به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام ایمان شکیبایی در جمع طلاب مهارت آموز حدیث خوانی که به صورت مجازی برگزار شد، اظهارکرد: متفکّر شهید، آیت اللّه مطهری درباره غربت این گنجینه معارف الهی چنین می گوید: «عجیب این است که نهج البلاغه در دیار خودش، در میان شیعیان علی(ع) غریب و تنهاست؛ هم چنانکه خود علی(ع) غریب و تنهاست.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: بدیهی است، اگر محتویات کتابی و یا اندیشه ها، احساسات و عواطف شخصی با دنیای روحی مردمی سازگار نباشد، این کتاب و یا آن شخص عملاً تنها و بیگانه می ماند، هر چند نامش با هزاران تجلیل و تعظیم برده شود. ما باید اعتراف کنیم که با نهج البلاغه بیگانه ایم. دنیای روحی ای که برای خود ساخته ایم، دنیای دیگری غیر از دنیای نهج البلاغه است.

این استاد سطوح عالی حوزه علمیه بیان داشت: یکی از مهمترین راه های مهجوریت زدایی از این کتاب شریف، دانستن روش صحیح مطالعه آن است، به همین منظور سه روش مطالعه پژوهش محور را به حوزویان پیشنهاد می کنم.

حجت الاسلام شکیبایی با اشاره به این سه راهکار ادامه داد:١ در روش نخست، کتاب نهج‌البلاغه از ابتدا بطور پیمایشی مورد مطالعه قرار بگیرد نه گزینشی؛ به این معنا که اول خطبه ها و بعد نامه ها و بعد حکمت ها مطالعه شوند، چرا که مرحوم سیّد رضی که به دنبال عبارات فصیح و بلیغِ حضرت امیرالمومنین (ع) بوده است، حتماً به این امر هم توجه داشته که چگونه مطالبش را تدوین کند تا دستیابی مخاطب به درک فصاحت و بلاغت مطالب راحت تر صورت گیرد.

وی اظهارداشت: نام این روش مطالعه را پیمایشی گذاشته ام؛ یعنی مطالعه کتاب از ابتدا تا انتها، بعضی از صاحب نظران توصیه می کنند که نهج البلاغه بطور گزینشی مطالعه شود، مثلا می گویند فقط حکمت ها مطالعه شود، یا تعدادی از خطبه ها (مثل خطبه همام) و نامه ها (مثل نامه ٣١) و تعدادی از حکمت ها را معرفی می کنند و می گویند فقط همان موارد خاص مطالعه شود و بعضی هم ممکن است که بگویند نهج البلاغه بطور موضوع محور مطالعه شود، که این نمونه ها همه زیر شاخه مطالعه گزینشی محسوب می شوند.

استاد حوزه علمیه قم گفت: گاهی بعضی از صاحب نظران توصیه می کنند که مطالعه نهج البلاغه از حکمت ها شروع شود و بعد نامه ها و خطبه ها، همانطور که در ابتدا اشاره شد، شخصیت خوش سلیقه ای همچون سیّد رضی حتماً به این مطلب هم توجه داشته است که پس از گردآوری عبارات فصیح و بلیغ حضرت علی (ع)، چگونه آنها را دسته بندی کند که مخاطب از مطالعه آنها به درک فصاحت و بلاغت عبارات برسد و دچار خستگی نشود، اگر در قرآن کریم دقت شود ملاحظه خواهید کرد که قرآن هم بعد از سوره مبارکه حمد، طولانی ترین سوره را ارائه کرده و رفته رفته سوره ها کوچک و کوچک تر می شوند، یکی از مهمترین ثمرات تدوین اینچنینیِ مطالب آن است که شوق مخاطب به مطالعه بیشتر می شود و خستگی و ملالت هم ایجاد نخواهد شد، چرا که می داند در سیر این مطالعه راه هموارتر می شود و مطالب طولانی به مطالب کوتاه تر ختم می گردند.

