خبرگزاری «حوزه»، در ادامه سلسله مباحث تفسیری استاد قرائتی با موضوع «تفسیر قطره ای» به بیان نکته ها و پیام های آیه«مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ» می پردازد.

* «مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ» 

  کلمۀ «دین» هم به‌معناى مکتب و آیین است، هم به‌معناى جزا و پاداش. مراد از «يَوْمِ الدِّينِ» روز قیامت است که روز حساب و کیفر و پاداش است. البته خداوند، هم مالک دنیاست و هم مالک آخرت، ولى مالکیت او در روز قیامت، جلوۀ دیگرى دارد. در آن روز هیچ‌کس مالک هیچ‌چیز نیست. حتى انسان اختیار اعضا و جوارحِ خود را ندارد. نه زبان، اجازۀ عذرتراشى دارد و نه فکر، فرصتِ تدبیر؛ تنها خداوند، صاحب‌اختیار آن روز است.

* از اين آيه مى‌آموزيم:

در كنار اميد به رحمتِ الهى كه در آيۀ قبل مطرح شد، بايد از حساب و جزاى قيامت نيز بترسيم؛ زيرا خداوند از هر نيك و بد ما آگاه و بر كيفر و پاداش آن قادر است.

 * نكته‌های آیه «مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ»  

* مالكيّت خداوند، حقيقى است و شامل احاطه و سلطنت است، ولى مالكيّت هاى اعتبارى، از سلطه ى مالك خارج مى شود و تحت سلطه ى واقعى او نيست.

** با آنكه خداوند مالك حقيقى همه چيز در همه وقت است، ولى مالكيّت او در روز قيامت و معاد جلوه ى ديگرى دارد؛

* در آن روز تمام واسطه ها واسباب قطع مى شوند. «تقطّعت بهم الاسباب» (بقره/166)

* نسبت ها و خويشاوندى ها از بين مى رود. «فلا انساب بينهم» (مؤمنون، 101)

* مال و ثروت و فرزندان، ثمرى ندارند. «لا ينفع مال و لا بنون» (شعراء، 88)

* بستگان و نزديكان نيز فايده اى نمى رسانند. «لن تنفعكم ارحامكم» (ممتحنه، 3)

* نه زبان، اجازه عذر تراشى دارد و نه فكر، فرصت تدبير. تنها راه چاره لطف خداوند است كه صاحب اختيار آن روز است.

لفظ «دين» در معانى گوناگون به كار رفته است:

الف: مجموعه ى قوانين آسمانى. «إنّ الدّين عنداللَّه الاسلام» (آل عمران، 19)

ب: عمل و اطاعت. «للّه الدّين الخالص»*** (زمر، 3)

ج: حساب و جزا. «مالك يوم الدّين»

 * «يوم الدّين» در قرآن به معناى روز قيامت است كه روز كيفر و پاداش مى باشد. «يسئلون ايّان يوم الدّين» (ذاريات، 12)

مى پرسند روز قيامت چه وقت است؟ قرآن در مقام معرّفى اين روز، چنين مى فرمايد: «ثم ما ادريك ما يوم الدّين . يوم لا تملك نفس شيئاً و الامر يومئذ للّه» (انفطار، 18 - 19)

 (اى پيامبر!) نمى دانى روز دين چه روزى است؟ روزى كه هيچ كس براى كسى كارآيى ندارد وآن روز تنها حكم و فرمان با خداست.

 * «مالك يوم الدّين» نوعى انذار و هشدار است، ولى با قرار گرفتن در كنار آيه ى «الرّحمن الرّحيم» معلوم مى شود كه بشارت و انذار بايد در كنار هم باشند. نظير آيه شريفه ديگر كه مى فرمايد: «نبّى ء عبادى انّى أنا الغفور الرّحيم . و أنّ عذابى هو العذاب الاليم» (حجر، 49 - 50)

 به بندگانم خبر ده كه من بسيار مهربان و آمرزنده ام، ولى عذاب و مجازات من نيز دردناك است. همچنين در آيه ديگر خود را چنين معرّفى مى كند: «قابل التَّوب شديد العقاب» (غافر، 3) خداوند پذيرنده ى توبه مردمان وعقوبت كننده ى شديد گناهكاران است.

* در اوّلين سوره ى قرآن، مالكيتَ خداوند عنوان شده است، «مالكِ يوم الدّين» و در آخرين سوره، مَلِكيت او. «ملك النّاس»

* پيام‌های آیه «مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ»  

* خداوند متعال، از جهات مختلف قابل عبادت است و ما بايد حمد و سپاس او را به جا آوريم. به خاطر كمال ذات و صفات او كه «اللّه» است، به خاطر احسان و تربيت او كه «ربّ العالمين» است و به خاطر اميد و انتظار رحم و لطف او كه «الرّحمن الرّحيم» است و به خاطر قدرت و هيبت او كه «مالك يوم الدّين» است.

* قيامت، پرتوى از ربوبيّت اوست.

* قيامت، جلوه اى از رحمت خداوند است.