به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»،  مرکز پروتستان و تبادلات دینی واقع در برلین، نشست سالیانه خود در سال 2017 را با همکاری نهاد کلیسایی و توسعه پروتستان با موضوع "به رسمیت شناختن اسلام" برگزار نمود.

این نشست با حضور افراد متعدد از دانشگاه ها، نمایندگان کلیساها، جوامع مسلمان، بودا، یهود، سفارتخانه های کشورهای خارجی، احزاب سیاسی، نمایندگان ایالتی و نمایندگان مجلس فدرال با سخنرانی رئیس مرکز پروتستان و تبادلات دینی در ساختمان مرکزی نهاد کلیسایی و توسعه پروتستان برلین برگزار شد.

آقای راینهارد همپلمن رئیس مرکز پروتستان و تبادلات دینی در سخنان خود اذعان کرد: ما خوشحالیم که امسال در جمع گروههای متعدد و سلایق مختلف سخن می گوئیم. هدف ما در مرکز پروتسان و تبادلات دینی مطالعه و انتقال و تبادل یافته هایمان است.

رئیس مرکز پروتستان و تبادلات دینی افزود: در شرایط کنونی حفظ احترام متقابل بین افراد با تحرک به سوی فرصت ها و مقابله با مشکلات برای ما بسیار اهمیت دارد. علی رغم شوک هایی که امروز به جامعه وارد شده باید در مقابل دو قطبی شدن ایستاد. باید تناقض ها را پذیرفت. تواضع و خویشتن داری باید الگوی رفتار ما باشد. حفظ و مراقبت از تفاوت ها و اختلافات فرهنگی نباید به منزله پایان یافتن گفتگو و تبادل نظر باشد.

* اسلام در اروپا سابقه ای تاریخی دارد

وی ادامه داد: مایلم در اینجا با توجه به موضوع جلسه امشب که همان پذیرش اسلام است، جمله ای معروف از سوی یکی از مسئولان مسیحی که در سال 2015 بیان شد را عرض نمایم: برای ما جامعه مسیحیان در این جامعه ای که زندگی می کنیم، بسیار مهم است که مسلمانان را با معیارهای اسلامی شان در کنار عرف و قوانین خود قرار دهیم و بسنجیم. سنت اسلام در اروپا سابقه ای تاریخی دارد. اسلام از سال های خیلی دور در اروپا ساکن شده و در کنار عقاید دیگر مثل بودا، یهود و دیگر ادیان به تنوع دینی اروپا تعلق دارد.

* تنوع ادیان برای اتریش یک موفقیت تاریخی به شمار می آید

یک اندیشمند اتریشی هم که مهمان این نشست بود در سخنان کوتاهی، وضعیت موجود در آلمان را با کشور خود مقایسه کرد و گفت: اتریش نیز از لحاظ تنوع ادیان شبیه آلمان است. این تنوع که سنتی چند ده ساله است برای اتریش یک موفقیت تاریخی به شمار می آید. موفقیت از این نظر که اسلام مانند سایر ادیان در این کشور حضور دارد و افراد با با عقاید متنوع در کنار یکدیگر زندگی می کنند.

وی اضافه کرد: موضوع بحث امشب "پذیرش و به رسمیت شناختن اسلام" بسیار قابل تأمل است. هر پدیده ای در جهان سعی دارد خود را به رسمیت بشناسد و سایرین آن را نیز بپذیرند. امروز پذیرش و به رسمیت شناخته شدن تنها خاص اسلام نیست، این یک موضوع طبیعی است. همه افراد در زندگی روزمره خود مایل هستند و تلاش می کنند تا در جامعه پذیرفته شوند. در خصوص این موضوع مایلم کتابی را به دوستان معرفی کنم. "جدال برای پذیرش و به رسمیت شناخته شدن"، این کتاب توسط آکسل هونت نگاشته شده و در آن به تفصیل در خصوص پذیرش سخن به میان آمده است.

دکتر فریدمن آیسلر، عضو شورای مرکزی در مرکز پروتستان و تبادلات دینی که به عنوان مجری حاضر بود هم گفت: در ماه های گذشته اتفاقات زیادی رخ داده اند که جامعه ما از آن تأثیر زیادی گرفته است. این اتفاقات تنها مربوط به کشور ما نبوده، بلکه خارج از آن بوده اما تأثیرات زیادی را روی جامعه ما گذاشته است. از اتفاقات تلخ پاریس، بروکسل و برلین که بگذریم، روندی که در کشورهای همسایه ما و یا شرکای ما هم که اتفاق می افتند، بسیار نگران کننده هستند. به طور مثال روشی که در حال حاضر دولت ترکیه در پیش گرفته، باعث نگرانی بسیاری شده است.

