به گزارش خبرگزاری حوزه، شیخ قطبالدین، سعید بن عبد الله بن حسین بن هبة الله بن حسن راوندی کاشانی، عالم بزرگ، محدث، مفسر، متکلم، فقیه و تاریخدان بزرگ شیعه در قرن ششم هجری است.
ایشان در راوند کاشان به دنیا آمد. پدر و پدر بزرگ قطب راوندی از علمای بزرگ زمان خود بودند و در ۱۴ شوال ۵۷۳ قمری در قم دارفانی را وداع کرد و در حرم عرشی حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام به خاک سپرده شد.
قطب راوندی تحصیلات ابتدایی را نزد پدر خویش فرا گرفت. پس از آن در محضر درس شیخ ابو علی طبرسی، عماد الدین طبری و سید مرتضی رازی بهره فراوان برد؛ سپس به شهر مقدس قم، رهسپار شد تا از علمای آن دیار نیز بهرهمند شود و در مدتی کوتاه از چهرههای سرشناس شیعه شد.
شخصیت علمی
شیخ قطب در آثار خود موضوعات متنوعی از علوم و معارف اسلامی را به بحث گرفته و در علم تفسیر، فقه، حدیث، فلسفه، کلام، تاریخ و دیگر موضوعات نوشتارهای فراوانی بر جای نهاده است.
وی در نوشتههایش تمام جوانب موضوع را بررسی کرده و به نگاهی گذرا اکتفا نمیکند.دیدگاه دیگران را- چه موافق و چه مخالف- به درستی نقل میکند و مانند انسانی که حق را برای حق میخواهد به کاوش در نظریات دیگران میپردازد. از این رو، کسانی که در صدد معرفی وی برآمدهاند عباراتی را که دلالت بر بزرگی مقام و منزلت او دارد به کار بردهاند.
علامه امینی صاحب الغدیر درباره قطب راوندی میگوید: راوندی یکی از پیشوایان علمای شیعه، برگزیده این طائفه و از اساتید بی نظیر فقه و حدیث و از نوابغ و از اساتید بی نظیر فقه و حدیث و از نوابغ علم و ادب است. هیچ گونه عیبی در آثار فراوانش و تیرگی در فضایل و تلاشها و خدمات دینی و اعمال نیکو و کتب ارزنده اش وجود ندارد.
محدث قمی از دیگر اندیشمندانی است که درباره قطب الدین چنین آورده است: عالمی است متبحر، فقیه، محدث، مفسر، محقق، راستگو، بزرگوار... و از بزرگترین محدثان شیعه.
ابن حجر عسقلانی از علمای معروف اهل سنت درباره قطب راوندی نوشته است: او در جمیع علوم فاضل است. و در هر نوعی از علوم صاحب تصنیفات بی شمار بوده است.
استادان و شاگردان
۱- پدر بزرگوارش اولین استادش که از علمای زمان خود بود
۲- شیخ ابو علی فضل بن حسن طبرسی صاحب مجمع البیان
علامه طبرسی صاحب مجمعالبیان، معروفترین استاد قطب راوندی است.
۳- عماد الدین محمد بن ابی القاسم طبری
۴- صفی الدین، سید مرتضی ابن داعی رازی و برادرش سید مجتبی
۵- سید ابو الصمصام، ذو الفقار بن محمد بن معبد حسینی
۶- شیخ ابو جعفر حلبی
۷- محمد بن حسن، پدر خواجه نصیر الدین طوسی
۸- ابو عبدالله، حسن مؤدب قمی
۹- ابوالقاسم، حسن بن محمد حدیقی
۱۰- ابو منصور، شهریار بن شیرویه بن شهریار دیلمی
برترین شاگردان ایشان عبارتند از:
۱- نصیر الدین حسین بن سعید راوندی، فرزند ایشان
۲- ظهیر الدین محمد بن سعید راوندی، دیگر فرزند او
۳- قاضی احمد بن علی بن عبد الجبار طوسی
۴- قاضی جمال الدین علی بن عبد الجبار طوسی
۵- فقیه علی بن محمد مدائنی
۶- فقیه عزالدین محمد بن حسن علوی بغدادی
۷- زین الدین ابو جعفر محمد بن عبد الحمید بن محمود دعویدار
۸- رشید الدین محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی
۹- شیخ منتجب الدین
۱۰- محمد بن علی معروف به «ابن شهر آشوب» از ستارگان درخشان تشیع و برجستهترین شاگردان قطب بود. ابن شهر آشوب، در کتاب خود«معالم العلماء» با یادی از قطب الدین به عنوان استاد خویش نام چند کتاب وی را ثبت کرده است.
