به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حضرت آیت الله مظاهری پیامدهای اختلافات خانوادگی را در کتاب اخلاق در خانواده تشریح کرده اند.
* بعد از خطا فوراً عذرخواهی کنید
در خانه به يكديگر آفرين بگوئيد؛ تقصيرپذير باشيد؛ مخصوصاً به آقايان محترم كه زير بار نمي روند بگويم. تقاضا دارم كه اگر يك وقت عصباني شديد، كه نبايد بشويد، اگر بد گفتي كه نبايد بگوئي، وقتي غضب برطرف شد فوراً عذرخواهي كن؛ فوراً تقصير را به گردن بگير؛ اين زير بار رفتن يك خودسازي است.
خانه بايد براي ما مكتب باشد. بهترين مكتب ها، بهترين كتاب هاي اخلاقي، بهترين معلم هاي اخلاق براي زن و مرد، مخصوصاً براي خانم ها، خانه است. اگر خداي ناكرده آقا بدي كرد و زير بار نرفت، عذرخواهي كند. تقاضا دارم از خانم ها فوراً عذرخواهي كنيد؛ قهر نكنيد؛ فخر نداشته باشيد؛ اخم نكنيد؛ بي نشاط نباشيد. قهر از جهنمي هاست نه بهشتي ها؛ بي نشاطي و ترشروئي و اخم كردن از اهل جهنم است. اگر مي خواهي بهشتي باشي خانه ات بايد با نشاط باشد. اگر يكي از زن یا شوهر زير بار نرفت و عذرخواهي نكرد تو تقصير را به گردن بگير و عذرخواهي كن. نگو تقصير توست بگو تقصير من است. بالأخره در نزاع ها هم همين طور است كه اگر يك طرف كوتاه بيايد نزاع تمام مي شود. اگر مي بيني نزاع تمام نمي شود براي اين است كه كوتاه نمي آئيم؛ يا هردو يا يك نفر؛ اگر بهشت مي خواهي كوتاه بيا. اگر نشاط و آن تخت هاي زبرجد و در مقابل يكديگر نشستن و بالأخره آن نعمت هاي عجيب بهشتي را مي خواهي كوتاه بيا.
اگر اختلافي آمد فوراً اين اختلاف را رفع كن. مواظب باش اين اختلاف در خانه نماند. حتي يك ساعت در خانه نماند. مرد بايد مردانگي داشته باشد. زن بايد خانم باشد. قرآن مي فرماید: زن وقتي خانم است كه در مقابل شوهر ولو شوهرِ تقصيركار، متواضع باشد قرآن مي فرماید، زن شايسته اين است: «فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَيْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ» [1] پس زنان شايسته، مطيع(شوهران بوده) و در غيبت آنان حافظ حقوقشان مي باشند و آنچه را خدا به حفظ آن امر فرموده نگهدارند.
* شایستگی زن برای دو صفت
زن شايسته دو صفت دارد: يكي این که در مقابل شوهر متواضع است ولو شوهر تقصير داشته باشد و ديگر اينكه عفت دارد چه در خلوت چه در جلوت؛ چه در مقابل شوهر چه در غياب او. بدحجاب نيست ولو پيش خويشان شوهرش، پيش نامحرم، ولو پيش برادر شوهرش، عفت دارد؛ و همان جا هم كه شوهرش نيست بدحجاب نيست. در خانه و مدرسه هم بدحجاب نيست. به اين مي گويند زن شايسته.
* کوتاه نیامدن در اختلافات برافروختن آتش جهنم است
مرادم آن جمله اول بود كه قرآن شريف مي فرماید: خانم شايسته آن است كه كوتاه بيايد، زير بار برود. اختلاف در خانه يك امر طبيعي است. بعضي اوقات مي آيد. مرد و زن مي خواهند كه در خانه اصلاً اختلاف نباشد. اما آن كه قرآن مي فرماید اين است كه اگر اختلاف آمد هر دو يا يك نفرتان مخصوصاً خانم كوتاه بيايد؛ زير بار برود؛ ساكت شود تا آتش اختلاف خاموش شود. اين دامن زدن به آتش، بنزين ريختن روي آتش و در حقيقت برافروختن آتش جهنم است.
«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْليكُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ» [2] اي كساني كه ايمان آورده‌ايد(در طاعت من بكوشيد و) خود را با خانوادۀ خويش از آتش دوزخ نگاه داريد چنان آتشي كه مردم(دل سخت و كافر) و سنگ خارا هيزم آن است.
اي كساني كه ايمان داريد بترسيد از آتش جهنم؛ خود را از آتش جهنم نجات بدهيد آن آتشي كه آتش گيره اش خود شما صفات رذيله اي است كه در دل شماست.