آیسلر خاطرنشان کرد: حس مردم در جامعه در قبال ترس و نگرانی که با اسم اسلام صورت می گیرد، کاملا قابل درک است. از همین رو کم کم شاهد دو قطبی شدن در جامعه هستیم. علی رغم آن حمایت از قشر مسلمان و گروه های مسلمان برای ما بسیار اهمیت دارد. چیزی که واضح است این است که نفوذ دولت ها بر اسلام عواقب خوبی ندارد.

* به رسمیت شناختن اسلام در شرایطی که اتفاقات تلخ به اسم اسلام می افتد، کار سختی است

جم اوزدمیر نماینده مجلس آلمان در آغاز سخنان خود از برگزاری این نوع نشست ها ابراز خشنودی کرد و گفت: در این نوع تبادلات از یکدیگر چیزهای زیادی یاد خواهیم گرفت. موضوع امشب بحث داغ روز و مهمی است. تحولات اخیر روند سیاسی و اجتماعی را در بسیاری از کشورها تغییر داده اند. پذیرش اسلام و به رسمیت شناختن اسلام در شرایطی که بسیاری از اتفاقات تلخ به اسم اسلام می افتد، کار سختی است. اما همه باید برای آن تلاش کنیم. من موافق به رسمیت شناختن اسلام هستم.

وی ادامه داد: شما می دانید که من خودم یک مسلمان هستم. همین جا باید بگویم که حضور من و سخنران دیگر که هر دو مسلمان هستیم و اهل سنت، در این نشست کاملا تصادفی است و هیچ انگیزه خاصی برای انتخاب ما به دلیل تعلق دینی مان وجود نداشته است. من برای جلوگیری از سوء تفاهمات تنها موضع سیاسی خود را به عنوان نماینده مجلس و نماینده حزب سبزها اعلام می دارم.

این نماینده مجلس آلمان افزود: صرف نظر از اسلام شرایط حاضر با سال های پیش کاملا متفاوت است. زمانی که من به مدرسه می رفتم، تنها دو نفر از اعضای کلاس ما از خانواده یک مهاجر بودند. اما امروز شرایط این گونه نیست. در خصوص به رسمیت شناختن اسلام باید این سوال را پرسید که چه نوع اسلامی؟ اسلام آزاد و لیبرال؟ بله این نوع اسلام به آلمان تعلق دارد. اما اسلام افراطی یا سلفی خیر. من به هیچ وجه این نوع رویکرد را به جامعه آلمان متعلق نمی دانم.

وی با اشاره به طرحی که در سال 2015 منآماده کرده بود گفت: امروز تبعات پیروی یا عدم توجه به آن طرح را می بینیم. منظور من شرایطی است که جامعه مسلمانان دیتیب دارد. همه ما می بینیم که در ترکیه چه اتفاقات ناگواری توسط دولت تمامیت خواه آنجا می افتد. رسانه ها، دین، دانشگاهها و بسیاری از سازمان ها و مردم اسیر رفتار دیکتاتوری یک دولت شده اند. ما به حق نگران این رفتارها هستیم. چرا که بخش عظیمی از مردم تحت پوشش انجمن های اسلامی هستند که توسط این دولت حمایت می شوند. با این حال من شرایط مسلمانان و بسیاری از انجمن های اسلامی را خوب می بینم. بهتر از خیلی از کشورها. من حدود دو تا سه ماه در امریکا زندگی کردم. به جرأت می توانم بگویم که ما برای آزادی دین و برابری ادیان قدم های زیادی را نسبت به این کشورها برداشته ایم. در مقایسه با امریکا تنها جمله ای که می توانم بگویم این است که داشتن امید برای برابری جرم نیست.

