به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور،در تفسیر سوره دخان که به صورت پخش زنده اینترنتی برگزار شد، عنوان کرد: یکی از مسائل مهمی که در حوزه تفسیر مطرح است، ارتباط و تناسب بین سوره های قرآن کریم است، بدان معنا که میان سوره بقره که در ابتدای قرآن است با سوره آل عمران ارتباط برقرار است.
مدیر حوزه علمیه خواهران افزود: در طول تاریخ زحمات زیادی کشیده شد تا میان سوره‌های قرآن تناسب ایجاد شود، اما مفسران موفق نشدند، بهترین مدل برای ایجاد ارتباط میان سوره‌ها، در ترتیب نزول اتفاق افتاده است، خدا می فرماید قرآن را جزء جزء کردم اما آنها را در کنار هم چیده است، قران براساس نظم معقول و حکیمانه ای فرود می آمد.
وی بیان کرد: یکی از ابعاد مساله این بود که به تناسب پیشرفت دعوت اسلامی، مشرکین علیه پیامبر(ص) به شبهه افکنی می پرداختند و قرآن متناسب با شبهات، گام به گام سوره‌ها را برای پاسخگوئی نازل می کرد.
این مفسر قرآن کریم عنوان کرد: خداوند با نزول تدریجی قرآن، شبهات را می گیرد و پرده‌ها را روشن می‌کند، اگر بنا باشد نظم منطقی بین سوره‌ها برقرار باشد، باید آن را به خوبی تبیین کرد.
وی خاطرنشان کرد: برای مثال سوره های حوامیم ۷ مورد شامل سوره مومن و فصلت و شوری و زخرف و دخان و جاثیه و احقاف است و باید دید این ۷ سوره که پشت سر هم قرار دارد در چه فضایی نازل شده و موضوعات و اهداف حکیمانه آن چه ارتباطی با هم دارند و به ارتباط و تناسب سوره ها توجه کنیم.
مدیر حوزه علمیه خواهران عنوان کرد: این بحث پرجاذبه ای است؛ دوره دعوت اسلام در مکه دو مرحله داشته است، یک مرحله مسلمانان پنهان بودند، یعنی مردم مسلمان شده اما دیده نمی‌شدند و مخفیانه مشغول به عبادت می شدند، بخش زیادی از قرآن در این زمان نازل شده است.
وی گفت: بین سوره علق تا حجر که پنجاه و چهارمین سوره است، مسلمانان مخفی بودند، لذا مستقیم با مسلمانان سخن نگفته است و با پیامبر سخن می‌گوید و دستورالعمل مومنانه در عرصه زندگی اجتماعی بیان نشده است، تا اینکه در سوره حجر آبه ۹۰ خطاب به پیامبر(ص)می فرماید که جامعه را دو قطبی کن تا راه تو از مشرکین جدا شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهجت‌پور بیان کرد: بعد از آن مسلمانان به ابراز مسلمانی می پردازند که بحث‌های مفیدی در مطالعات اجتماعی در این عرصه به وجود می آید، پیامبر (ص)جامعه ای زیرزمینی و مخفی را شکل می دهد و این جذب شده ها، علنی نمی شوند و تبدیل به گروه می شوند که از سوره اعراف که سی و نهمین سوره است، شروع می شود و در سوره حجر می فرماید با این جمعیت جامعه را دو قطبی کن، دو قطبی سازی نیاز به عده و عده دارد.
وی تصریح کرد: از سوره انعام که پنجاه و پنجمین سوره است بحث های شکل اجتماعی می گیرد، مثلا می گوید مسلمانان اجازه ندارند از گوشتی که کفار قربانی کرده اند بخورند و در سوره لقمان احترام به پدر و مادر را مطرح می کند و اگر تلاش کنند به کفر برگردانند در برابر آنها موضع بگیرید.
