به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت الله کعبی در یادداشتی در سالروز ولادت امام جواد(ع) با عنوان کارگشایی در سیره امام جواد(ع) آورده است: حضرت امام محمد بن علی الجواد علیهالسلام، نهمین امام شیعیان، در دهم رجب المرجب سال ۱۹۵ هجری قمری در مدینه متولد شد.
دوران امامت ایشان یکی از حساسترین و دشوارترین مقاطع تاریخ تشیع است؛ چرا که پس از شهادت امام رضا علیهالسلام، جامعه شیعه با فشار سیاسی، کنترل عباسی و فضای سنگین تردید روبهرو بود. خلافت عباسی، بهویژه در دوره مأمون و معتصم، تلاش میکرد با کنترل مستقیم امام، محدودسازی ارتباط ایشان با شیعیان، برگزاری مناظرات هدایتشده، ایجاد شبهه درباره امامت در سن کودکی، جایگاه الهی امام جواد علیهالسلام را تضعیف کند.با این حال، امام جواد علیهالسلام نهتنها رهبری فکری و معنوی جامعه را حفظ کرد، بلکه با تربیت انسانهای مسئول، اخلاقمحور و خدمتگرا، شیعه را از درون تقویت نمود. یکی از برجستهترین جلوههای سیره عملی ایشان، کارگشایی از مردم و اصلاح روابط انسانی است؛ رویکردی که جامعه را در برابر فشارهای سیاسی و اجتماعی مقاوم میسازد.۱. قضاء حوائج مردم؛ راهی برای تداوم نعمتهای الهیامام جواد علیهالسلام مردم را به تلاش و پیشقدمی در برطرف کردن نیازهای دیگران فرا میخواند و آن را عاملی برای حفظ نعمتهای الهی میدانست.روایت اول:«إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً یَخُصُّهُمْ بِدَوَامِ النِّعَمِ، فَلَا تَزَالُ فِیهِمْ مَا بَذَلُوهَا، فَإِذَا مَنَعُوهَا نَزَعَهَا عَنْهُمْ، وَحَوَّلَها إِلَی غَیْرِهِمْ»خداوند بندگانی دارد که آنان را به دوام نعمتها اختصاص میدهد؛ تا زمانی که نعمتها را در راه دیگران بذل میکنند، نعمت در دستشان باقی میماند، اما اگر از بخشش و خدمت دریغ کنند، خدا آن نعمت را از آنان گرفته و به دیگران میسپارد. نعمت بدون خدمت در معرض زوال است.
کارگشایی از مردم، عامل بقای برکت در زندگی است.ثروت، علم و موقعیت اجتماعی مسئولیتآورند.روایت دوم:«مَا عَظُمَتْ نِعَمُ اللَّهِ عَلَی أَحَدٍ إِلَّا عَظُمَتْ إِلَیْهِ حَوَائِجُ النَّاسِ، فَمَنْ لَمْ یَحْتَمِلْ تِلْکَ الْمُؤْنَةَ عَرَّضَ تِلْکَ النِّعْمَةَ لِلزَّوَالِ»هرگاه نعمتهای خدا بر کسی افزون شود، نیازهای مردم به او نیز بیشتر میشود؛ و هرکس توان تحمل این مسئولیت را نداشته باشد، نعمت خود را در معرض نابودی قرار داده است.مسئولیت اجتماعی، معیار شایستگی برای نعمت است. شکایت از مراجعه نیازمندان، نشانه ضعف بینش ایمانی است. جامعه سالم بر دوش افراد مسئول شکل میگیرد.۲. کارگشایی اخلاقی؛ آداب سلوک اجتماعیامام جواد علیهالسلام کارگشایی را تنها در کمک مادی خلاصه نمیکرد، بلکه اصلاح رفتار، گفتار و روابط انسانی را اساس آن میدانست.روایت اول:«ثَلَاثُ خِصَالٍ تَجْلِبُ فِیهِنَّ الْمَوَدَّةَ: الْإِنْصَافُ فِی الْمُعَاشَرَةِ، وَالْمُوَاسَاةُ فِی الشِّدَّةِ، وَالِانْطِوَاءُ عَلَی قَلْبٍ سَلِیمٍ»سه خصلت محبت را به همراه میآورد: انصاف در معاشرت، همدلی در سختیها و داشتن دلی پاک و سالم.کارگشایی فقط حل مشکل نیست؛ ایجاد آرامش روانی و اعتماد اجتماعی نیز هست.روایت دوم:«ثَلَاثَةٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ لَمْ یَنْدَمْ: تَرْکُ الْعَجَلَةِ، وَالْمَشُورَةُ، وَالتَّوَکُّلُ عَلَی اللَّهِ عِنْدَ الْعَزِیمَةِ… وَمَنْ نَصَحَ أَخَاهُ سِرّاً فَقَدْ زَانَهُ، وَمَنْ نَصَحَهُ عَلَانِیَةً فَقَدْ شَانَهُ»عجله و بیتدبیری منبع بسیاری از مشکلات است.نصیحت درست، نوعی کارگشایی اخلاقی است.حفظ کرامت انسانها مقدم بر اصلاح آنان است.
روایت سوم:«عُنْوَانُ صَحِیفَةِ الْمُؤْمِنِ حُسْنُ خُلُقِهِ… وَحُسْنُ الْأَدَبِ زِینَةُ الْعَقْلِ، وَالْجَمَالُ فِی اللِّسَانِ، وَالْکَمَالُ فِی الْعَقْلِ»خوشاخلاقی بزرگترین سرمایه انسان است.گفتار درست، بسیاری از گرههای اجتماعی را میگشاید.ادب و عقلانیت، پایه تعامل سالم اجتماعی است.سیره امام جواد علیهالسلام نشان میدهد که کارگشایی از مردم هم یک عمل صالح وذخیره اخروی است ، هم تضمینی الهی برای حفظ نعمت، انسجام اجتماعی و مقاومت در برابر فشارهای سیاسی و فرهنگی است. جامعهای که در آن خدمت، انصاف، اخلاق و مسئولیتپذیری زنده باشد، هرگز در بنبست نمیماند. هرکس در موقعیت اجتماعی و مدیریتی قرار دارد، موظف است خدمت به مردم را سرلوحه برنامههای خود قرار دهد. همانگونه که امام جواد علیهالسلام فرمودهاند: إعلَم أنَّکَ لَن تَخلُوَ مِن عَینِ اللّه ِ فَانظُر کَیفَ تَکُونُ ؛ [ . تحف العقول ، ص 455 .]«بدان که از دید خداوند پنهان نیستی، پس بنگر چگونه باشی.»و این پیام نیز در نامه امام رضا علیهالسلام به ایشان نیز منعکس شده است: «فانفق و لا تخش من ذی العرش اقتارا»؛ در راه خدا انفاق کن و از تنگدستی نترس.بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی : امام هشتم علی بن موسی الرضا (علیه الصلاه و السلام) هم به فرزندش امام جواد نامهای
نوشت، ایشان هم عین همین تعبیر را با مختصر تفاوتی خطاب به امام جواد به کار برد. «فانفق و لا تخش من ذی العرش اقتارا»؛ در راه خدا انفاق کن پسرم و نترس از اینکه خدای متعال تو را در سختی و تنگدستی نگه دارد. این طرز فکر اسلام است .۱۳۶۶/۰۸/۲۹
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ» (حشر: ۱۸)
عباس کعبی
۱۰/ ۱۰/ ۱۴۰۴
نظر شما