به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، کشور مجارستان از جمله کشور های شرق اروپا می باشد که تعدادی از مسلمانان را به صورت مهاجر و یا بومی در خود جای داده است .

مقدمه:

 مجارستاني از اونگور، نام يک قبيله بلغاري-ترکي، گرفته شده؛ بين قرن هاي ششم و هشتم پس از ميلاد، هم قبيله هاي مجارستاني و هم اونگوري ها در شمال شرقي درياي سياه اسکان داشتند. مجارستان کشوري محصور در خشکي است که در اروپاي مرکزي واقع شده است. اين کشور با مساحت 93030 کيلومتر مربع، واقع در حوزه رودخانه کارپات، توسط کوه هاي کارپات، آلپ و رشته کوه هاي دينار احاطه گردیده و این کشور از اوايل دهه 1980 با کاهش جمعيت رو به رو بوده است. مانند چندين کشور اروپايي ديگر، جمعيت سالخوردگان اين کشور رو به افزايش و جمعيت کودکان رو به کاهش است ۱.

مجارستان كشوري با حدود 10 ميليون نفر جمعيت، يكي از زيباترين كشورهاي عضو اتحاديه اروپا است كه در قلب اروپاي مركزي واقع شده؛ زبان مجاري به گروه"اوگور" از خانواده زباني "فين- اوگور" تعلق دارد. پيش از جنگ جهاني دوم، آلماني مهم ترين و پر کاربرد ترين زبان دوم بود. طي دوره سوسياليستي، زبان روسي در مدارس و دانشگاه ها به شکل اجباري آموزش داده مي شد. انگليسي تبديل به با  ارزش ترين و مهم ترين زبان دوم، به ويژه براي نسل جوان اين کشور که داراي بلند پروازي هاي شغلي هستند، در دانشگاه ها، علوم، و کار و کسب ها و خدمات مختلف، شده است.

زبان مجاري يکي از برجسته ترين نمادهاي ملي را تشکيل مي دهد. تاريخ نيز در آگاهي و هويت ملي نقش اساسي دارد. نشان ملي اين کشور، که مرتبط با تاريخ مي باشد، نيز قصر آرپاد  را به تصوير مي کشد. "آرپاد" در تسخير مجارستان در سال 896 پس از ميلاد رهبري را به عهده داشت و نوادگان او به تشکيل دولت و حکومت پرداختند، تا اينکه نسل فرزند مذکر در قرن چهاردهم منقرض شد. نشان اين خانواده تاجي است که طبق سنت-هاي ملي به شاه استفان (997 تا 1038) (سنت استفان)، اولين پادشاه مسيحي کشور، نسبت داده مي شود.بارزترين جلوه اتحاد ملي در اين کشور، حس پيوند زباني و فرهنگي است که شامل زبان ملي، ادبيات، موسيقي، فرهنگ مردمي، ادبيات مردمي، سنت هاي مردمي و پيشينه تاريخي مي شود.

تاريخ و روابط قومي و نژادي

اقليت هاي به رسميت شناخته شده اين کشور را ارمني ها، بلغاري ها، کروات ها، آلماني ها، يوناني ها، لهستاني ها، رومانيايي ها، رومي ها (چيپسي)، روتنيايي ها، صرب ها، اسلواک ها، اسلووني ها و اوکرايني ها تشکيل مي دهند.

بزرگترين اقليت، رومي ها هستند که با جمعيتي در حدود 500000 نفر تقريبا 5 درصد از کل جمعيت محسوب مي شوند. دومين اقليت بزرگ آلماني ها هستند که بنابر تخمين 170000 نفر هستند. 80000 تا 110000 اسلواک و همچنين 35000 کروات، 15000 تا 25000 رومانيايي، 80000 تا 10000 يهودي و 5000 صرب در اين کشور وجود دارند.