* مادرِ دل مُرده نمي تواند يك دختر و يك پسر بانشاط تحويل جامعه بدهد
قرآن شريف مي فرمايد: در خانه اختلاف نداشته باشيد. زيرا ابهت و شخصيت شما را مي برد. و اگر خداي ناكرده زن در مقابل شوهر و شوهر در مقابل زن رويشان به هم باز شد ديگر ابهت و شخصيت پيش يكديگر ندارند. بدا به حال آن مردي كه در خانه ابهت و شخصيت نداشته باشد. بدا به حال آن خانمي كه حكومت بر دل شوهر نداشته باشد. بدا به حال آن خانه اي كه در آن نشاط نباشد. مادرِ دل مرده كه نمي تواند يك دختر با نشاط، يك پسر با نشاط تحويل جامعه بدهد. مردِ دل مرده و بي نشاط كه نمي تواند براي دنيا، براي آخرت و براي ديگران فعال باشد. به قول مردم، دستِ شكسته به كار مي رود اما دل شكسته و دل بي نشاط به كار نمي رود.
* شخص بی نشاط، خير دنيا و آخرت ندارد
حضرت موسي بن جعفر (عليه السلام) در يك روايتي مي فرمايد: «إِيَّاكَ وَ الضَّجَرَ وَ الْكَسَلَ فَإِنَّهُمَا يَمْنَعَانِ حَظَّكَ مِنَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ» [3] بپرهيز از بي قراري و تنبلي كه مانع بهره وري تو از دنيا و آخرت مي شوند.
حضرت مي فرمايد: مواظب باش كسل نباشي، فعال باش، مواظب باش تنبل نباشي. خانم در خانه مواظب باشد، تنبل نباشد. مرد مواظب باشد تنبلي بر او حكمفرما نشود. مواظب باشيد بي نشاط نباشيد. زيرا آن كه كسالت دارد، آن كه بي نشاط است نه خير دنيا دارد و نه از خير آخرت بهره مند است. معلوم است زنِ دل مُرده، نه مي تواند شوهرداري كند، نه مي تواند بچه داري كند و نه خانه داري. معلوم است مردِ دل مرده عضو زائد جامعه است.
قرآن مي فرمايد: «وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ريحُكُمْ» [4] با هم اختلاف و نزاع نكنيد كه(در آن صورت) بد دلي و ترس در شما رخنه كرده و آبرويتان مي رود.
* چگونه با اختلاف بو و عطر از انسان می رود؟!
اختلاف باعث مي شود كه بوي شما مي رود. بوي شما مي رود، يعني چه؟ مسلمان ابهت و شخصيت دارد. مردي كه زبانش ركيك باشد، خيال نكند كه ضرر به خانمش مي زند. نه. اول ضرر به خودش مي زند. براي اين كه آن كس كه زبانش ركيك است اول كاري كه مي كند ضرر به شخصيت خودش مي زند؛ شخصيت خودش را لكه دار مي كند؛ خيال نكند خانم اگر پرخاشگر شد، دلش خنك شده است؛ براي اينكه به شوهرش بد گفته است؛ نه. اول ضرري كه خانم برده اين است كه محبتش از دل شوهر مي رود. زني كه حكومت بر دل شوهر نداشته باشد؛ شوهري كه در خانه شخصيت نداشته باشد بدا به حال اين زن و شوهر.
قرآن مي فرمايد: يكي از نعمت هاي بزرگ براي بندگان الفت است؛ محبت است. لذا منت مي گذارد بر سر مسلمان ها و مي فرمايد: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَميعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ كُنْتُمْ عَلى شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْها كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُون» [5]
و جملگي به رشتۀ (دين) خدا چنگ زده به راه هاي متفرق(مدعيان دين ساز) نرويد. و به ياد آوريد اين نعمت بزرگ خدا را كه شما با هم دشمن بوديد خدا در دل هاي شما الفت و مهرباني انداخت و همه به لطف خدا برادر ديني يكديگر شديد. در صورتي كه در پرتگاه آتش بوديد. خدا شما را نجات داد. باري(بدين مرتبه وضوح و بدين پايه كمال) خداوند اياتش را براي راهنمائي شما بيان مي كند باشد كه هدايت شويد.
* صاف افتادم وسط جهنم!!
يك كسي كه از بالای بلندی افتاده و مُرده بود را به خواب ديدند و از احوالش پرسيدند. گفت: همين مقدار به شما بگويم نه نكيري است نه منكري نه فشار قبري. من از آن بالا كه افتادم صاف رفتم وسط جهنم.