مدیر حوزه علمیه خواهران خاطرنشان کرد: در این دوره جداسازی و تبعیض مورد تاکید است، جامعه مسلمان از جامعه مشرک جدا می شود، سوره های حوامیم برای این دوره است که جداسازی اتفاق می‌افتد، صف مسلمانان از صف شرک جدا می‌شود لذا در این سوره ها ابتدا در سوره مومن، توحید و عبادت مطرح می شود و به مسلمانان توصیه می کند در توحید استعانت مستقیم از خدا داشته باشند.
وی افزود: همچنین همین مطلب را در سوره فصلت تعقیب می کند، وقتی عشیره و قبیله با مردم مسلمان برخورد می کنند و اعتقادات مومنان را به چالش می کشند، در این سوره مسلمانان را توصیه اکید می کنند تا بر اعتقادات خود بمانند و استقامت در برابر فشار اجتماعی مشکران را توصیه می کند یعنی مسلمانان باید بتوانند از نظر اعتقادی خود را در این شرایط نگاه دارند.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهجت‌پور بیان کرد: امروز از این فشار تحت عنوان تهاجم فرهنگی یاد می کنیم یک جریان و قدرت گفتمان حاکم در جهان است بر روی یک جریان مذهبی معتقد فشار می آورد که شناخته شده است ما نیز شناخته شده هستیم و باید مستحکم باشیم.
وی گفت:مساله تنوع ادیان و رسالت ها نیز در این بخش مطرح می شود، برخی تصور می کنند بهانه ای برای اینکه زیر بار دین خاصی مثل اسلام نروند تنوع و تعدد دین توصیه می شود، قرآن در این جا سوره شورا را نازل می کند و به چنین ادعایی پاسخ می دهد، تنوع ادیان وجود دارد ولی ریشه به خدای واحد برمی گردد،مثلا مشرکین می خواهند از مساله عیسی به عنوان فرزند خدا در مسیحیت استفاده کنند و فرشتگان را دختران خدا می دانند که اگر فرشتگان را به صورت تمثال می پرستیم، ما نیز فرشتگان را دختران خدا قرار دادیم اما در سوره زخرف این را توضیح می دهد که این کار غلط است و کار شما نیز غلط است.
این مفسر قرآن کریم بیان کرد: در سوره دخان بخث به جایی می رسد با مشرکینی که روی باورهای خود موضع می گیرند اتمام حجت می شود و برای ما که کار فرهنکی می کنیم باید هوشیارانه عمل کنیم. از این منظر به سوره ها نگاه کردن می تواند انسجام ذهنی عنایت کند و باید این جنبه ها را مورد توجه قراردهیم. موضوع آخر مساله فضیلت سوره هاست، بسیاری از فضیلت ها ساختگی است به ویژه در فضای پایین تر علاقه به این مباحث است، ریشه آن به عده ای از سوفیه باز می گردد که برای اینکه مردم را از دنیا صرف نظر دهند روایات فضیلت برای آن ها طرح کرده اند.
وی تصریح کرد:روایات فضیلت باید با نگاه مشکوک با آنهابرخورد شود مثلا اهل بیت را دارالشفای اجسام قرار می دهند در حالی که اهل بیت برای هدایت آمده اند اما به گونه ای جلوه می دهند که با آن بیماری را شفا بدهند، نظام به جز اذن خدا تغییر نمی کند کار این بزرگان راهبری و ارشاد است، قرآن نیز کتابی است که انسان را از گمراهی دور و به بشریت، بصیرت عنایت می‌کند.
مدیر حوزه علمیه خواهران اظهار داشت: از نظر خواص باید با فضیلت، با احتیاط برخورد کرد، به روایات فضیلتی که بتواند غرض تربیتی سوره را تبیین کند تا حدودی می توان اعتماد کرد چون قرائن صدقی می توان از آن گرفت، اگر روایت فضیلتی را ملاحظه کردید خیلی زود به عنوان باور قطعی اسلامی با آن برخورد نکنید تا مبادا محقق نشود تردید از متن نباشد، اثر تربیتی قرآن مشخص است مثلا برای حوامیم یا ۷ سوره حوامیم رسول خدا فرمود حوامیم ۷ مورد است، درب های آتش نیز ۷ تاست، هر یک از این حوامیم روبروی یکی از این درب ها می ایستد و شفاعت می کند داخل این درب مکن کسی را که به من ایمان داشته و من را خوانده است در این که قرآن شفی است تردیدی وجود ندارد.