رکن جدايي ناپذير ديگري از هويت ملي، حس آگاهي و هشياري عميق در اين کشور است. از آن مي توان به طور خلاصه با عنوان "ما همگي تنها هستيم" ياد کرد که ريشه در دلايل تاريخي و "مغايرت" زباني و نژادي مجارستاني ها دارد. هرچند که آگاهي و هشياري نسبت به "ما همگي تنها هستيم" در طول دوره سوسياليستي (1948 تا 1989) شکلي خموش و پنهان پيدا کرد، همچنان توانسته است به عنوان بخش پر اهميت و قابل شناختي از هويت ملي باقي بماند.

دين و دین داری در مجارستان

بنابر نظرسنجي هاي اوايل دهه 1990، 72 درصد از مجارستاني ها خود را کاتوليک، 21 درصد کالوينيست اصلاحي، 4 درصد لوتران، حدود 1 درصد يهودي و حدود 2 درصد "بدون تعلق" و يا از "ساير" مذاهب معرفي مي کنند.

بعد از روسيه، مجارستان داراي بيشترين جمعيت يهودي در منطقه خود است. حدود 80 درصد يهوديان مجارستان در پايتخت اين کشور به سر مي-برند. دولت بيشتر مدارس مذهبي را بسته و دستورات و آيين هاي مذهبي را منحل يا فسخ کرده است. بعد از سال 1989 و در دوره خصوصي سازي، بسياري از مدارس و ساختمان هاي مذهبي قبلي به کليساها بازگردانده شدند. دولت جبران خسارت مالي املاک توقيف شده مدارس مذهبي و ساير نهادهاي مذهبي را متقبل شد.

در ميان بخش اعظم جمعيت، بي تفاوتي نسبت به مذهب و اغلب، نگرش-هاي ضد مذهبي حکمفرما است. اين نتيجه سياست هاي اهمال کارانه، فرد-گرا و نفاق انگيز دهه آخر سوسياليسم است. در کنار طبقه بندي هاي اصلي، شمار رو به افزايشي از فرقه هاي کوچک، جنبش هاي مذهبي و آداب مذهبي شرقي همراه با شمار در حال رشد پيروان مبلغان مذهبي تازه گرويده وجود دارند.

اکثر مجارستاني ها  به طور رسمي به هيچ مذهبي تعلق ندارند، يا آداب آن را به طور معمول انجام نمي دهند، بلکه آيين غسل تعميد، مراسم ازدواج و تدفين ، آنها را به کليساها مي کشاند ۳. 

آيين ها و اماکن مقدس:

 اماکن مقدس کليساي کاتوليک مجارستان عبارتند از شهر "استرگوم"، جایي که سنت استفان به دنيا آمد؛ "پانوهالما"، جایي که اولين آيين "بنديکت" در سال 996 پس از ميلاد کشف شد؛ "ايگر" و تعدادي از مناطق روستايي و مکان هاي زيارتي سالانه . کالوينيست ها در شرق مجارستان "دبرسن" را "روم کالوينيست" مي پندارند. مراکز مذهبي "لوترتان ها"، "بوداپست" و "شوپرون" هستند. بوداپست بزرگترين کنيسه در اروپا را در خود جاي داده است۴. 

مرگ و زندگي پس از آن:

 علاوه بر دفن در خاک به شکل مرسوم، سوزاندن مرده با قرار دادن خاکستر آن در مکان هاي خاص از پيش از جنگ دوم جهاني معمول بوده است. به دليل نبود محل قبرستان در شهرها و هزينه سرسام آور مراسم تدفين به شکل سنتي، سوزاندن مرده به طرز وسيعي اجرا مي شود.

اسلام در مجارستان

اسلام به وسیله عثمانیان وارد مجارستان شد. در کتاب معجم البلدان از تصمیم حمله پادشاه هنکر (هنگار- مجارستان) به کشورهای اسلامی سخن گفته است که از آن صرف نظر کرده است۵. 

اسلام دینی است که از سوی مقامات مجارستان به رسمیت شناخته شده است. به غیر از بوداپست، مسلمانان در شهرهایی همچون دبرسن، گیور و سیکلوس نیز با گردهم آمدن در مساجد کوچک این شهرها از ماه رمضان لذت می برند۶. 

