمترین درس های اخلاقی و سبک زندگی که از سیره امام حسن عسکری (ع) می توان آموخت را ذکر این چنین بیان کرد؛
امام عسکری علیه السلام با وجود حصر خانگی، به عبادت، تعلیم، و هدایت شیعیان ادامه دادند. تقوا، زهد، علم، صبر، و تعامل کریمانه با دشمنان از ویژگیهای بارز ایشان بود. زندگی حضرت الگویی برای مقاومت مؤمنانه در برابر ظلم و حفظ کرامت انسانی بود؛ امام یازدهم در حدود ۲۲ سالگی به امامت رسیدند، مشابه امام جواد و امام هادی علیهم السلام. این امر نشان میدهد که امامت وابسته به سن نیست، بلکه به علم الهی و عصمت است.
باتوجه بر علم لدنی و تربیت الهی ایشان، ولادت این امام به عنوان مقدمه تولد امام مهدی (عج) است که امید نهایی بشریت را نوید میدهد. این تولد، پیام انتظار فعال، آمادگی معنوی، و تقویت ایمان در نسل امروز دارد. امام عسکری (ع) با تربیت شیعیان و حفظ فرزندشان، راه را برای ظهور منجی فراهم کردند. ولادت ایشان نهتنها یک واقعه تاریخی، بلکه یک پیام زنده برای امروز جامعه بشری است پیامی از صبر، امید، و آمادگی برای ظهور باشد که با تأسی به سیره ایشان، در مسیر انتظار فعال و معرفتی گام برداریم.
نظر شما