حجت الاسلام شکیبایی به جهت تبیین نظریه خود به مثال روی آورد و افزود: اگر قرار باشد شما به مسافرتی بروید، به تابلوی مسافت راه که نگاه می کنید نوشته است تا فلان شهر ٢٠٠ کیلومتر راه باقی است، ولی بعد از رسیدن به آن شهر اگر قرار باشد به راه ادامه دهید، وقتی که راننده می بیند تا شهر بعد ١٠٠ کیلومتر راه باقی است و بعد از او تا شهر بعدی ٧٠ کیلومتر راه مانده است، راننده به راه خود ادامه می دهد و احساس خستگی هم نخواهد کرد، ولی اگر همین نمودارِ کیلومترها برعکس شود، حتماً راننده دچار خستگی و کم صبری خواهد شد، مطالعه کتاب هم چنین ترسیمی را به دنبال دارد.

وی به روش دومِ مطالعه کتاب نهج البلاغه اشاره کردو بیان داشت: مطالعه دغدغه محور و هدفمند باشد. این روش با مطالعه موضوع محور(موضوع مفرد) متفاوت است؛ گاهی یک موضوع مفردی را انسان انتخاب می کند و با کمی جست و جوی نرم افزاری و اینترنتی آن را می یابد و شخص ملزم به مطالعه تمام کتاب نهج البلاغه نخواهد شد، ولی اگر موضوع مرکّب بود و دغدغه محور، آن وقت است که پژوهشگر فقط باید تمام کتاب را مطالعه کند تا به هدف خود دست پیدا کند، به عنوان نمونه؛ چگونه بنده ممتاز خدا باشیم؟ مسئول موفق از نگاه نهج‌البلاغه چگونه ارزیابی می شود؟ چه راه هایی برای تعامل مسئولین جامعه با مردم وجود دارد؟ راه های مقابله با دشمنان چگونه ترسیم شده است؟ به نوعی در این روش به حلّ مسأله و گره ذهنی می پردازیم.

این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه بیان کرد: یکی از موضوعات مرکّبی که مورد مطالعه و بررسی قرار داده ام، ارزش های اخلاقی در نهج البلاغه بود که بدون احتساب موارد تکراریِ آن، از ابتدا تا انتهای نهج البلاغه حدود ۴٧٠ مورد عنوان گردآوری شد و در نهایت با عنوان (نهج الاخلاق) در قالب یک کتاب منتشر گردید و اکنون جمعی از طلاب در کلاس حدیث خوانی نهج البلاغه از آن استفاده می کنند.

وی در ادامه به سومین روش مطالعه نهج البلاغه اشاره کرد و گفت: مطالعه به قصد جمع آوری یادداشت و تبدیل آن به یک مجموعه تالیفی از قبیل مقاله، پایان نامه و یا جزوه و کتاب باشد که به تولید علم ختم شود.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به آیات و روایات اظهارداشت: امام صادق (ع) فرمودند : «اکتُبُوا؛ فإنّکُم لا تَحفَظُونَ حتّی تَکتُبوا، بنویسید؛ زیرا تا ننویسید، حفظ نمی کنید.»(اصول کافی / ج ١ / ص ١٠٣) و در حدیثی دیگر امام باقر (ع) می فرمایند: «زکاة العلم ان تعلمه عباد الله، زکات علم این است که آن را به بندگان یاد بدهی.»(اصول کافی / ج ۱ / باب بذل العلم / ص ۱۱۷).

وی ادامه داد: با توجه به دو حدیث فوق، نوشتن و انتشار تحقیقات از اهمیت خاصی برخوردار است و از طرفی، هدف نشر و تالیف اثر، مشوِّقی مهم در زمینه مطالعات پژوهش محور خواهد بود، و به نوعی انسان، مطالعه خود را ضابطه مند می نماید و نظم و برنامه ریزی دقیق برای مطالعه را به دنبال خواهد داشت، یعنی پژوهشگر برای به ثمر نشستن مطالعه خود زمان تعیین می نماید و در جهت رسیدن به محصول آن تلاش می کند.

استاد حوزه علمیه در جمع بندی توضیحاتش سه روش پیمایشی، اقناعی و انگیزشی را برای مطالعه هر چه بهتر نهج البلاغه معرفی کرد.

انتهای پیام  ۳۱۳/۱۷