* مسئولین آلمان برای پذیرش اسلام و به رسمیت شناختن آن مانعی ایجاد نکردند

جم اوزدمیر افزود: روسای کشور ما درباره پذیرش اسلام و تعلق اسلام به جامعه آلمان چندین بار اشاره هایی روشن داشته اند. از آقای کریستین وولف رئیس جمهور سابق مان تا خانم صدراعظم و آقای شویبله وزیر مالی و دارایی کشورمان. هیچ کدام از آنها برای پذیرش اسلام و به رسمیت شناختن آن مانعی ایجاد نکردند. همان طور که قانون اساسی این کار را نکرده است. متاسفانه در حال حاضر چهار انجمن اسلامی طبق گزارش و پیش طرحی که ما ارائه کردیم، پیش شرط های لازم را برای به رسمیت شناخته شدن ندارند. من در همین انجمن دیتیب انسان های خوبی را می شناسم. اما مشکل من با آن بالایی هاست. آنهایی که عقاید افراطی را به این مردم انتقال می دهند و با ظلم با سایرین برخورد می کنند. بر خلاف این انجمن ها، گروه هایی هستند که به طور عقلانی و با سازش چه با قانون و چه با جامعه انطباق دارند. می توانم انجمن احمدیه و علوی ها را مثال بزنم. با این حال باید با انجمن ها وارد گفتگو شد و چالش ها را از بین برد. در همین همکاری ها بسیاری از راهکارهای مهم را برای پروژه مهم ادغام اجتماعی پیدا می کنیم. از نظر من هر انجمن اسلامی برای پذیرش خود باید در جامعه مقبولیت پیدا کند.

* آشنایی با پیشینه جم اوزدمیر نماینده مجلس آلمان

لازم به ذکر است سال 2015 این نماینده یعنی آقای اوزدمیر و دیگر نماینده حزب سبز و همکار ایشان در حزب سبز، آقای فولکر بک پیش نویس طرح جنجالی را ارائه کردند که حقوق اولیه جوامع مسلمان را زیر سوال برد. این طرح در چند ایالت که حزب سبزها در اداره آن به طور مستقیم حضور دارند و جزء ائتلاف حاکم در مجالس آن ایالت ها هستند، ارائه گردید، اما از سوی همه آن ها مورد پذیرش قرار نگرفت. انتقادات اصلی این طرح متوجه چهار انجمن اسلامی بزرگ در آلمان است که تعداد زیادی از مسلمانان در آنها عضویت دارند. ایراد اصلی به این مجامع موانع زبانی، سیاسی و ملی گرایی هستند که به آنها وارد می شوند. این دو نماینده حزب سبز سعی داشتند با تنظیم این پیش نویس مجامع اسلامی را ملزم به پیروی از قوانین و عرف هایی کنند که با برخی از واقعیات فرهنگی و قومی مسلمانان همخوانی ندارد. یکی از ایرادات جدی دیگر این طرح حمایت دولتی از اسلام است. منظور از حمایت دولتی بیشتر اتهاماتی است متوجه دولت ترکیه و انجمن های اسلامی تحت حمایت آن هستند.

* انتقاد دبیر انجمن مسلمانان میلی گوروش به سخنان نماینده حزب سبز

سخنران بعدی آقای بکیر آتلاش، دبیر انجمن مسلمانان میلی گوروش بود. وی فارغ التحصیل شاخه حقوق است. آتلاش سخنان خود را با رویکردی کاملا حقوقی آغاز کرد و در ابتدا چند بند را راجع به حقوق ادیان در قانون اساسی و قوانین اجتماعی یادآور شد. وی با انتقاد از نماینده آلمان جم اوزدیر عنوان کرد: من انتظار داشتم شما با رویکردی مسئولانه و با توجه به حقوق برابر در مورد حق پذیرش جوامع اسلامی سخن بگویید نه با گفتمانی تبلیغی و مانند یک کمپین انتخابی. شما بهتر می دانید که قانون اساسی چه اختیاراتی را برای انجمن های اسلامی لحاظ کرده است. همه شهروندان خوب می دانند که باید در برابر قانون تسلیم باشند. به طور حتم اگر سرپیچی از قوانین صورت بپذیرد باید با همه برخورد یکسان شود. شما مدعی شدید که مخالف حمایت دولت ها از مجامع دینی هستید. چرا در مورد کلیسای امریکایی ها و دانمارکی ها در هامبورگ سخنی به میان نمی آورید؟ در حالی که این دو کلیسا تحت حمایت دولت هستند. در طرحی که شما ارائه کردید، بسیاری از احتیاجات مسلمانان که با قانون هیچ مخالفتی ندارند را زیر سوال بردید.

* مسلمانان عرف‌هایی دارند که نمی‌توان آن ها را نادیده گرفت

آتلاش افزود: اگرچه در این طرح موضوع محتویات کلاس های درس اسلامی، دوره های انتگراسیون (ادغام اجتماعی) و پروژه هایی مانند پیش گیری از افراط گرایی به خوبی گنجانده شده اند، اما موضوعات فرهنگی بی دلیل مورد انتقاد قرار می گیرند. فرهنگ، هویت، زبان و ملیت به افراد متعلق هستند. شما نمی توانید با ایجاد قانون آنها را محدود کنید. مسلمانان عرف و رسم هایی دارند که برای آنها مهم است. نماز جماعت، نماز جمعه، اعیاد و غیره. نمی توان این شاخص ها را نادیده گرفت.

