به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، این کتاب سرگذشت نامه225 نفر از سلسله مراجع تقلید، فقیهان، عالمان، اهل فضل و چهره های بارز قرن چهارم تا چهاردهم قمری که به وعظ و ارشاد، خطابه و منبر حسینی مشهور بودند را ارائه می دهد.

اصل عربی این اثر ارزشمند «معجم الفقهاء الخطباء» نام داشته که مؤلف با تفطّن به خلأ اجتهاد در عرصۀ وعظ، خطابه و ارشاد با نگاهی توصیفی به گردآوری شواهد تاریخیِ این امر می پردازد.

این کتاب در طبقۀ کتب تراجم عمومی قرار می گیرد و به شیوۀ معجمی نگارش یافته است. این اثر عمدتاً حاوی شرح زندگی آن دسته از عالمان و فقیهان تاریخ تشیع است که علیرغم برخورداری از حیثیت علمی والا و مهارت در قلمروهای گوناگون دانش و اشتغالات علمی فراوان به امر وعظ و ارشاد عموم نیز اهتمام داشته اند.

برخی از عالمان و فقیهان واعظ عبارتند از: شیخ ابراهیم بلاغی، سید ابوتراب یزدی، میرزا ابوالفضل رشتی، شیخ ابوطالب چهارسوقی، شیخ احمد برنجانی، سید احمد کربلایی اصفهانی، سید اسماعیل صدر، شیخ جعفر شوشتری،شیخ حسن سبتی، حسین بن علی بیهقی، شیخ آقا رضا تبریزی، شیخ عبدالصمد دیزجی، کمال الدین منتهی، شیخ محسن ابوالحب، شیخ محمد کوفی.

نویسنده در یکی از معرفی وعاظ به نام میرزا محمد تقی نوری می نویسد: میرزا محمد تقی فرزند علی بن محمد تقی نوری طبرسی از بزرگ ترین عالمان و فقهای دوران خود است؛ او دانشمندی اصولی، فقیهی موشکاف، واعظی سخندان، محدثی مفسر، رجالی و لغوی و مردی خوش سخن، خوش خط، تند نویس و بسیار پرحافظه بود. وی در شوال سال 1201 قمری در قریۀ نور در حوالی مازندران به دنیا آمد و در همانجا بزرگ شد. آن گاه برای طلب علم به اصفهان هجرت نمود. وی بعد از مدتی به عراق رفت و در کربلا اقامت گزید. بعد از آن عازم نجف اشرف گردید.

میرزا محمد تقی نوری استاد بزرگانی چون: مولا عباس نوری، شیخ فضل الله نوری، عالم فقیه شیخ محمد تنکابنی، مولا فتح الله بود.

کتاب «فرهنگ فقیهان واعظ» به قلم حجت الاسلام محمدجعفر مروجی طبسی، با ترجمه علی خوشنویس و به اهتمام حجت الاسلام احمد صمصامی در 244 صفحه و با قیمت: 10000 تومان و در چاپ اول خود در سال 1392 از سوی انتشارات دارالنشر اسلام قم منتشر شده است.