قرآن؛ تنها منبعی که جایگاه حقیقی زن را می‌شناسند

خبرگزاری حوزه| مبحث زن، جایگاه و حوزه مطالعاتی گسترده ای در میان علوم مختلف دارد. اما از آنجا که ما مسلمانان معتقدیم قرآن بر اساس فطرت همه آدمیان بنا نهاده شده است و تنها منبعی است که می تواند به طور کامل ارزش و جایگاه زن را به ما معرفی کند و به شبهاتی که در این زمینه وارد شده است پاسخ بدهد، پس به سراغ بررسی آیات رفته و ریشه به وجود آمدن این شبهه رفتیم تا پاسخ آن را از خود قرآن پیدا می کنیم.

با بررسی آیات کلام خدا متوجه می‌شویم در قرآن حدود ۴۰۰ آیه درباره زنان سخن گفته است که به طور کلی این آیات را می توان به دو بخش تقسیم کرد:

دسته اول آیاتی هستند که به تساوی زن و مرد اشاره دارند. این آیات در خصوص ارزشِ وجودی و انسانی و ارزش اعمال هر دوجنس سخن گفته اند و اغلب خِطاب عام دارند و در آنها هیچ گونه تفاوت و تمایزی حتی در خلقت اولیه بین زن و مرد دیده نمی شود.

در واقع این آیات ملاک را شخصیت انسانی می داند و تفاوتی بین زن و مرد نمی‌بیند و معتقد است ارزش و جایگاه را فقط اعمال تعیین می‌کند.

دسته دوم آیاتی هستند که در خصوص ساختار جسمی و روحی زنان و مردان سخن می گویند و برای هر دو جنس تفاوت هایی را مطرح می‌کند و می‌فرماید که وجود این تفاوت های ساختاری و جسمی، تکالیف متفاوتی را هم در میان این دو جنس ایجاد می کند و در نتیجه حق و حقوقی متفاوت ایجاد می شود؛ یعنی ساختار متفاوت، تکالیف متفاوت می آورد و تکالیف متفاوت، حقوق را متفاوت خواهد کرد.

در دسته اول آیات که از تساوی و تشابه در گوهره اصلی خلقت هر دو جنس صحبت می‌شود یکی از آیاتی که زیاد به آن استناد می‌شود و در دل خود برای بعضی ها شبهه ای را ایجاد کرده است آیه اول سوره نسا است که می فرماید: «یاأَیُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّکُمُ ٱلَّذِی خَلَقَکُم مِّن نَّفۡسࣲ وَٰحِدَةࣲ وَخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا»

در این آیه که با یا ایها الناس آغاز می‌شود، هر دو جنس را مورد خطاب قرار می دهد و می فرماید: تقوای خدایی را پیشه کنید که شما را از نفس واحده خلق کرد و فرمود: «وَخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا؛ و زوج آن را هم از همان نفس واحده آفرید.» یعنی دقیقا از همان گِل و خمیرمایه و عناصر وجودی آفرینشِ زوج حضرت آدم هم انجام شده است.

اغلب شبهاتی که ذیل این آیه بیان شده است در ترجمه اشتباه یک واژه رخ می دهد. در شبهه مورد بحث ترجمه‌ اشتباهِ کلمه «مِنۡ» به عنوان «مِنۡ تبعیضیه» باعث شکل گیری یک شبهه شده است؛ یعنی در ترجمه بیان شود خلقت خانم ها از بخشی از وجود آقایان است یا بعض وجود آن ها هستند. در حالی‌که این مِنۡ، مِنۡ جنسیه است یعنی از جنسِ نفس واحده و نه بعضی و بخشی از نفس واحده.

برای مثال در کلام عرب می‌خوانیم: هذا الخاتم من الفضه؛ این انگشتر از جنس نقره است.

بنابراین بر پایه این استدلال باید گفت که خداوند سبحان زوجِ آدم را از همان جنسِ خاک حیات و هستی داده است و نه از بخشی از وجود آدم.

در کتاب التفسیر عیاشی جلد ۱ استدلال امام محمد باقر علیه السلام در این باره بیان می شود. عمرو بن ابی مقدام از راویان حدیث به محضر امام باقر علیه السلام شرفیاب می‌شود و از حضرت در مورد خلقت حوّا سوال می کند و به حضرت می گوید: اینکه عده ای می گویند خدا حوا را از دنده چپ آدم آفریده است، درست است؟»

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: «دروغ می گویند، مگر خداوند عاجز و ناتوان بوده از اینکه او را از غیر دنده آدم بیافریند؟!»

بنابراین از نگاه اهل بیت علیهم السلام، حوّا از همان گلی به وجود آمد که آدم از آن، هستی یافته است و از این روی هیچ تفاوتی میان خلقت مرد و زن وجود ندارد.

این دو جنس که در ظاهر متفاوت هستند اگر به خلق اولیه خود به استناد به آیات قرآن و با دقت در ترجمه صحیح واژگان رجوع کنند در می یابند که از یک خاستگاه ریشه گرفته اند و در دو نام آدم و حوا بالیده اند و سرچشمه و مایه حیات هر دو یکسان است.

مرضیه سادات هاشمی راد