امروزه جامعه مسلمانان مجارستان متشکل از مهاجران مسلمان و مجارهایی است که پس از سقوط نظام کمونیستی به اسلام گرویده اند. تخمین زده می شود که پس از سقوط رژیم کمونیستی در این کشور در حدود هزار نفر از مجاری ها اسلام آورده اند.

جامعه مسلمانان مجارستان در سال 1930 بنیان نهاده شد اما از سوی کمونیست ها تعطیل گردید تا اینکه دوباره در سال 1988 کار خود را از سر گرفت۷. 

حدود ۲۶ هزار مسلمان در این کشور زندگی می‌کنند که بیشتر عرب و ترک هستند. تعداد مجارستانی‌هایی که به دین اسلام مشرف می‌شوند نیز در حال افزایش است. اکثریت مسلمانان مجارستان در بوداپست، پایتخت این کشور، زندگی می‌کنند که ۶۰ درصد آن‌ها اصالتاً عرب و ۳۰ درصد آن‌ها ترک، فارس و آفریقایی و حدود ۱۰ درصد نیز بومی مجارستان هستند۸.

خطبه‌های نماز جمعه و برخی از سخنرانی‌ها به زبان عربی با ترجمه مجارستانی انجام می‌شود، اما غالب فعالیت‌های آموزشی اسلامی به زبان مجارستانی است۹. 

فعالیت‌های سازمان مسلمانان مجارستان

سازمان مسلمانان مجارستان (MME) در بوداپست در سال ۲۰۰۰، به رسمیت شناخته شد. این سازمان نهاد تازه تأسیسی نبود و از زمان تأسیس اولین سازمان اسلامی مجارستان با نام «انجمن دانشجویان مسلمان» در سال ۱۹۸۷، فعالیت‌های اسلامی مجارستان را تحت نظارت داشت.

سازمان مسلمانان مجارستان در ماه رمضان سال ۲۰۱۱ با کمک‌های مردمی، توانست مسجدی با عنوان مسجد بوداپست تأسیس کند که از طریق کمک‌های مردمی اداره می‌شود و با توجه به اینکه وضعیت زندگی اکثریت مسلمانان ساکن مجارستان پایین‌تر از سطح متوسط است، امورات این مسجد به سختی اداره می‌شود.

سازمان مسلمانان مجارستان علاوه بر اداره مسجد بوداپست برنامه‌های آموزشی اسلامی مختلفی را در سراسر این کشور برگزار می‌کند. این سازمان همچنین با جمع‌آوری کتب‌ اسلامی از منابع مختلف و ترجمه آن‌ها، این کتاب‌ها را در اختیار مسلمانان قرار می‌دهد. برپایی نشست‌ و سخنرانی در مورد مباحث مختلف اسلامی و برگزاری دوره‌های آموزش علوم اسلامی نیز از دیگر فعالیت‌های این سازمان است۱۰.

شرکت در برنامه‌های بین‌ادیان و برگزاری برنامه‌هایی برای معرفی اسلام و مسلمانان و از بین بردن سوءتعبیرات و تصورات نادرست در مورد آنان از دیگر فعالیت‌های این سازمان است.

اداره مسجد شهر «سگد» و برقراری و حفظ ارتباط با مسلمانان مجاری زبان مقیم اسلواکی و رومانی نیز از جمله فعالیت‌های سازمان مسلمانان مجارستان است. 

فعالیت های جامعه مسلمانان مجارستان بیش از همه نتیجه تلاشهای مسلمانانی است که اصلیت مجاری دارند. دکتر عبدالرحمن مینهالیفی رییس این جامعه است که اصالتا مجاری است. ماموریت این انجمن اولا ایجاد هماهنگی اجتماعی مابین مسلمانان مجارستان است و ثانیا اطلاعات ضروری را برای غیرمسلمانان فراهم می آورد تا ارزش ها و سبک زندگی اسلامی را به ایشان معرفی نماید.

*  دکتر مرتضی اشرافی ؛ کارشناس مسایل روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز