حوزه/ حجت الاسلام رضا فرخی، از پژوهشگران و کارشناسان حوزوی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری«حوزه» در تهران، با بیان اینکه شبکه های اجتماعی همانند یک چاقوی دو لبه طراحی شده است، بیان داشت: حضور عالم دینی در فضای مجازی که بتواند در زمینه های مختلف اعتقادی، احکام و شبهات دینی پاسخگوی کاربران باشد، ضروری و لازم است و نباید فضا را برای نفوذ دشمنان و سوء استفاده آن ها خالی کرد.

وی همچنین معتقد است: فضای مجازی به علت سوء استفاده بیشتر نظام سلطه، تبدیل به بستری برای فرود موشک های جنگ نرم دشمن شده است و از آن به خوبی در راستای تهاجم فرهنگی بهره می برد و براین اساس نهاد خانواده هم مورد تهدید جدی است، البته می توان با فرهنگ سازی و برنامه ریزی دقیق و مدون آن را به فرصت تبدیل کرد.

حاصل گفتگو با این کارشناس حوزوی فضای مجازی در ادامه می آید:

* به عنوان سئوال نخست بفرمایید، شبکه هاي اجتماعي فرصت هستند يا تهديد؟

با توجه به این که شبکه های اجتماعی همانند یک چاقوی دو لبه طراحی شده اند، می توان از آن ها هم به عنوان یک فرصت و هم یک تهدید تعبیر نمود. اما اگر واقع نگر باشیم درمی یابیم که اکثر قریب به اتفاق مخاطبان این شبکه ها، مشمول رویکرد منفی این شبکه ها شده اند و برای آن ها یک تهدید به حساب می آید. ولی در عین حال عده ای ولو قلیل از فرصت این شبکه ها در مسائل گوناگون بهره می برند.

* متولیان فرهنگی به ویژه حوزه های علميه و روحانیت در فرهنگ سازي جامعه چه نقشی ایفا می کنند؟

در واقع روحانیت رسالت احیای فرهنگ جامعه را بر عهده دارد و به روشنی می توان دید که امور بسیاری می تواند به دست روحانیت حل شود، اما در موارد بسیاری با مانع روبرو می شوند. به عنوان مثال اگر حوزه های علمیه و روحانیت شیعی در فضاهایی مثل آموزش و پرورش و دانشگاه ها فرصت ایفای نقش داشته باشند، به خوبی می توان دید که چه تاثیری از جهت فرهنگی بر جامعه خواهند داشت.

معتقدم حوزه های علمیه می توانند نقش به سزایی در فرهنگ جامعه ایفا نمایند و مسئولیت فرهنگی جامعه را به نحو احسن بر عهده گیرند، چون در حوزه های علمیه پتانسیلی وجود دارد که در دیگر ارگان ها دیده نمی شود. البته این به بدان معنا نیست که در حال حاضر مسئولیت فرهنگی به دست روحانیت است..

* تأثیر فضای‌مجازی در زندگی امروز مردم و تاثیر آن در نهاد خانواده ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

امروزه از فضای مجازی استفاده های مختلفی مانند تحقیقات، پرسش و پاسخ، ارتباط های مجازی، ثبت نام ها و ... می شود، اما اگر کمی واقع بین باشیم می بینیم که فضای مجازی به علت سوء استفاده بیشتر نظام سلطه، تبدیل به بستری برای فرود موشک های جنگ نرم دشمن شده است و از آن به خوبی در راستای تهاجم فرهنگی بهره می برد و براین اساس نهاد خانواده هم مورد تهدید جدی است.

* به نظر شما ریشه به وجود آمدن ناهنجاری‌های اخلاقی و اعتقادی در فضای‌مجازی چیست ؟

ایجاد ناهنجاری های اخلاقی و اعتقادی در فضای مجازی، دلایل و ریشه های مختلفی دارد و نمی توان یک مورد را به عنوان ریشه نام برد، ولی اگر بخواهیم ریشه اصلی این گونه ناهنجاری ها را نام ببریم به چند مورد اشاره می شود؛ تلاش شبانه روزی دشمن برای ریشه کن کردن اعتقاد و اخلاق از طریق فضای مجازی و در کنار آن عدم تلاش کافی مسئولین و مردم در مهار تهاجم فرهنگی، عدم نظارت صحیح والدین بر استفاده فرزندان از فضای مجازی، توانمندی امکانات مجازی غرب نسبت به امکانات داخلی در زمینه مجازی و ...

* لزوم حضور روحانیت در فضای مجازی را تا چه میزان مهم و با اهمیت قلمداد می کنید؟

روحانیت به نوبه خود به گروه ها و قسمت های مختلفی تقسیم پذیر هستند، به صورتی که نمی توان از لفظ روحانیت به طور کلی استفاده کرد، چرا که یک طلبه نو پا را نمی توان با یک استاد درس خارج در یک سطح دانست. از این رو باید بین یک طلبه و یک عالم تفکیک کرد.

 به نظر بنده حضور عالم دینی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی که می تواند در زمینه های مختلف اعتقادی، احکام و شبهات دینی پاسخگو باشد، ضروری و لازم است و نباید فضا را برای نفوذ دشمنان و سوء استفاده آن ها خالی کرد.

* به نظر شما برنامه هاي کاربردي و فراگير در رابطه با ایمن سازی فضاي مجازي و شبکه هاي اجتماعي چیست؟

بهترین برنامه و کاربردی ترین آن فرهنگ سازی در زمینه فضاهای مجازی است. فرهنگ سازی به این معناست که مردم جامعه به خصوص قشر جوان و نوجوان با آسیب های این فضا آشنا شوند و در مقابل آن واکسینه گردند در غیر این صورت آسیب های جدی و گاهی غیر قابل جبرانی متوجه کشور خواهد شد.

مقابله با فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نباید به گونه ای باشد که از بیخ و بن مانع آن شویم و بخواهیم اصل صورت مسئله را پاک نمائیم، بلکه باید فرهنگ استفاده صحیح از آن را آموزش دهیم.

* به نظر شما طلاب و روحانیون چگونه وارد فعالیت های تبلیغی و دینی در شبکه های مجازی و ارتباط با جوانان شوند؟

طلاب و روحانیون باید با در نظر گرفتن موارد گذشته و آسیب های این گونه فضاها، با دستی پر و روحی بزرگ وارد این گونه شبکه ها شوند. یعنی ممکن است گاهی شخصی برای این که فردی را از چاه بیرون بکشد، خودش داخل چاه بیافتد، هیچ عقل سلیمی این نوع کمک کردن را نمی پذیرد، ولی به طور کلی حضور و استفاده از فرصت های شبکه های مجازی و اجتماعی برای طلاب مستعد و پر تلاش در راستای دفع ضرر بزرگ تر هیچ اشکالی ندارد و حتی لازم و ضروری است.

لذا طلاب باید تلاش کنند که بار علمی خود را  تکمیل کنند و  برای مقابله با جنگ نرمی که دشمن آغاز کرده، از هر تلاش و کوششی دریغ نکنند، در این صورت می توانند وارد فعالیت در شبکه های اجتماعی شوند.

گفتگو: مهدی زارعی شبخانه