به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام و المسلمین علی نهاوندی شب گذشته در نشست علمی « فقه رسانه » در دبیرخانه انجمن های علمی حوزه با اشاره به اینکه " داعویّت" به عنوان یک فریضه الهی و به وجه واجب کفایی بر کلیه مکلفان واجب است» اظهارداشت: ابتدا باید در مبحث مفهوم شناسی به واژه داعی اشاره ای شود چنانچه داعی؛ اسم فاعل به معنای دعوت کننده، توجه دهنده، معطوف کننده، فراخواننده، سوق دهنده چیزی به سویی، کشاننده است.

وی به خصوصیات و ویژگی های واژه داعویت پرداخت و گفت: « مقام، جایگاه، منصب اجتماعی با رویکرد تکلیف گرایی است»، « درون واژه داعویت تحریک، تهییج و انبعاث خوابیده است»، « نگرش سیستمی و شبکه­ ای دارد»، « در داعویت آگاهی و هوشمندی طرفین نهفته است»، « محور ارتباطات در نظام هستی است»، « از ویژگی­های این واژه تعامل گرایی با قدرت و توان بالاست»و « جذب بدون اجبار و مسئولیت پذیر» از جمله خصوصیات و کاربردهای این واژه می باشد.

رئیس گروه فلسفه و هنر مجمع عالی حکمت اسلامی  در ادامه به تببین تفاوت میان داعویت، دعوت، دعایه اشاره کرد و افزود: دعوت؛ اسم مصدر به معنای فراخواندن به یک امر به معنای اصرار کردن بر امری به شکل عملی یا کلامی برای جذب کردن مردم به سوی آن است و گاهی دعوت به صورت اسم به کار می رود «له دعوه الحق» دعوت حق فقط مخصوص خداست.

محقق و پژوهشگر حوزه ادامه داد: دعایه؛ تلاشی است برای تأثیر بر افراد و توده­ها و سیطره بر رفتار آنها برای غرض­هایی مشکوک در جامعه­ ای معین و زمانی معین و برای هدفی معین می باشد در واقع دعایه تلاشی است برای تأثیر بر دیگران به منظور ایجاد رفتاری معین در آنها که تا قبل از آن نداشتند.

مدیر کل سابق صدا و سیمای خراسان رضوی اظهارداشت: دعایه ارتباطی است به منظور اقناع از طریق وسائل ارتباطی برای تغییر آراء و افکار به سوی مسائلی معین و مورد نظر. دعایه به طور کلی انتشار اندیشه ­ها یا موضوع­ هایی است که بر افکار و رفتار دیگران یا هر دوی آنها اثر می ­گذارد. مفهوم این واژه در طول زمان از فراخواندن تغییر یافته و امروزه اغلب مرادف با پروپگاندا propaganda است.

مدیرکل پژوهش های اسلامی رسانه با طرح این سوال که داعویت در چه شرایط ارتباطی حاصل می­شود؟ گفت: در واقع در 6 زمان این داعویت حاصل می شوند که عبارتند از؛ « زمانی که انسان در معرض آن شئ قرار گیرد»، « زمانی که شناخت و یا تمایل نسبت به چیزی برقرار شود و تولید فهمی و گرایشی مشترک شود. (داعویت شناختی، داعویت عاطفی)»،«زمانی که انسان احساس نیاز به آن مسأله و موضوع و شئ داشته باشد. (داعویت غریزی)»، « زمانی که توسط عاملی نسبت به آن مسأله یا شئ تعریف، ترغیب و تحریک انجام شود و یا حس کنجکاوی تحریک شود. (داعویت ترغیبی)»، « زمانی که تطمیع، تحریص، تحکم و اجبار در کار باشد. (داعویت تحمیلی)» و « زمانی که مصلحت مهمه در کار باشد. (داعویت مصلحتی)» از جمله این موارد است.

این محقق و پژوهشگر  ارتباطات و  رسانه به ضرورت های ارائه این بحث پرداخت و گفت: « نظام ارتباطات به دو نوع ارتباط سکولار و ارتباطات مبتنی به مکتب وحی و دینی تقسیم می­شود. نظام ارتباطات سکولاری با ابزارهای نوین در حال گسترش است»، « تاکنون هیچ نسخه­ ای برای ارتباطات متعالی در جامعه ارائه نشده است»، « دین اسلام مدعی ارائه نسخه جامع ارتباطی برای شکوفایی جامعه عدالت محور جهانی است»، « اغلب پژوهش های اجتماعی-علمی موجود درباره ارتباطات غایت و هدف مشخص ندارد».

