مهدی فقیه، هنرمند پیشکسوت سینما و تئاتر، در گفتوگو با خبرگزاری حوزه با اشاره به ایام شهادت حضرت زهرا(س) اظهار کرد: وقتی درباره الهامگیری آثار هنری از وجود مبارک حضرت زهرا(س) صحبت میکنیم، باید ابتدا بپذیریم که ایشان «هزار آیینه» و برخوردار از ابعاد گوناگون انسانی، تربیتی، معرفتی، اخلاقی و اجتماعی هستند. متأسفانه زندگینامه و سیره ایشان به اندازه شأن و عظمتشان مورد مطالعه و پرداخت هنرمندانه قرار نگرفته است. در حالی که اگر یک هنرمند امروز با دقت و عمق به زندگی حضرت زهرا(س) نگاه کند، در هر قدم با گنجینهای خلاقانه روبهرو میشود که قابلیت بازآفرینی در هنرهای نمایشی، سینما، ادبیات و حتی هنرهای کودک را دارد. به باور من، کوتاهی ما در شناخت این ابعاد باعث شده نسل امروز با این الگوهای نورانی آشنا نشود، در حالی که هر صفحه از زندگی حضرت زهرا (س) میتواند یک اثر بزرگ هنری را خلق کند.
وی با اشاره به شرایط فرهنگی نسل امروز و نقش ابزارهای نوین گفت: امروز جوانان از طریق هوش مصنوعی و امکانات گسترده، هر محتوایی را در کوتاهترین زمان به دست میآورند. بنابراین اگر میخواهیم اثر هنری دینی بر آنان تأثیر بگذارد، باید کاری فراتر از جذابیتهای سطحی ارائه کنیم؛ کاری عمیق، مبتکرانه، قابل فهم و در عین حال برتر از محتواهای ساده و تکراری که فضای مجازی تولید میکند. نسل امروز کمتر مطالعه میکند و کمتر به سراغ منابع اصیل میرود و این مسئولیت هنرمند را دوچندان میکند؛ زیرا هنرمند باید زبان امروز را بشناسد تا پیام بزرگان دین را با قالبی جذاب، هنرمندانه و مؤثر بازآفرینی کند.
این بازیگر پیشکسوت تأکید کرد: هنرمند وقتی میتواند اثری ماندگار تولید کند که جامعه، مشکلات، دغدغهها و نیازهای فرهنگی نسل خود را بشناسد. متأسفانه بخشی از جامعه هنری ما از این شناخت فاصله گرفتهاند و به جای پرداختن به مسائل عمیق و اثرگذار، به سمت کارهایی میروند که نه در شأن مردم است و نه پاسخگوی نیاز آنان. به همین دلیل بخش قابل توجهی از تولیدات، سطحی، نمایشی و بدون عمقاند و نمیتوانند هویتساز باشند. در حالیکه شخصیت حضرت زهرا (س) برای همین «امروز» جامعه ما حرف دارد؛ حرفی که اگر درست روایت شود، میتواند مسیر بسیاری از جوانان را نورانی کند.
وی افزود: وقتی درباره ابعاد هزارگانه زندگی حضرت زهرا (س) صحبت میکنیم، منظورمان تنها جنبههای تاریخی نیست؛ بلکه ایشان برای امروز ما دستورالعملهای اخلاقی، اجتماعی، خانوادگی و حتی مدیریتی دارند. ما در پرداختن به چنین شخصیت عظیمی کاهلی کردهایم. هنوز نتوانستهایم این شخصیت را در قالب یک روایت جذاب و قابل لمس به نسل جدید معرفی کنیم. اگر قرار است اثری تولید شود، باید با دقت، مطالعه، پژوهش و شناخت باشد، نه با روایتهای کلیشهای و بازسازیهای سطحی که هیچ ارتباطی با روح زندگی آن حضرت ندارد.
فقیه درباره الگو بودن شخصیت حضرت زهرا(س) برای زنان و دختران امروز گفت: اگر تولیدات نمایشی ما با دقت و درستی ساخته شوند، حضرت زهرا (س) قطعاً الگویی بینظیر برای بانوان خواهد بود. امروز دختر ایرانی نیازمند الگویی است که علاوه بر معنویت و شخصیت الهی، الگوی عملی زندگی باشد؛ الگویی در مدیریت خانه، مواجهه با مشکلات، دفاع از حق، تربیت فرزند، همسرداری و حضور اجتماعی. همه اینها در زندگی حضرت زهرا(س) وجود دارد، اما ما نتوانستهایم این الگو را در قالبهای هنری جذاب عرضه کنیم. بزرگان هنر و اندیشه باید ابعاد شخصیت ایشان را استخراج و تبدیل به روایتهای قابل ارائه در رسانه کنند.
وی ادامه داد: یکی از حوزههای مغفول در معرفی سیره اهلبیت(ع)، بهویژه حضرت زهرا(س)، حوزه کودک و نوجوان است. این در حالی است که به باور من بهترین فرصت برای آشنا کردن نسلها با الگوهای دینی، دوران کودکی است. در برنامهسازی کودک، اگر زبان مناسب، شخصیتپردازی دقیق و محتوای عمیق داشته باشیم، میتوانیم کاری ماندگار انجام دهیم. اما بسیاری از برنامههایی که امروز در مناسبتها ساخته میشود، صرفاً با تغییر لباس و طراحی یک دکور ساده دنبال ارائه مفاهیم دینی هستند. این روش نه جذاب است، نه اثرگذار، و نه با نیاز مخاطب کودک تناسب دارد.