* دو صفتی که صاحبان آن در صف محشر می درخشند
آقا! خانم! دنيا مي گذرد. اما دو چيز نمي گذرد: يكي «فداكاري» و دیگری «گذشت و ايثار» است. اين ايثار و گذشت و فداكاري يك صفاتي است كه انسان را به اندازه اي نوراني مي كند كه وقتي وارد صف محشر مي شود مثل ماه مي درخشد. و به اندازه اي درخشندگي دارد كه صف محشر را به خود جذب مي كند. و ديگري هم نعمت هاي بهشتي و عذاب هاي دردناك جهنم است. و الا دنيا مي گذرد.
به اندازه اي اختلاف در ميان ما زياد شده است كه باسواد از بي سواد بدتر، بازاري از كارمند بدتر، كارمند از بازاري بدتر. مي بينيم آقا دكتر است و بالاترين تخصص ها دارد، اخلاقش هم توي جامعه خوب است اما وقتي دل خانمش را باز كني، مي بيني يك دريا خون است از دست اين آقاي باسواد.
مي بيني خانم روشنفكر است، متمدن است، فرهنگش بالا است، با زن ها بسيار سازگار است اما وقتي دل شوهرش را باز كني يك ديوي دچار اين مرد شده است.
* مثال هاي جامعه آئينۀ فكر جامعه است
روان شناسان مي گويند: مثال هاي جامعه آئينۀ فكر جامعه است. راستي اين جور است. يك مثال عوامانه اي نقل مي كنم.
مي گويند: يك آقائي روي منبر مي گفت: آن كسي كه از دست زنش راضي نيست، بلند شود بايستد. همه بلند شدند جز يك نفر. اين خيلي خوشحال شد. گفت: الحمدلله توي جلسه یکی را پيدا كرديم كه از دست زنش راضي است. يك وقت داد اين مرد بلند شد و گفت: آقا! نه. خانم زده پايم را شكسته نمي توانم بلند شوم! وضع فعلي ما اين گونه است! يك نفر پيدا نمي شود كه از ناحيه همسرش صد در صد راضي باشد. يك خانم پيدا نمي شود كه صد در صد از ناحيه شوهرش راضي باشد.
* چگونگی عذرخواهی کردن بعد از اختلاف
در روايات داريم اگر بين دو مسلمان اختلاف شد بين يك زن و شوهر اختلاف شد واجب است، لازم است همان روز اول آشتي كنند و رسم اين است كه از بزرگ تر عذرخواهي كند. يعني خانم عذرخواهي كند ولو آقا تقصير داشته باشد. بعد روايت مي فرمايد: اگر روز اول نرفتند روز دوم. اگر كوچك تر رفت كه رفت و الا بزرگتر برود و با هم آشتي كنند. ديگر كينه با هم نداشته باشند و لو العياذبالله اشتباه بزرگي كردند و زخم زبان زدند اما ديگر كينه نداشته باشند. صاف، با حقيقت و با گذشت باشند. فراموش كنند آنچه گذشته است.
اگر روز دوم نرفتند، روز سوم حتماً واجب است اين كار را بكنند. اگر روز سوم با هم آشتي نكردند كينه يكديگر در دلشان است، در اين روايت كه بيش از ده تاي آن را مرحوم كليني (ره) نقل مي كند و علامه مجلسي (ره) بيش از سي روايت نقل مي كند، ائمه طاهرين (ع) فرمودند: اين دو از ربقۀ(فرمان) اسلام بيرون مي روند.
* با مشورت کردن اختلاف خانوادگی را از بین ببرید
اگر ما به فكر دنيايمان نيستيم به فكر اولادمان نيستيم لااقل به فكر اين روايت ها باشيم. به فكر اسلاممان باشيم. اين اختلاف ها كنار برود. چرا اين قدر با هم اختلاف داريم؟ آقا! اگر از نظر مادي برايت سخت است خانم بيچاره در منزل چي؟ خانم! اگر شوهر نمي تواند آن جور كه تو مي خواهي برسد اختلاف چرا؟ پرخاشگري چرا؟ خودت را به جاي او بگذار ببين مي تواند اين طلا را بگيرد يا نه؟ مي تواند اين لباس را بگيرد يا نه؟ اگر نمي تواند چرا بي نشاطي؟ چرا قهري؟ چرا پرخاشگري مي كني؟ چرا داد مي زني؟ شما را به خدا قسم وقتي مي خواهيد به دختر جهیزيه بدهيد بنشينيد با هم مشورت كنيد، فكر كنيد، با تسلط بر اعصاب بگوئيد كه بايد چه كرد. نه اينكه او به او پرخاشگري كند و بالاخره يك جهیزيه اي به زور درست بشود كه مبارك نيست.
پاورقی:
[1]. سوره نساء آيه 34.
[2]. سوره تحريم آيه 6.
[3]. بحارج78 ص321.
[4]. سوره انفال آيه 46.
[5]. سوره آل عمران آيه 103.