وی ادامه داد:« الگوهای علمی و اجتماعی ارتباطات موجود مشکوک، مخدوش و ناکارآمد شناخته شده است»،« نظام ارتباطی مدرن و هژمونی رسانه ای موجود بدون قاعده و به طور مستقیم به همگان اجازه می­دهد که در حوزه­ های دیگر نفوذ و سرکشی نماید»، « نظام ارتباطی و رسانه ای به طور مهار گسیخته­ ای، زمان گستری و مکان گستری دارند» و اینکه  « امروزه ارتباطات به منزله دین و به عنوان تجربه دینی تلقی می شود و رسانه ها ناخودآگاه مرجعیت مذهبی و دینی پیدا کرده اند» لذا با توجه به این شرایط موضوعیت بحث داعویت به طور جدّی ارائه و دنبال می شود.

حجت الاسلام و المسلمین نهاوندی با بیان اینکه " دعوت کننده، دعوت شونده، متعلق دعوت، شرایط دعوت " از عناصر مدل داعویت است، اظهارداشت: « هوالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و کفی بالله شهید»، « و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون»،  « کلیه عمومات و اطلاقات ادله امر به معروف و نهی از منکر» از جمله فریضه های داعویت می باشند.

وی بیان داشت: از دیگر فریضه های داعویت می توان به؛ « دلایل وجوب تبلیغ و ترویج دین مانند آیه "نفر" یا آیه "بلاغ"، « عقلا بر این باورند که گسترش و رشد جوامع و تمدن ها در پرتو قاعده و نظام داعویت جوشش درونی، زایش و ماندگاری دارد نه با تحمیل، تعدی و تجاوز»، « اگر توحید حق عمومی بدانیم نه حق شخصی، باید به بشریت برای رسیدن به این حق کمک کرد و موانع را از سر راه ایشان برداشت»، « جهاد حمایت از نشر دعوت الهی و دفاع از حق است»و « لبیک به ندای دعوت امام عادل و ولی حاکم که منادی این دعوت می­ باشد برای همگان تکلیف و فرض است» اشاره کرد.

محقق و پژوهشگر حوزه با بیان اینکه آنچه در دایره فکری مبانی و پیش فرض نظریه داعویت وجود دارند عبارتند از؛ « مجموعه نظام هستی متعلق به خداوند است»، « در شبکه نظام هستی، پیوستگی، وابستگی و هوشمندی وجود دارد»، « روابط و وابستگی ها در نظام هستی بر اساس قانون، قاعده و هدفمند است»،« انسان در عالم هستی در معرض فراخوان ها و دعوت های گوناگون قرار دارد»، « تلاش تمدن ها در جهت توسعه و پیشرفت در پرتو انتشار ایده و عقیده و دعوت به همراهی شکل می گیرد»، « دستگاه ارتباطی مدرن توانسته است نرم افزار، سخت افزار، بنیان های معرفتی، دانش های پشتیبان خود را با رسالت توسعه حیات مادی و گذر از مذهب طراحی و دعوت عام نماید».

وی در بخش دیگری از سخنان خود به معنای فلسفی ربط و ارتباط اشاره کرد و افزود: میرداماد در کتاب (الافق المبین) این دو اصطلاح را در معانی زیر به کار برده است:

1. وجود ربط: که در قضایای حملیه موجبه رابط قضیه است و این وجود از قبیل معانی حرفیه است و در برابر وجود محمولی در قضایای هلیه بسیطه قرار می­گیرد.

2. وجود رابطی: که به معنای وجود للغیر مورد استفاده قرار می­گیرد، (در برابر وجود لنفسه) و شامل سه مورد « وجودٌ یتحقق عند شیئ، مانند وجود سواد در جسم»، « وجودٌ یتحقق لشیئ، مانند وجود معلول للعلة» و « وجودٌ یتحقق عند شیئ، مانند وجود صورة علمیة در نزد نفس» می باشد.

محقق و پژوهشگر حوزه با بیان اینکه میرداماد، همان­طور که گفتیم، اصطلاح نخست را وجود رابط و اصطلاح دوم را وجود رابطی می نامد، اظهارداشت: نظریه داعویت می‌تواند تعامل میان علم فقه و علم ارتباطات را توضیح دهد، بطوریکه فقه دستور العمل جامع زندگی در تمام ابعاد آن است و موضوعاتی مانند ارتباطات و رسانه هم داخل در دایره دین و فقه قرار دارد.

رئیس گروه فلسفه هنر مجمع عالی حکمت اسلامی افزود: نظریه داعویت می تواند تعامل میان علم فقه و علم ارتباطات را توضیح دهد بطوریکه ما در فقه منطقه الفراق نداریم و علم ارتباطات هم در دایره فقه جای می گیرد.

مدیرکل سابق پژوهش های اسلامی رسانه ملی ادامه داد: مبانی مورد نیاز فقه ارتباطات و رسانه نیازمند نظریه پردازی است که باید با صبر، تحمل و پژوهش تحقق خواهد یافت.

انتهای پیام   313/17