فقیه با اشاره به تجربه خود در حوزه برنامههای کودک و نمایش عروسکی گفت: کار برای کودک پشتوانهای بسیار قوی میخواهد. نمیتوان بدون شناخت روانشناسی کودک، بدون مطالعه عمیق و بدون داشتن زبان مناسب، اثری تولید کرد و انتظار داشت بر ذهن و قلب کودک اثر بگذارد. امروز بسیاری از آثار کودک صرفاً مناسکی هستند؛ یعنی برای یک مناسبت چند روزه تولید میشوند و پیام عمیقی ندارند. در حالیکه اگر شخصیت حضرت زهرا (س) یا سایر ائمه را به زبان کودکانه و جذاب روایت کنیم، کودکان ما از همان ابتدا با الگوهای صحیح رشد خواهند کرد.
این هنرمند تأکید کرد: روایت دینی برای کودک باید بر اساس اصول علمی و هنری باشد. کار کودک با چند قطعه دکور و لباس عربی معنا پیدا نمیکند. کودک امروز بسیار باهوشتر از آن است که با یک روایت سطحی ارتباط برقرار کند. برنامهساز کودک باید مطالعه داشته باشد، داستاننویسی کودک بداند، با روانکاوی کودک آشنا باشد و بتواند مفاهیم بزرگ را در قالبهای کوچک و ملموس ارائه کند. این کار به تحقیق عمیق نیاز دارد؛ همان چیزی که متأسفانه کمتر در تولیدات ما دیده میشود.
وی با انتقاد از کمتوجهی به ظرفیتهای نمایشی در معرفی الگوهای دینی اظهار کرد: ما باید به جای بازتولید کارهای تکراری و مناسکی، به سراغ تولید پروژههای بلندمدت و حرفهای درباره شخصیتهای معصومین برویم. این پروژهها میتوانند در قالب سریال، انیمیشن، نمایش عروسکی، کتاب تصویری و طرحهای چندرسانهای اجرا شوند. اگر چنین کاری آغاز شود، قطعاً نسل آینده ارتباط عمیقتری با الگوهای دینی پیدا خواهد کرد.
فقیه در ادامه گفت: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازگشت به منابع نورانی اهلبیت (ع) هستیم؛ اما این بازگشت باید هنرمندانه، حرفهای و جذاب باشد. نسل امروز با محتواهای سطحی ارتباط نمیگیرد. اگر ما بهعنوان هنرمند، پژوهشگر یا برنامهساز به سراغ لایههای عمیقتر زندگی حضرت زهرا (س) برویم و آنها را با زبان امروز روایت کنیم، میتوانیم تحولی بزرگ در تربیت فرهنگی، اخلاقی و هنری جامعه ایجاد کنیم. کوتاهی ما در این زمینه جبرانپذیر است، به شرط آنکه با جدیت، برنامهریزی و شناخت درست قدم برداریم.
فقیه با اشاره به اهمیت بهکارگیری هنر در انتقال مفاهیم دینی و تربیتی گفت: هنر وسیلهای است که میتواند پیامهای عمیق را از دل زندگی حضرت زهرا(س) به مخاطب امروز منتقل کند. اگر ما توانستیم این ابعاد هزارگانه را با نگاهی خلاقانه، جذاب و در عین حال واقعگرایانه بازآفرینی کنیم، مخاطب نه تنها با الگوهای اخلاقی و تربیتی آشنا میشود، بلکه نوع مواجهه او با ارزشهای دینی و فرهنگی نیز تغییر میکند. هنر به ویژه در رسانههای تصویری و نمایشی قدرتی دارد که حتی یک جمله یا یک رفتار شخصیتپردازی شده میتواند مسیر تفکر و انتخابهای نسل جدید را تحت تأثیر قرار دهد.
وی سپس به ضرورت تعامل میان هنرمند و پژوهشگر تأکید کرد و گفت: برای خلق اثر هنری موفق درباره حضرت زهرا(س)، صرفاً نگاه هنری کافی نیست، بلکه باید پشتوانه پژوهشی و علمی وجود داشته باشد. مطالعه زندگی و سیره ایشان، بررسی منابع تاریخی و روایی، و تحلیل روانشناختی و اجتماعی رفتارها، همگی باید در فرآیند تولید اثر بهکار گرفته شود. بدون این مطالعات، تولید اثر ممکن است ظاهری جذاب داشته باشد اما از عمق و پیام واقعی خالی باشد. همکاری میان هنرمندان، اساتید دینی، جامعهشناسان و روانشناسان کودک میتواند نتایجی بسیار مؤثر و ماندگار ایجاد کند.
فقیه در پایان با نگاهی به آینده اظهار کرد: نسلهای جدید نیازمند الگوهایی واقعی، ملموس و قابل دسترس هستند تا بتوانند زندگی خود را با ارزشهای الهی و انسانی هماهنگ کنند. حضرت زهرا(س) نمونهای کامل از چنین الگویی است و اگر ما بتوانیم زندگی ایشان را در قالب آثار هنری با کیفیت و خلاقانه روایت کنیم، نه تنها فرهنگ دینی جامعه تقویت میشود، بلکه زمینه تربیت نسلی با اخلاق، بصیرت و شعور دینی فراهم خواهد شد. اکنون زمان آن است که هنرمندان با دغدغه، تخصص و پشتکار، این میراث بزرگ را به نسل امروز منتقل کنند و کوتاهی گذشته را جبران نمایند.
انتهای پیام
نظر شما