* موافق پذیرش اسلامی هستم که پیش شرط ها را بپذیرد!

در پایان این سخنرانی هر دو سخنران فرصت یافتند تا علیه نظرات یکدیگر اعلام موضع کنند. جم اوزدمیر نماینده حزب سبز گفت: من همچنان موافق پذیرش اسلام هستم. اما اسلامی که پیش شرط ها را بپذیرد. منظورم از اسلام بیشتر همان انجمن های اسلامی است. شما انتقاد من را بی جهت می بینید. اما کسانی که شرایط فعلی را در آنکارا در دانشگاهها در همان گروه های مطالعات ادیان دنبال می کنند، منظور حرف بنده را متوجه می شوند. در همین جا در خصوص آلمان باید توضیح دهم که دانشگاههای ما قدم های خوبی را برداشته اند. مطالعات زیادی در کرسی های مختلف در خصوص شناخت ادیان صورت می گیرد. شما در سخنرانی تان اشاره کردید که درهای شما به روی همه باز است. شما به روز درهای باز مساجد اشاره کردید. اما من مخالف آن هستم. روزی که قرار است درها گشوده شوند نظرهای موافق و مخالف بین افراد رد و بدل شود. من پس از اعلام قطعنامه کشتار دسته جمعی ارامنه در مجلس با تجربه تلخی روبرو شدم. با احترام از من دعوت شد تا به یکی از این انجمن ها بروم. اما وقتی من حضور یافتم، لحن افراد کاملا متفاوت بود. ما باید یکدیگر را بپذیریم و نظریات مخالف را بشنویم.

* تعابیری مثل جهاد و شریعت به صورت نادرست در رسانه ها مطرح می شوند

در مقابل بکیر آتلاش گفت: ما هم موافق مطالعات دانشگاهی هستیم. اما معتقدیم این مطالعات باید به جامعه منتقل شود. جوامع اسلامی و مساجد بستر بسیار مناسبی برای این نوع مطالعات هستند. وی در خصوص سوال مجری نشست در خصوص تعابیری مثل جهاد و شریعت گفت: این واژه ها به تعابیر نادرست در رسانه ها و بین گروه های مختلف مطرح می شوند. تعبیر اسلام گرایی هم مورد سوءاستفاده و استفاده ابزاری واقع شده است. در این موارد هم باید به صورت حقوقی و هم به صورت علمی شفاف سازی صورت پذیرد. تأکید من در خصوص بستر مناسب مساجد و انجمن ها بر اساس آماری است که نهادهای رسمی اعلام کرده اند. بر اساس این آمارها، تعداد خیلی محدودی از کسانی که به گروه های افراطی پیوسته اند، از این مساجد و انجمن های اسلامی بوده اند. مایلم باز اینجا به این موضوع اشاره کنم که وقتی از افراط گرایی صحبت می شود، باید توجه کرد که افراط گرایی اجتماعی است و یا افراط گرایی تروریستی؟

* آشنایی با مرکز پروتستان و تبادلات دینی

گفتنی است: مرکز پروتستان و تبادلات دینی زیرمجموعه کلیسای پروتستان در آلمان است که وظیفه تحقیق، پژوهش و مشاوره برای تمامی کلیساهای زیرمجموعه بر عهده دارد. کار اصلی این مرکز تولیدات علمی مختلف و بررسی چالش ها مذهبی میان کلیساها و سایر ادیان در آلمان می باشد. در پژوهش های این مرکز موضوعاتی از قبیل مسلمانان، مسلمانان در آلمان، تاریخ ادیان در اروپا، تاریخ کلیسای پروتستان، زیرشاخه های اسلام مانند علوی ها، ادیان مشرق زمین، آیین بودا، افراط گرایی، اسلام گرایی و غیره به چشم می خورند.

نهاد کلیسایی و توسعه پروتستان نیز یکی از نهادهای مهم و مادر در این کلیسا به شمار می آید. در این نهاد علاوه بر خدمات مذهبی و آئینی، برنامه های وسیعی در ارتباط با مسائل اجتماعی و توسعه ای ارائه می گردند. حوزه فعالیت این نهادها نه تنها آلمان بلکه به عنوان یک نهاد مکمل در قاره افریقا و سایر کشورهایی که آلمان با آنها روابط مناسب داشته باشد، است. این نهاد اصطلاحا دیاکُنی Diakonie نام دارد. دیاکُنی ها علاوه بر دولت آلمان و وزرات خانه های آن ارتباط مستقیمی با سازمان های بین المللی، انجمن ها، سازمان های مردم نهاد و بسیاری دیگر از ارگان های مدنی ارتباط گسترده ای دارند.