تألیفات
آثار قطب الدین به بیش از ۶۰ جلد میرسد که در علوم گوناگون و معارف اسلامی نگاشته شده است. از جمله:
۱- فقه القرآن
۲- شرح آیات الأحکام
۳- إحکام الأحکام
۴- الاختلاف بین المفید و المرتضی فی بعض المسائل الکلامیة
۵- أسباب النزول
۶- الأغراب فی الإعراب
۷- ألقاب الرسول و فاطمة و الأئمة علیهم السلام
۸- الإنجاز فی شرح الإیجاز فی الفرائض
۹- تهافت الفلاسفة
۱۰- جواهر الکلام فی شرح مقدمة الکلام
قطب راوندی در ۱۴ شوال سال ۵۷۳ هجری قمری در شهر قم در گذشت و اکنون قبر مطهرش در صحن بزرگ حرم حضرت معصومه علیهاالسلام قرار دارد.
سالم بودن جسد قطب راوندی بعد از قرنها
حدود هشت قرن بعد، تعمیرگران صحن مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام با پیکر سالم و سیمای نورانیش رو به رو شدند.
آیتالله العظمی اراکی میفرمود: مرحوم آخوند محمد حسن جلالی نقل کرد که استادم مرحوم آقا شیخ محمدحسین فرمود وقتی که صدراعظم (قریب به زمان مشروطیت) صحن مطهر قم را تعمیر میکرد در اثر تعمیر، روزنهای به قبر قطب راوندی باز شده بود. من رفتم و از نزدیک دیدم که دو سر زانوی مرحوم قطب راوندی سالم است. سر خود را داخل قبر کردم و سر زانوی آن بزرگوار را بوسیدم در حالی که اثری از فرسودگی در آن نبود و هیچ تأثیری هم از بوسیدن من در آن به وجود نیامد... آیتالله اراکی(ره) میفرمود: من قبلاً این داستان را شنیده بودم و این مطلب هم بین مردم قم متواتر بود که جنازه مرحوم قطب راوندی تازه است.
حضرت آیت الله مرعشی نجفی(ره) به پاس خدمات او، سنگ قبری بلند و با شکوه بر فراز قبرش به یادگار نهاد تا زائران حرم فاطمه معصومه(س) در ابتدای ورود و خروج از صحن مبارکش چشمانشان به قبر این فرزانه بزرگ روشن شود.
قطب راوندی در بین علمای شیعه، نگارنده نخستین کتاب آیات الاحکام با ترتیب ابواب فقهی به نام فقه القرآن است.کتاب او زمینهساز نگارش کتابهای آیات الاحکام در بین فقهای شیعه شده است. همچنین یکی از معروفترین کتابها در زمینه معجزات امامان به نام الخرائج و الجرائح اثر اوست. او همچنین جزو نخستین شارحان نهج البلاغه است به گونهای که ابنابیالحدید شارح نهجالبلاغه شرح او را قدیمیترین شرح بر نهجالبلاغه دانسته است.
محقق کرکی کتاب او، فقه القرآن را به عنوان منبعی برای روش اجتهاد از قرآن معرفی کرده است.
قطب راوندی در آثار خود به فقه مقارن توجه داشته است و آراء بسیاری را از عالمان اهل سنت نقل کرده است. هر چند در این نقلها بیشتر متکی به آثار شیخ طوسی بوده است.
منابع:
دانشنامه اسلامی
کتاب دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲۴. احمد پاکتچی،مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران
ویکی فقه
کتاب اعیان الشیعه سید محسن امین عاملی تذکره قطب راوندی
نظر شما