به گزارش خبرگزاری «حوزه»، در مورد ربای معاوضی، توجه به این نکات لازم است:
*-عوض کردن دو چیز هم جنس در صورتی که وزن کردنی یا پیمانه ای و یک طرف کمتر باشد، حرام است؛ مثل فروختن ده کیلو خرما به دوازده کیلو خرما یا ده کیلو شکر به نه کیلو شکر.1 در این گونه موارد باید دو معامله مستقل صورت گیرد؛ نه این که یکی ثمن و دیگری مثمن واقع شود.
*-این حکم شامل اجناس شمارشی نمی گردد؛ مثلا فروختن دو فرش به یک فرش یا عوض کردن دو کتاب به یک کتاب یا مبادله دو منزل به یک منزل، اشکال ندارد. 2
*-اگر یکی از دو جنس، اصل برای دیگری باشد؛ یعنی یک جنس از جنس دیگر گرفته شده باشد، جنس واحد به حساب می آیند و حکم معامله ربوی را داشته و باطل است؛ مانند فروختن کنجد به ارده و یا شیر به مشتقات آن .
بنا براین فروختن ده کیلو شیر به پنج کیلو پنیر حرام است و همچنین مبادله ده کیلو کنجد به پنج کیلو ارده. 3
*-گندم و جو گرچه عرفا دوجنس هستند ولی درمقام معاوضه و فروختن یکی به دیگری، جنس واحد بحساب می آیند و نباید یکی کمتر و دیگری بیشتر باشد. بنابراین مبادله ده کیلو گندم به هشت کیلو جو نیز باطل است.4
پی نوشت :
1- شرائع الاسلام ، ج2 ، ص 37
2 - همان
- ارشاد الاذهان ، ج1 ، ص 377
4 – همان
تدوین: حجت الاسلام والمسلمین سید جعفر ربانی