وی عنوان کرد: چنین روایت فضیلی چون شاهد صدق دارد پذیرفته می شود و چون با شرک و اقسام شرک را آسان کند برخورد می کند و انسان را به توحید عبادی و بندگی می کشاند معلوم می شود شرک باب اصلی ورود به جهنم است، رسول خدا می گوید اگر سوره ای بتواند تربیتی توحید را برای ما تقویت کند آن سوره دخان است و ۷۰ هزار فرشته برای کسی که این سوره را می خواند دعا می کنند و با پدیده شفاعت و استغفار سازوگار است، این فضیلت قابل تامل و پذیرش است سوره دخان از نظر مقدمات در مضامین اجمالی کاملا سوره قابل توجهی است و معلوم است نقش ارزنده تربیتی در زندگی ما دارد و باید با این رویکرد به سمت مطالعه و بررسی این سوره عزیز برویم.
این مفسر قرآن کریم عنوان کرد: قرآن نزولی از جانب حق داشته است و پیرامون شب قدر مطالبی را بیان می کند و به واکنش منفی مشرکان که برخورد اهل شک می کنند اشاره دارد ، از این جا برخورد با جریان شرک آغاز می شود.
مدیر حوزه علمیه خواهران با اشاره به اولین آیه از سوره دخان اظهار داشت: «حامیم»، این آیه از مباحثی است که در بین مفسیرن زیاد درباره حروف مقطعه آمده است، مفسرین زیادی در این باره سخن گفته اند برخی به تناسب اینکه بعد از این آیات ذکری از قرآن شده گفته‌اند این حروف اسامی از قرآن است که به دنبال آن عظمت قرآن آمده است و این حروف حجایی است و اگر می توانید با همین الفاظ شما هم بیاورید، این یک برداشت از این حروف مقطعه است.
وی گفت: قرآن با حروف و ادبیات عرب و فصاحت و بلاغت و علم و بیان و قوائد شعری و نثری که در اختیار داریم با همین حروف تنظیم شده است، اما بشر از آوردن کلامی در مستوای این کتاب که همه این کمالات برای کیفیت حروف و کلمات نمی تواند به کار ببرد مگر هر کس قوائد را بداند می‌تواند قوائد را به کار ببرد با وجود دانایی، ممکن است توانایی نداشته باشیم، قرآن کریم معجزه است اگر جن و انس بنشینند و با هم فکر و مهارت ها را به کار بگیرند نمی توانند همچون قرآن کتابی بیاورند.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهجت‌پور افزود: کل ادعاهای اسلام این است اگر یک سوره و گفتار کامل بیاورید ما هم از گفته هایمان می گذریم، یکی از مسائلی که مروبط به این حروف مقطعه است و به قرآن اشاره می کند، این است که از ترکیب این حروف ترکیب قرآن پدید آمده است و اگر می توانند همانند آن را بیاورید، عده ای دیگر که از پس تفسیر آن برنمی آیند می گویند این ها رموزی میان خدا و پیامبر است و در تفسیر نیز همین را می آورند، گاهی در قرآن رموزی است اما این گونه نیست که گشوده نشود باید به سراغ افرادی برویم که رمز شناس هستند و از آن ها توضیح بخواهیم تا آن را بدانیم.
وی اظهار داشت: مناسب ترین کار این است که ذیل هر یک از حروف مقطعه ببینیم چه روایتی وارد شده و براساس آن آیه و حرف مقطعه را توضیح دهیم از معصومین روایات وارد شده است که حروف مقطعه در اولین آیه سوره دخان یعنی(حم) را ح به معنای حیمد و م را به معنای مجید گرفتند و این دو اسم از اسامی خداوند متعال است،با این درامد بحث را آغاز می کنند و می گویند این سخن خدای ستوده شده و بزرگ است و ما در این سوره ستودگی خدا و مجد و عظمت الهی را می بینیم.
